Η ημερομηνία αυτή μπορεί να μην λέει πολλά πράγματα στους σημερινούς νέους, αλλά η γενιά μου την έκανε σημαία δις. Αρχικώς στην προδικτατορική περίοδο, όταν στον αγώνα για περισσότερη δημοκρατία ανοίγαμε λογαριασμούς με το παλάτι και τους μηχανισμούς του. Οπότε η μνήμη στρεφόταν προς την 3η Σεπτεμβρίου 1843. Οταν το κίνημα των Μακρυγιάννη και Καλλέργη επέβαλε στον Οθωνα και τους Βαυαρούς του να παραχωρήσουν το πρώτο Σύνταγμα της χώρας. Αλλά και την «3η Σεπτέμβρη» 1984, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου παρουσίασε τη διακήρυξη με την οποία πορεύθηκε προς την εξουσία.
Τι έχει απομείνει από τα μεγάλα «οράματα» και τα ακόμη μεγαλύτερα λόγια εκείνης της περιόδου; Η εικόνα που θα σας περιγράψω ευθύς αμέσως:
Επινα καφέ στο κέντρο της Καλλιθέας. Απέναντί μου δύο κυρίες. Η μία με εκείνο το χαρακτηριστικό μαλλί κομμωτηρίου που μετεωρίζεται μεταξύ ασημιού και λουλακιού, σαφώς μεγαλύτερη από μένα, και η οποία «στόμα δεν έκλεινε». Το αντικείμενο του μονολόγου της, τον οποίο στωικώς υφίστατο η άλλη, ήταν ένα και μόνο: Το ότι «καταντήσαμε, με τούτο τον αχάριστο λαό, να πέσουμε στα χέρια ενός Μητσοτάκη». Και με το στόμα της να στάζει μέλι όταν αναφερόταν στον Ανδρέα: «Που έδωσε λεφτά σε όλους. Και αν έχω σήμερα μια καλή σύνταξη, σε αυτόν τον χρωστώ. Οπως το χρωστάμε όλοι. Αλλά είναι αχάριστοι».
Αχάριστος ο ελληνικός λαός; Γιατί; Επειδή από το 1974 και μετά έδωσε σε όλους την ευκαιρία να γράψουν το όνομά τους με χρυσά γράμματα στην ιστορία; Από τη Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ως το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου; Από τον άλλοτε περιθωριοποιημένο Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ως τον απόβλητο του «βαθέος ΠΑΣΟΚ» Κώστα Σημίτη; Ακόμη και στους επιγόνους των Καραμανλή και Παπανδρέου; Αλλά και στον επίσης ανακληθέντα εκ του... καλάθου της ιστορίας Αντώνη Σαμαρά;
Μόνο η Αριστερά είχε μείνει απ’ έξω. Τελικώς, το 2015, ο λαός έδωσε και σε αυτήν, στο πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα, δύο φορές μέσα σε λίγους μήνες επιταγή εξουσίας.
Σε όλους δόθηκαν ιστορικές ευκαιρίες. Και δεν είναι λάθος του λαού, αλλά δικό τους, αν δεν κατάλαβαν ότι δεν υπάρχουν επιταγές χωρίς ημερομηνία λήξεως. Ιδίως όταν «σύρονται» επί λόγων, που δεν έχουν πραγματικό αντίκρισμα στα έργα.
Γ. Π. Μασσαβέτας
