Σύμφωνα με τον μύθο, Δαναΐδες ήταν οι 50 κόρες του Δαναού, που μετά από πολλές περιπέτειες κατέληξε να γίνει Βασιλιάς του Άργους. Ο μύθος λέει ότι οι 49 από τις 50 Δαναΐδες σκότωσαν τους 49 συζύγους τους την πρώτη νύχτα του γάμου τους…. Η μια (ευτυχώς για την ίδια) αντί να τον σκοτώσει τον ερωτεύτηκε και κάπως έτσι γλύτωσε από τις περιπέτειες των υπολοίπων αδελφών της . Οι 49 αδελφές λοιπόν, για την αποτρόπαιη αυτή πράξη τους, καταδικάστηκαν μετά τον θάνατό τους να ρίχνουν αιώνια νερό σε ένα πιθάρι με τρύπες το οποίο δεν γέμιζε ποτέ.
Για να πάμε σε ένα άλλο πιο σύγχρονο μύθο, μια φορά και ένα καιρό το να πάρει κάποιος ένα δάνειο ήταν σχετικά εύκολο. Το ίδιο και να το αποπληρώσει... με την προϋπόθεση ότι όλα θα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα. Έλα όμως που στην πραγματικότητα σχεδόν ποτέ τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα σχεδιάζουμε….
Έτσι έχουμε περιπτώσεις στις οποίες ο οφειλέτης ενώ πληρώνει για μεγάλα χρονικά διαστήματα, το οφειλόμενο ποσό παραμένει σχεδόν αμετάβλητο. Η αιτία είναι ότι η δόση που επιλέγεται είναι πολλές φορές τόσο χαμηλή ώστε να καλύπτει την αποπληρωμή των τόκων και ένα μικρό μόνο μέρος κεφαλαίου. Πιο απλά ο οφειλέτης πληρώνει μόνο τόκους (ή κατά κύριο λόγο τόκους) ενώ το κεφάλαιο παραμένει σχεδόν ανέπαφο εναποθέτοντας τις ελπίδες στον πληθωρισμό που σιγά σιγά θα ροκανίσει την πραγματική αξία του κεφαλαίου.
Γενικά η διατήρηση χαμηλής δόσης με την πρώτη ματιά εξυπηρετεί. Αν το δει κάποιος όμως πιο προσεκτικά, κοστίζει ακριβά, καθώς στην πράξη αυτό σημαίνει την μετάθεση (εντόκως φυσικά) της αποπληρωμής του κεφαλαίου στο μέλλον. Για παράδειγμα, ένα νοικοκυριό θέλει να χρηματοδοτήσει την αγορά κατοικίας και μπορεί να ανταποκριθεί σε μια μηνιαία δόση 1.000 ευρώ. Αν το ισχύον επιτόκιο είναι 4,5%, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα δάνειο 160.000 με αποπληρωμή στα 20 έτη ή 200.000 με αποπληρωμή σε 30 έτη. Το τι τελικά θα επιλέξει ο υποψήφιος δανειολήπτης, είναι θέμα αρχικά των αναγκών που θέλει να καλύψει, συνδυαστικά με τα διαθέσιμα εισοδήματα. Ωστόσο η επιλογή του ποσού των 200.000 και 30 ετών αποπληρωμής σημαίνει χαμηλό ρυθμό αποπληρωμής και περισσότερους τόκους. Το δε ποσό που θα οφείλεται στην περίπτωση αυτή στο τέλος της πρώτης δεκαετίας θα ανέρχεται σε περίπου 160.000 (δηλαδή το 80% του αρχικού κεφαλαίου) συν τους μελλοντικούς τόκους.
Το φαινόμενο που αναφέραμε παραπάνω ενισχύεται ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλών επιτοκίων, όπως ισχύει και σήμερα, αφού υψηλά επιτόκια σημαίνει και μεγαλύτερα ποσά για αποπληρωμή τόκων, άρα μικρότερο περιθώριο για αποπληρωμή κεφαλαίου.
Και όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν στο σενάριο της συνεπούς αποπληρωμής, όπου όλα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα, γιατί στο σενάριο της καθυστέρησης δόσεων, το πράγμα περιπλέκεται με τα ποσά να αυξάνονται σχεδόν γεωμετρικά καθιστώντας την αποπληρωμή τόσο πιθανή …όσο και να γεμίσει το πιθάρι των Δαναΐδων.
Αν βέβαια αναρωτιέται κάποιος γιατί συμβαίνει αυτό, η απάντηση βρίσκεται στο ότι οι ενδιαφερόμενοι αξιολογούν την βραχυπρόθεσμη ικανότητα για αποπληρωμή, αλλά δεν βλέπουν την βιωσιμότητα του χρέους συγκριτικά με άλλα στοιχεία. Έτσι υποβαθμίζονται παράγοντες όπως το επιτόκιο ή η περίοδος αποπληρωμής αλλά και η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τα μελλοντικά εισοδήματα.
Αν μπορούσαμε να πούμε τι θα πρέπει να κάνει ο κάθε υποψήφιος δανειολήπτης πριν από οποιαδήποτε απόφαση πρέπει να σημειώσουμε την σημασία της συγκριτικής έρευνας και την διαπραγμάτευση των διαθέσιμων επιλογών δανεισμού σε σχέση με στοιχεία όπως το επιτόκιο και τα λοιπά τραπεζικά έξοδα. Ακόμα ο σχεδιασμός εκτιμήσεων σε ότι αφορά στα μελλοντικά εισοδήματα είναι κρίσιμης σημασίας, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η καθοδήγηση από έμπειρους επαγγελματίες μπορεί να προστατεύσει σημαντικά τα συμφέροντα του δανειολήπτη. Τέλος από τις διαθέσιμες λύσεις ο δανειολήπτης θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα , στο μέτρο του εφικτού, στην επιλογή με την ταχύτερη αποπληρωμή του κεφαλαίου.
Για την αποφυγή των όποιων παρανοήσεων, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι ο δανεισμός δεν είναι οπωσδήποτε κάτι κακό. Αντίθετα αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την ανάπτυξη και την οικονομική πρόοδο. Αυτό όμως δεν ισχύει για όλους. Το ποιος πρέπει να πάρει δάνειο και ποιος όχι, πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά από κάθε άποψη λαμβάνοντας υπόψη το καλό αλλά και το κακό σενάριο. Σίγουρα όμως ο δανεισμός είναι μια επιλογή που δεν είναι κατάλληλη για όλους, καθώς η λανθασμένες επιλογές μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο τα περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων και νοικοκυριών, αλλά πολύ περισσότερο την υπόσταση, την λειτουργικότητα και την ισορροπία επιχειρήσεων και ανθρώπων.