Αρκετά συχνά ακούμε τον όρο «κυκλική οικονομία». Η κυκλική οικονομία ουσιαστικά έρχεται να αντικαταστήσει την λεγόμενη «γραμμική οικονομία». Στη γραμμική οικονομία αντλούμε συνεχώς πρώτες ύλες από την γη και με κατάλληλη επεξεργασία παράγουμε προϊόντα τα οποία τα διαθέτουμε στην αγορά προς κατανάλωση. Τα προϊόντα αυτά μετά την χρήση τους, απορρίπτονται στο περιβάλλον με αποτέλεσμα την ρύπανσή του.
Η κυκλική οικονομία είναι ένα μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, το οποίο περιλαμβάνει την ανταλλαγή, εκμίσθωση, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακαίνιση, ανακατασκευή και ανακύκλωση των υπαρχόντων υλικών και προϊόντων όσο το δυνατόν περισσότερο προκειμένου να παραταθεί ο χρόνος ζωής τους. Σκοπός της κυκλικής οικονομίας είναι να μειώσει τα απόβλητα στο ελάχιστο με την ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση της χρήσης φυσικών πόρων και κατανάλωσης ενέργειας.
Ο σχεδιασμός των προϊόντων είναι το πρώτο βασικό βήμα για την μετάβαση στην κυκλική οικονομία. Με την χρήση όσο το δυνατόν λιγότερων νέων πρώτων υλών, χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σχεδιάζουμε τα προϊόντα με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να είναι ανθεκτικά, να μπορούν να αναβαθμιστούν, να αποσυναρμολογηθούν εύκολα, να επισκευαστούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Κατά την διαδικασία παραγωγής, προωθείται η ανακατασκευή προϊόντων με την χρήση κυρίως δευτερογενών πρώτων υλών και στην συνέχεια διανέμονται προς κατανάλωση στο αγοραστικό κοινό, όπου δίνεται προτεραιότητα κατά την χρήση τους, στην επαναχρησιμοποίηση, επισκευή και εκμίσθωση των προϊόντων. Όταν αυτά πλέον φτάσουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους, οδηγούνται προς ανακύκλωση προκειμένου ν’ ανακτηθούν όλες εκείνες οι πολύτιμες πρώτες ύλες οι οποίες μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για την δημιουργία νέων προϊόντων.
Η ανακύκλωση είναι μία από τις στρατηγικές της κυκλικής οικονομίας, με την χαμηλότερη προτεραιότητα σε σχέση με τις υπόλοιπες στρατηγικές όπως είναι η επαναχρησιμοποίηση, η επισκευή, ο διαμοιρασμός, ο επαναπροσδιορισμός χρήσης και πολλές άλλες. Ουσιαστικά η ανακύκλωση ξεκινάει στο τέλος του κύκλου ζωής του προϊόντος, όταν κοιτάμε δηλαδή ν’ απαλλαγούμε από το προϊόν.
Αντίθετα, στην κυκλική οικονομία προσπαθούμε να μην απαλλαγούμε από ένα προϊόν, αλλά να το κρατήσουμε «ζωντανό» όσο το δυνατόν περισσότερο. Σε μία τέλεια δομημένη κυκλική οικονομία, δεν θα μιλούσαμε καθόλου για ανακύκλωση αφού δεν θα δημιουργούσαμε απόβλητα. Από την στιγμή όμως που δεν μπορούμε να σταματήσουμε την παραγωγή αποβλήτων, οι επενδύσεις στην ανακύκλωση είναι αναπόφευκτες.
Αν όμως θέλουμε ν’ αναπτύξουμε την πραγματική κυκλική οικονομία, θα πρέπει να μην σκεφτόμαστε την ανακύκλωση και να μην βασιζόμαστε σ’ αυτή, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσουμε να παραμένουμε στο μοντέλο της γραμμικής οικονομίας, με ότι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον.
Μπορεί ν’ ακούγεται ουτοπικό, αλλά η αποτροπή της δημιουργίας αποβλήτων και όχι η διαχείριση είναι η μόνη ρεαλιστική στρατηγική αν θέλουμε να μεταβούμε στην κυκλική οικονομία.
