Κυριακή, 24 Οκτωβρίου 2021 21:41

Από τη «Γαλάζια Πατρίδα» στη «Γαλάζια Συμμαχία»

Γράφτηκε από
Από τη «Γαλάζια Πατρίδα» στη «Γαλάζια Συμμαχία»

Του Νικολάου Ε. Θεοδώρου*

Ο δύσκολος Οκτώβριος της Τουρκίας και η νέα ελληνική υπεροχή στη θάλασσα

                                                                         «μέγα γὰρ τὸ τῆς θαλάσσης κράτος»

                                                                     Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Ι, 143.5

 

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας δύο κορυφαίων στη νεώτερη ιστορία ναυμαχιών με καθοριστική επίδραση στην εξέλιξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: αυτών της Ναυπάκτου (1571) και του Ναυαρίνου (1827).

Από τη Ναύπακτο στο Ναυαρίνο: η θάλασσα ως τουρκική «αχίλλειος πτέρνα»

Στην πρώτη, οι για πρώτη φορά ενωμένοι, υπό την ηγεσία  του Πάπα της Ρώμης  και την ονομασία Lega Santa (Ιερή Ένωση),  στόλοι  της χριστιανών ηγεμόνων της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, της Μάλτας, της Σαβοΐας, του Ουρμπίνο και  της Τοσκάνης βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον αντίστοιχο στόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου, κοντά στην ομώνυμη πόλη. Η συντριπτική νίκη των Ευρωπαίων και η σχεδόν ολοκληρωτική  καταστροφή του τουρκικού στόλου αναπτέρωσε το ηθικό των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής και αποτέλεσε την αφετηρία μιας σειράς επαναστατικών και συνωμοτικών ενεργειών εναντίον των Τούρκων, χωρίς όμως να δοθεί ανάλογη συνέχεια.

Στη δεύτερη, οι τρεις ισχυρότερες ναυτικές δυνάμεις της εποχής (Βρετανία, Ρωσία και Γαλλία), αποφάσισαν να εξαναγκάσουν το Σουλτάνο  να παραχωρήσει αυτονομία στους επαναστατημένους από το 1821 Έλληνες και απέστειλαν τις ναυτικές τους μοίρες στην ανατολική Μεσόγειο προκειμένου να επιβάλουν την πολιτική τους αλλά και να καταστείλουν την πειρατεία που έβλαπτε ιδίως το βρετανικό εμπόριο στην περιοχή. Έτσι, μέσα σε λίγες ώρες, στην τελευταία ναυμαχία της ιστορίας με ιστιοφόρα πλοία, ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος του Ιμπραήμ Πασά αποδεκατίζεται και η στρατιωτικά  παραπαίουσα ελληνική επανάσταση δέχεται το «φιλί της ζωής», με το δρόμο για την ανεξαρτησία της Ελλάδος να ανοίγει πλέον οριστικά.

 

Η τουρκική αντεπίθεση και το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας»

 

Αλλά και μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, οι τουρκικές δυνάμεις πολλές φορές ηττήθηκαν στη θάλασσα από τον ελληνικό στόλο, καθώς φαίνεται πως η αρμύρα της θάλασσας δεν ταιριάζει και πολύ στο dna των γειτόνων μας. Όμως η Τουρκία ποτέ δεν παραδίδει εύκολα τα όπλα και πέρασε στην αντεπίθεση εκμεταλλευόμενη την οικονομική και πολιτική κρίση της Ελλάδος κατά την προηγούμενη δεκαετία.

Υιοθέτησε λοιπόν το μαξιμαλιστικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» που ταιριάζει από απόλυτα στις νεοοθωμανικές φιλοδοξίες και την εθνικιστική ρητορική της σημερινής ηγεσίας της. Σύμφωνα με αυτό, από τη Μαύρη Θάλασσα έως το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία πρέπει να αναζητήσει και να υφαρπάξει «ζωτικό χώρο» ιδίως από Ελλάδα και Κύπρο, αμφισβητώντας την κυριαρχία των νησιών μας, ακυρώνοντας τις προσπάθειες αξιοποίησης του ορυκτού μας πλούτου και της ΑΟΖ μας  και μεταθέτοντας στις ελληνικές καλένδες κάθε προσπάθεια επέκτασης των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Όλα αυτά μάλιστα ενισχύοντας διαρκώς τη ναυτική της δύναμη με νέα πλοία και υποβρύχια.

 

Η ελληνική απάντηση: νέες συμμαχίες και έξυπνη ισχύς

 

Μπροστά στην οργανωμένη τουρκική στρατηγική, η μνημονική Ελλάδα αρχικώς ολιγώρησε, με την επίκληση της έλλειψης χρημάτων. Μας καθησύχαζε, προσωρινά βέβαια, η παραλαβή των σύγχρονων γερμανικών υποβρυχίων τύπου 214, που δεν έχει (ακόμα) η Τουρκία. Όμως, οι γείτονες πέρασαν και πάλι  από τη θεωρία στην πράξη. Αμφισβητούν πλέον διαρκώς και με κάθε τρόπο την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Έτσι, την περσινή χρονιά, εν μέσω πανδημίας,  οι δύο χώρες έφτασαν μια ανάσα από το θερμό επεισόδιο και οι στόλοι μας αντιπαρατάχθηκαν σε θέσει μάχης. Η χώρα μας έπρεπε πλέον να αντιδράσει. Και, ευτυχώς, το έπραξε, στρεφόμενη προς μια εκ των τριών δυνάμεων του Ναυαρίνου, τη Γαλλία. 

Με την ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία που υπεγράφη στο Παρίσι στις 28 Σεπτεμβρίου, η Ελλάδα εξασφάλισε, για πρώτη φορά, μια ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής σε περίπτωση απειλής της κυριαρχίας της σε στεριά, αέρα και θάλασσα. Παράλληλα, θα αναβαθμίσει άμεσα το στόλο της με υπερσύγχρονες γαλλικές φρεγάτες και κορβέτες. Η συμφωνία, βέβαια, κοστίζει ακριβά και αφήνει, δυστυχώς, απέξω την ελληνική αμυντική βιομηχανία αλλά και την ΑΟΖ. Όμως, η δεσμευτική υποστήριξη μιας από τις ισχυρότερες στρατιωτικά χώρες της Ευρώπης είναι χωρίς προηγούμενο. Και η Ελλάδα σήμερα χρειάζεται ισχυρές συμμαχίες.

Η αντιμετώπιση των νεοοθωμανικών φιλοδοξιών της γείτονος απαιτεί όμως ακόμα περισσότερα, καθώς οι κίνδυνοι για τη χώρα μας δεν έχουν εκλείψει. Η Τουρκία ετοιμάζεται να παραλάβει και αυτή γερμανικά υποβρύχια  τύπου 214 καθώς και ένα μικρό αεροπλανοφόρο. Η οικονομική και πολιτική αστάθεια του καθεστώτος Ερντογάν μπορεί να οδηγήσει σε αψυχολόγητες ενέργειες, ενώ η κεμαλική αντιπολίτευση πλειοδοτεί σε εθνικισμό. Η Ελλάδα πρέπει λοιπόν να είναι έτοιμη σε όλα τα μέτωπα και να προχωρήσει άμεσα σε στρατηγικές κινήσεις σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο: ολοκληρώνοντας την οριοθέτηση της ΑΟΖ της με Αλβανία, Αίγυπτο και Κύπρο, επεκτείνοντας τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια σε όλη την επικράτεια πλην των νήσων του ανατολικού Αιγαίου, ενισχύοντας περαιτέρω την περιφερειακή της θέση στη Λιβύη, τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, και εφαρμόζοντας πλήρως το ενιαίο αμυντικό δόγμα Ελλάδας-Κύπρου.

Η θάλασσα ήταν και είναι πάντοτε προνομιακό πεδίο για τους Έλληνες. Με ενότητα και στρατηγική μπορούμε να επικρατήσουμε πλήρως στην περιοχή μας με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο. Αυτή τη φορά όμως πρέπει εμείς να ορίσουμε τη μοίρα μας, χωρίς να περιμένουμε παθητικά τη σωτηρία μας κάποιον Οκτώβρη σε μια «νέα Ναύπακτο» ή «ένα νέο Ναυαρίνο».

*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου.

Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr


NEWSLETTER