Κυριακή, 15 Σεπτεμβρίου 2024 20:25

Η σφαγή της Βιάννου

Η σφαγή της Βιάννου

Του Γιάννη Α. Μπίρη

Ο όρος Deutsche Wehrmacht σημαίνει γερμανική αμυντική δύναμη και ήταν το όνομα του γερμανικού στρατού από το 1935 μέχρι το 1945. Η Βέρμαχτ, που ήταν το σύνολο του στρατού ξηράς, του ναυτικού και της αεροπορίας, δημιουργήθηκε από τον Χίτλερ το 1935, στο πλαίσιο της επαναστρατιωτικοποίησης της Γερμανίας και της ετοιμότητάς της ώστε να μην χάσει τον επόμενο πόλεμο. Με νόμο ο Χιτλερ παρότρυνε τη στρατολόγηση εθελοντών και στρατιωτών, έτοιμων να υπηρετήσουν τις εθνικοσοσιαλιστικές ιδέες του και τη μάχη ενάντια στον εβραϊσμό. Και σ’ αυτόν τον …αμυντικό στρατό μπήκαν πολλοί, πάρα πολλοί που ακολούθησαν τυφλά τα οράματα του Χίτλερ.

Αυτή η συγκροτημένη γερμανική αμυντική δύναμη διέπραξε μεγάλες σφαγές κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκόσμιου πολέμου σε όλη την Ευρώπη. Συστηματικά εγκλήματα πολέμου, σφαγές, λεηλασίες, καταναγκαστική εργασία, βιασμούς και το κυριότερο μαζικές δολοφονίες τριών εκατομμυρίων αιχμαλώτων. Τόσο στη Σοβιετική Ένωση όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αν και τα διαβόητα τάγματα του ναζιστικού κόμματος, τα SS, βαρύνονται για το Ολοκαύτωμα και οι τακτικές ένοπλες δυνάμεις της Βέρμαχτ δεν υστέρησαν σε αγριότητα και μαζικά εγκλήματα, αφού σε αρκετές περιπτώσεις πλαισίωναν και βοηθούσαν τα SS.

Μια τέτοια ανίερη σφαγή έγινε από τη Βέρμαχτ στην Κρήτη. Ήταν το τριήμερο από 14 μέχρι 16 Σεπτεμβρίου 1943 στα χωριά της Βιάννου, μιας ορεινής περιοχής στα νοτιοανατολικά του νομού Ηρακλείου, κοντά στην Ιεράπετρα. Πάνω από είκοσι χωριά λεηλατήθηκαν, πολλά από αυτά κάηκαν μαζί με τις σοδειές και τουλάχιστον 461 καταγεγραμμένοι κάτοικοί τους εκτελέστηκαν. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο αριθμός των νεκρών ξεπέρασε τους πεντακόσιους.

Μετά την κατάληψη και κατοχή της Κρήτης, το 1943, λόγω της τότε διοικητικής διαίρεσης, τα χωριά της Βιάννου και οκτώ χωριά της Ιεράπετρας ανήκαν στην ίδια επαρχία στον νομό Λασιθίου και αντίθετα με τον γερμανοκρατούμενο νομό Ηρακλείου είχαν περάσει στην κατοχή των Ιταλών. Οι κατακτητές μέχρι το 1942, απέφευγαν να ανέβουν στα χωριά της Βιάννου. Κάτι το δύσβατο του εδάφους, κάτι το ανυπότακτο πνεύμα των χωρικών τους κρατούσε μακριά. Εκεί οργανώθηκε αντιστασιακό κίνημα με ισχυρές ομάδες αντίστασης υπό την καθοδήγηση του Μανώλη Μπαντουβά. Μετά το 1942 οι Γερμανοί άρχισαν να εμφανίζονται στην περιοχή κυρίως για αρπαγές τροφίμων αλλά και παρακολούθηση των κινήσεων των κατοίκων.   

Τον Μάιο του 1943 οι Γερμανοί εγκατέστησαν φυλάκιο με τρεις στρατιώτες, στην Κάτω Σύμη. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 η Ιταλία συνθηκολόγησε και άρχισαν να φουντώνουν οι φήμες για συνεργασία των Ιταλών με τους Έλληνες αντάρτες. Ακουγόταν ακόμη ότι στην περιοχή της Ιεράπετρας θα γινόταν απόβαση αγγλικών στρατευμάτων. Ενθουσιασμός απλώθηκε στα χωριά. Το βράδυ της 9ης Σεπτεμβρίου ο Μανώλης Μπαντουβάς δίνει τη διαταγή για επίθεση στο γερμανικό φυλάκιο. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης σκοτώθηκαν οι δυο Γερμανοί στρατιώτες. Οι αντάρτες τους έκρυψαν σε μια σπηλιά και εξαφανίστηκαν. 165 Γερμανοί στρατιώτες κατέφθασαν στην περιοχή για έρευνες. Για κάλυψη, βάζουν μπροστά τους σαν ζωντανές ασπίδες, χωρικούς που αιχμαλώτισαν για να τους εκτελέσουν για αντίποινα. Στις 12 Σεπτεμβρίου το πρωί, στο δρόμο για την Κάτω Σύμη, ο Μπαντουβάς στήνει ενέδρα και βλέποντας τους ομήρους να προηγούνται, χτυπάει τους Γερμανούς στη μέση. Ταυτόχρονα απελευθερώνει τους ομήρους, που προσχώρησαν στους αντάρτες. Ακολούθησε πολύωρη μάχη με πολλές γερμανικές απώλειες. Οι αντάρτες έχασαν έναν αντάρτη και αποσύρθηκαν στα βουνά παίρνοντας και ομήρους.

Ο Γερμανός στρατηγός στρατηγός Μύλλερ διέταξε αντίποινα με μια τρομερής αγριότητας διαταγή:

«Καταστρέψατε την επαρχία Βιάννου. Εκτελέσατε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών καθώς και όλους όσοι συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας». Όλοι οι άνδρες πάνω από 16 ετών εκτελέστηκαν. 461 νεκροί. Το ολοκαύτωμα της Βιάννου ήταν η μεγαλύτερη σφαγή στην Ελλάδα. Μετά από περίπου τρεις μήνες έχασαν τα θλιβερά πρωτεία από τα Καλάβρυτα. Μετά τη λήξη του πολέμου ο στρατηγός Μύλλερ συνελήφθη από τους Ρώσους, εκδόθηκε στην Ελλάδα και εκτελέστηκε στις 20 Μαΐου 1947. Ήταν ο μοναδικός εγκληματίας πολέμου που πλήρωσε για τα εγκλήματά του στην Ελλάδα.