Κυριακή, 18 Ιουνίου 2023 18:09

Ο «ηγέτης της νεοτέρας γενιάς»

Ο «ηγέτης της νεοτέρας γενιάς»

Του Γιάννη Α. Μπίρη

Αλήθεια, ποιός ήταν ο νεότερος πρωθυπουργός στην κοινοβουλευτική ιστορία της χώρας; Πριν από εκατόν πενήντα οκτώ χρόνια, στις 20 Οκτωβρίου 1865 ο μόλις τριάντα έξι ετών Επαμεινώνδας Δεληγιώργης διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο. Από τότε διετέλεσε ακόμα άλλες πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδος (Νοέμβριος 1865, 1870, 1872, 1876 & 1877) ενώ υπηρέτησε ακόμα ως υπουργός οικονομικών και δημοσίας εκπαιδεύσεως στην οικουμενική κυβέρνηση του Κανάρη και κατά καιρούς επτά φορές υπουργός εξωτερικών, τέσσερις φορές υπουργός δικαιοσύνης και ακόμα τρεις υπουργός εσωτερικών.

Γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1829 στην Τρίπολη. Γιος αγωνιστή του 1821 από το Μεσολόγγι, ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης, νομικός και δημοσιογράφος, εκλέχτηκε βουλευτής της επαρχίας Μεσολογγίου το 1859, σε ηλικία τριάντα ετών.

Αντίπαλος του καθεστώτος του Όθωνα είχε ιδρύσει την αντικαθεστωτική «οργάνωση της χρυσής νεολαίας». Για τη δράση του εναντίον του Οθωνικού καθεστώτος και μετά την απόπειρα δολοφονίας της βασίλισσας Αμαλίας από τον φοιτητή Δόσιο στις 6 Σεπτεμβρίου 1861, ο Δεληγιώργης , δυο χρόνια μετά την εκλογή του στο βουλευτικό αξίωμα, εξορίστηκε μαζί με άλλους αντικαθεστωτικούς στην Κύθνο. Στη συνέχεια κι ενώ βρισκόταν εξόριστος, ξέσπασε την 1η Φεβρουαρίου 1862 η αντιοθωνική «Ναυπλιακή επανάσταση». Οι στασιαστές προσπάθησαν να απελευθερώσουν τον Δεληγιώργη αλλά απέτυχαν κι έτσι αυτός μεταφέρθηκε εξόριστος στη Μύκονο.

Με την καταστολή της εξέγερσης στις 8 Απριλίου 1862, ο Δεληγιώργης αμνηστεύθηκε και συνέχισε την πολιτική διαδρομή του από το Μεσολόγγι. Ήταν μάλιστα αυτός που ανακοίνωσε, στις 10 Οκτωβρίου 1862, το τέλος της βασιλείας του Όθωνα και τη σύγκληση εθνοσυνέλευσης. Στην προσωρινή κυβέρνηση που σχηματίστηκε από την εθνοσυνέλευση μετά την έκπτωση του Όθωνα, διορίστηκε υπουργός δημόσιας εκπαίδευσης. Σε αυτή την εθνοσυνέλευση ίδρυσε πολιτικό κόμμα, το «Εθνικό Κομιτάτο» και με αυτό εκλέχτηκε και πάλι βουλευτής.

Οι αρχές του Κομιτάτου ήταν σαφώς κοινοβουλευτικές και στόχευαν στον εκσυγχρονισμό και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Στόχος του ήταν η μεταρρυθμίσεις στο στράτευμα αλλά και στη διοίκηση της χώρας ενώ μέσω της πολιτιστικής δράσης θα επεδίωκε την εξάπλωσή του στην οθωμανική αυτοκρατορία που τότε κατείχε ακόμα την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, την Μακεδονία και τη Θράκη.

Κύριο σύνθημα του Εθνικού Κομιτάτου ήταν «Επανάστασις άνευ αίματος, είναι μάχη άνευ νεκρών, μουσική άνευ αρμονίας». Αυτή η θέση βέβαια αποδείχτηκε εκ των πραγμάτων εσφαλμένη αφού ο πολιτικός αντίπαλος του Δεληγιώργη, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος κατάφερε να διπλασιάσει την έκταση του ελληνικού κράτος με διαπραγματεύσεις με την οθωμανική αυτοκρατορία που κατέληξαν στην αναίμακτη προσάρτηση στην Ελλάδα της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Σε αυτό συνέβαλλε βέβαια και ο διεθνής παράγων.

Στις βασικές αρχές του Δεληγιώργη διακρίνεται η απόρριψη του αλυτρωτικού κινήματος της «Μεγάλης Ιδέας» που τελικά οδήγησε στη Μικρασιατική καταστροφή. Ο Δεληγιώργης πίστευε ότι το «ανατολικό ζήτημα» θα εύρισκε μια καλύτερη λύση, αν οι ελληνικοί πληθυσμοί που ζούσαν υπόδουλοι σε πολλές περιοχές της οθωμανικής αυτοκρατορίας βελτίωναν τις συνθήκες διαβίωσής τους. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μέσω του συνολικού εκδημοκρατισμού της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Το «Εθνικό Κομιτάτο» μετεξελίχθηκε σύντομα, το 1866, στο προσωποπαγές «κόμμα Δεληγιώργη» που έμεινε ενεργό μέχρι τον πρόωρο θάνατό του. Ο Δεληγιώργης πέθανε στην Αθήνα στις 14 Μαΐου 1879 και ο θάνατός του θεωρήθηκε εθνικό δυστύχημα.