Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία κυβερνούν οι αντιπρόσωποι του λαού. Αυτοί εκλέγονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και πρέπει να υπηρετούν τα συμφέροντα των πολιτών ασκώντας την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία. Οι εκλογές των βουλευτών είναι η κύρια μέθοδος συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων, σε αντιδιαστολή με την άμεση δημοκρατία όπου η εξουσία στηρίζεται στη συνέλευση και τις αποφάσεις όλων των πολιτών που συμμετέχουν σε αυτήν.
Διαχρονικά έχουν διαμορφωθεί πολλές απόψεις για τη λειτουργία της δημοκρατίας και τη μεθοδολογία των κοινωνικών επιστημών. Η δημοκρατία στην εφαρμογή της έχει κατηγορηθεί, άλλοτε βάσιμα κι άλλοτε λανθασμένα, για πληθώρα αμαρτιών.
Το 1762, ο Ζαν Ζακ Ρουσώ έγραφε στο “Κοινωνικό Συμβόλαιο”:
«…οι Άγγλοι πιστεύουν ότι είναι ελεύθεροι, αλλά στην πραγματικότητα είναι ελεύθεροι μόνο για μία ημέρα κάθε πέντε χρόνια.»
Σύμφωνα με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, ο Ρουσώ έκανε λάθος:
«οι Άγγλοι δεν ήταν ελεύθεροι ούτε καν αυτή τη μία ημέρα κάθε πέντε χρόνια, αφού οι υποψήφιοι αντιπρόσωποί τους, επιλέγονταν από την κορυφή του κομματισμού μηχανισμού».
Φυσικά οι πολίτες θέλουν να αντιπροσωπεύονται από τους ικανότερους, ανεξάρτητα από την κομματική ή μη ένταξή τους. Και σήμερα όμως, ο ψηφοφόρος, λόγω του προδιαγεγραμμένου συστήματος, πρέπει να επιλέξει κάποιον ή κάποιους από τα ψηφοδέλτια, που κατά κύριο λόγο έχουν διαμορφωθεί ερήμην του από τα κομματικά όργανα.
Αυτή είναι μια αδυναμία του συστήματος. Η εκλογή αντιπροσώπων πρέπει να είναι ουσιαστική και να προέρχεται από το σύνολο της κοινωνίας. Άνθρωποι που έχουν διακριθεί στη διαδρομή του επαγγελματικού και του κοινωνικού τους βίου θα πρέπει να είναι η δεξαμενή για τους υποψήφιους αντιπροσώπους του λαού.
Δεν είναι δυνατόν, να παρακολουθούμε απαθείς την εναλλαγή ή και τη μονιμότητα υποψηφίων βουλευτών, που μοναδικό εφόδιό τους έχουν την πολυετή πολλές φορές, παλιότερη φοιτητική δράση τους. Άνθρωποι άμαθοι στη δουλειά, πολλές φορές χωρίς ένσημα, με μοναδικό εφόδιο την κομματική τους ταυτότητα ή και το όνομα της οικογένειας, εμφανίζονται ως υποψήφιοι της διεκδίκησης της λαϊκής εντολής.
Με άλλα λόγια η δημοκρατία περιορίζεται, αφού λίγο έως πολύ και η δυνατότητα της εκλογής περιορίζεται ανάμεσα στους κομματικούς υποψηφίους. Τι σημαίνει αυτό; Ο ψηφοφόρος καλείται να αποφασίσει μεταξύ υποψηφίων που έχουν προεπιλεγεί ερήμην του. Αυτό παραβιάζει τις αξιακές βάσεις της δημοκρατίας, δηλαδή την πολιτική ισότητα, την ελευθερία και τον πλουραλισμό.
Ο Γερμανός νεομαρξιστής κοινωνιολόγος Κλάους Όφε προωθεί τα πράγματα ουσιαστικά αφού προτείνει να μπαίνουν στις εκλογικές λίστες και άτομα που δεν ανήκουν στο κόμμα και αυτά μάλιστα να προωθούνται σε θέσεις εξουσίας, μέσω ρυθμίσεων ποσόστωσης.
Ίσως έτσι να διορθωθούν πολλά κακώς κείμενα, όπως το έλλειμμα εκπροσώπησης των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων, η αδυναμία ενσωμάτωσης των μειονοτήτων αλλά και η διαπλοκή των κομμάτων με ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες και μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Ίσως έτσι να πάψει η αβελτηρία και η αδιαφορία του κόσμου που εκφράζεται με την αποχή.
