Ευθύς ως ανακοινώθηκε η βράβευση από την Ακαδημία Αθηνών, για το σύνολο του ιστορικού του έργου και την καθοριστική συμβολή του στην ανάπτυξη των ιστορικών σπουδών στην χώρα μας, του διακεκριμένου Μεσσήνιου, Βασίλη Π. Παναγιωτόπουλου, κορυφαίου σύγχρονου Ιστορικού, η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, κατ’ αποκλειστικότητα, έσπευσε να δημοσιεύσει την είδηση.
Με το δημοσιευόμενο, σήμερα, κείμενό μου, επιθυμώ να αναφερθώ στο ιστορικό της μεγάλης αυτής διάκρισης, που έχει ως ακολούθως:
Στις 20-6-2020 ο συμπολίτης μας, διαπρεπής σύγχρονος νομομαθής, Ακαδημαϊκός κος Απόστολος Σ. Γεωργιάδης, Επίτιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διατελέσας κατά το παρελθόν Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, υπέβαλε προς τον Πρόεδρο της Β’ Τάξης -Γραμμάτων και Τεχνών- της Ακαδημίας Αθηνών, πρότασή περί βραβεύσεως του κ. Βασίλη Π. Παναγιωτόπουλου, της οποίας ο γράφων εξασφάλισε το πλήρες περιεχόμενό της και που έχει ως εξής:
“Προς τον Ακαδημαϊκό
κύριο Αντώνιο Ρεγκάκο
Πρόεδρο της Β’ Τάξης
της Ακαδημίας Αθηνών
Ενταύθα
Αθήνα, 20.06.2020
Κύριε Πρόεδρε,
Λαμβάνω την τιμή να υποβάλω μέσω Υμών στη Β’ Τάξη, ως την καθ’ ύλην αρμόδια Τάξη, την πρόταση όπως κινήσει τη διαδικασία περί απονομής τιμητικής διακρίσεως στον διαπρεπή Ελληνα ιστορικό κ. Βασίλειο Παναγιωτόπουλο.
Ο Βασίλειος Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε το 1932 στη Μεσσήνη (Νησί) της Μεσσηνίας. Το 1952 εισήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1960 άρχισε να εργάζεται ως βοηθός έρευνας στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (εφεξής ΕΙΕ). Υπήρξε μαθητής του Κωνσταντίνου Θ. Δημαρά. Το 1965 μετέβη για συμπλήρωση των σπουδών του στη Γαλλία και σπούδασε Ιστορία στην École des Hautes Études και στη Σορβόννη, απ’ όπου έλαβε και το διδακτορικό του δίπλωμα με βάση τη διατριβή του που είχε ως θέμα «Le peuplement du Péloponnèse (XIII´-XVIII´ Siecles)».
Το 1967 εντάχθηκε στο Κέντρο Ιστορικών Ερευνών του Εργαστηρίου Ιστορικής Δημογραφίας της École des Hautes Études. Το 1983 ο Βασ. Παναγιωτόπουλος μαζί με τον Σπύρο Ασδραχά και τον Φίλιππο Ηλιού συνίδρυσαν και ξεκίνησαν να συνδιευθύνουν το επιστημονικό ιστορικό περιοδικό «Τα Ιστορικά», που εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο «Μέλισσα». Μέσω του ως άνω περιοδικού οι τρεις επιφανείς ιστορικοί συνέβαλαν στην ανανέωση της ιστορικής έρευνας στην Ελλάδα, στρέφοντάς την προς τους προβληματισμούς της «Νέας Ιστορίας». Το 1985 ο Βασ. Παναγιωτόπουλος επέστρεψε στην Ελλάδα και εκλέχθηκε διευθυντής ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, ενώ το 1994 ορίστηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ. Τέλος, το 2001 και με αφορμή την αφυπηρέτησή του τον ανακήρυξαν ομότιμο διευθυντή ερευνών του ΕΙΕ.
Πέρα από τις δημοσιεύσεις του για την οικονομική και κοινωνική ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, ο Βασ. Παναγιωτόπουλος υπήρξε ο εμπνευστής των «Σεμιναρίων της Ερµούπολης», ενώ επιμελήθηκε τη δεκάτομη «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770 - 2000» (2003). Μαζί με τους συνεργάτες του επιμελήθηκε την έκδοση σε τέσσερις τόμους του αρχείου του Αλή Πασά που φυλάσσεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη (2010).
Το 2006, δέκα χρόνια μετά από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Βασ. Παναγιωτόπουλος είχε την ευθύνη και την επιστημονική επιμέλεια για την έκδοση (σε δύο τόμους) του έργου «Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του», που θεωρείται μια από τις πληρέστερες μελέτες για τον Ελληνα πολιτικό.
Από το πλούσιο συγγραφικό έργο του Βασ. Παναγιωτόπουλου αναφέρω επιλεκτικά τα εξής:
• Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου: 13ος - 18ος αιώνας, 1987 (ελληνική μετάφραση της διδακτορικής διατριβής του).
• Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000 (10 τόμοι), Ελληνικά Γράμματα, 2003.
• Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του (2 τόμοι), Ελληνικά Γράμματα, 2006.
• Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης (4 τόμοι), ΕΙΕ/ΙΝΕ, 2010.
• Δύο πρίγκιπες στην Ελληνική Επανάσταση: Επιστολές αυτόπτη μάρτυρα και ένα υπόμνημα του πρίγκιπα, Γεωργίου Καντακουζηνού, ΕΙΕ/Ασίνη, 2015.
Η συνολική προσφορά του Βασίλη Παναγιωτόπουλου στη νεότερη και τη σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία δικαιολογεί, κατά την κρίση μου, την απονομή σ’ αυτόν εκ μέρους της Ακαδημίας Αθηνών του Αριστείου Γραμμάτων ή άλλης ανάλογης τιμητικής διακρίσεως.
Μετά τιμής
Απόστολος Σ. Γεωργιάδης
Ακαδημαϊκός”
Στην εμπεριστατωμένη αυτή εισήγηση θα μου επιτραπεί η παράθεση και των παρακάτω στοιχείων:
Είναι άξιο μνείας το γεγονός ότι οι Ακαδημαϊκοί, οι οποίοι αποτέλεσαν την τριμελή Επιτροπή, που εισηγήθηκε, στην Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών, την βράβευση του κ. Βασίλη Παναγιωτόπουλου, είναι επιστήμονες παγκοσμίου κύρους και ακτινοβολίας και αξίζει να αναφερθούν, ονομαστικά, με τις ιδιότητές τους. Η Επιτροπή αυτή λοιπόν αποτελέστηκε από τους: Βασίλη Πετράκο, μέχρι πρότινος Γενικό Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών και νυν Γενικό Γραμματέα «Της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας», διαπρεπή Αρχαιολόγο, Χρύσα Μαλτέζου ομότιμη Καθηγήτρια της Βυζαντινής Ιστορίας, Βυζαντινολόγο, επί σειρά ετών Γενική Διευθύντρια του περίφημου Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στη Βενετία και Μιλτιάδη Χατζόπουλο Πανεπιστημιακό Καθηγητή, στο Παρίσι, της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας και μέλος του διασημότερου πνευματικού Ιδρύματος του κόσμου, της Γαλλικής Ακαδημίας.
Η αναφορά που κάνω, των προσώπων που εισηγήθηκαν την βράβευση του εκλεκτού συμπατριώτη μας και οι επιστημονικές περγαμηνές που τους συνοδεύουν, έχει από μόνη της ιδιάζουσα σημασία, όπως επίσης και το ότι η απόφαση της Ολομέλειας της Ακαδημίας Αθηνών, περί της βραβεύσεως, υπήρξε ομόφωνη.
Στο διανυόμενο έτος, που η χώρα μας εορτάζει τα διακόσια χρόνια της ενάρξεως της Επαναστάσεως του 1821, το πρόσωπο και το έργο του Βασίλη Παναγιωτόπουλου βρέθηκαν στο επίκεντρο των σχετικών, περί την Εθνική Επανάσταση, αναφορών και δημοσιευμάτων.
Απλά υπενθυμίζω ότι δύο πρόσφατα πονήματά του ήτοι «Δύο Πρίγκιπες στην Ελληνική Επανάσταση», (έκδοση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών - 2015) και «Κωνσταντίνος Καντιώτης: Κερκυραίος Ελάσσων Φιλικός - Αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης» (έκδοση, επίσης, του Ε.Ι.Ε. - 2020) αποτέλεσαν τομή και σημείο αναφοράς των περί την εθνική Επανάσταση προσεγγίσεων.
* Ο κ. Ιωάννης Κ. Θεοδωρόπουλος είναι πτυχιούχος του Ινστιτούτου Ανωτάτων Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου
