Πρόσφατα, μου προτάθηκε από φίλο να παρακολουθήσουμε μια εκπληκτική, πράγματι, παράσταση στη λυρική σκηνή, μεταβαίνοντας στην Αθήνα με εκδρομικό λεωφορείο. Διερευνώντας το θέμα, διαπίστωσα ότι εδώ και καιρό είναι εξόχως δημοφιλείς οι ημερήσιες εκδρομές στην πρωτεύουσα, για την παρακολούθηση σημαντικών καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και όχι μόνο, από κατοίκους περιοχών που απέχουν 2-3 ώρες από την Αθήνα. Δηλαδή από ολόκληρη την Πελοπόννησο.
Και δεν είναι μόνο οι αυτοκινητόδρομοι που μείωσαν τις χρονοαποστάσεις. Είναι κυρίως το ότι στην τελευταία δεκαετία η Αθήνα έγινε ο απόλυτος κυρίαρχος στην πολιτιστική μας ζωή και σε κάθε μορφή τέχνης και πολιτισμού. Αυτή η δυσμενής για την περιφέρεια πραγματικότητα οφείλεται στις εξαιρετικές πολιτιστικές υποδομές της πρωτεύουσας, στη δυνατότητα δημιουργικής αλληλοσχέσης με το εξωτερικό, στη διάθεση σημαντικών κρατικών πόρων για την υποστήριξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων, στη σπουδαία συμβολή του ιδιωτικού τομέα και αρκετά άλλα. Η πολιτιστική παγκυριαρχία της Αθήνας και η ανάλογη νοοτροπία που τη συνοδεύει συνειδητοποιήθηκε, μεταξύ πολλών άλλων, από την ομολογουμένως άδικη επιλογή της Ελευσίνας για πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2020, χωρίς αυτή να διαθέτει τις αναγκαίες προϋποθέσεις, όπως και αποδείχθηκε.
Υπερσυγκέντρωση, λοιπόν, με σπουδαίες και πολυδιαφημισμένες εκδηλώσεις τέχνης και πολιτισμού στο Εθνικό Θέατρο, τη Λυρική Σκηνή, το Ωνάσειο, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Μέγαρο Μουσικής, τα ολυμπιακά στάδια, τα ανοικτά θέατρα. Παρεπόμενο είναι η οργανωμένη προσέλευση φιλόμουσων στην Αθήνα, που γίνεται πλέον εύκολα και γρήγορα, για την απόλαυση της συμμετοχής στο πολιτιστικό γεγονός.
Και η Ελληνική Περιφέρεια; Δυστυχώς, συνεχώς υποχωρεί σε ποιοτικές εκδηλώσεις σύγχρονου πολιτισμού. Ακόμα και η Θεσσαλονίκη δεν έχει σήμερα την πολιτιστική δύναμη και τις δυνατότητες παρέμβασης προηγούμενων δεκαετιών. Η προσπάθεια πολιτιστικής εξακτίνωσης, με την ενίσχυση της περιφέρειας στη δεκαετία του 1980, φαίνεται ότι ραγδαία υποχωρεί μπροστά στη δυναμική της Αθήνας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα μεγάλα και δυσεπίλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα δημοτικά θέατρα στην περιφέρεια, σχεδόν στο σύνολό τους, που κάνουν δύσκολη την επιβίωσή τους, παρά της υποσχέσεις του ΥΠΠΟ για αναδιοργάνωση και οικονομική στήριξη.
Και η Πελοπόννησος; Είναι αλήθεια πως σημαντικές προσπάθειες γίνονται για το σύγχρονο πολιτισμό, κυρίως στην Καλαμάτα, το Ναύπλιο και την Κόρινθο. Όμως, το διεθνές φεστιβάλ χορού Καλαμάτας βρίσκεται αντιμέτωπο με τον ανταγωνισμό πρωτοποριακών εκδηλώσεων στο Ωνάσειο και το Νιάρχειο, οι εκδηλώσεις κλασικής μουσικής στην Κόρινθο και το Ναύπλιο έχουν συνεχή ανάγκη από γενναία χρηματοδότηση και τα ‘’Επιδαύρεια’’ ευτυχώς έχουν ενταχθεί οργανωτικά και οικονομικά στο φεστιβάλ Αθηνών.
Η αυτοδύναμη πολιτιστική ανάπτυξη κάθε περιφέρειας αποτελεί απόδειξη οικονομικής προόδου και κοινωνικής δυναμικής. Η συστηματική μετακίνηση στην Αθήνα, για τη συμμετοχή σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, αποτελεί μία απόδειξη πολιτιστικής ένδειας και περιφερειακής υπανάπτυξης.
Απαιτούνται, λοιπόν, να αναληφθούν άμεσα δράσεις, με κριτήρια τον ρεαλισμό, την αποφυγή ιδεοληψιών, ψηφοθηρικών μικροπολιτικών και τοπικισμών και πάντοτε με στόχο την ποιοτική πολιτιστική ανάπτυξη.
Συγκεκριμένα, επιβάλλεται να ορισθεί καλλιτεχνικός διευθυντής στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας, ώστε αυτό να μετατραπεί σε φάρο πολιτισμού για την Πελοπόννησο, να επιδιωχθούν προγραμματικές συμβάσεις με τα μεγάλα πολιτιστικά σχήματα των Αθηνών για τη μεταφορά τεχνογνωσίας αλλά και παραστάσεων, να υπάρξει συνεχής συνεργασία μεταξύ των καλλιτεχνικών σχημάτων στην Πελοπόννησο, να προσλαμβάνονται οι καλλιτεχνικά άριστοι και να υπάρχει σχέδιο διάθεσης των πόρων, με κριτήριο την ποιότητα και την ανταπόκριση του κοινού.
Σε αυτόν τον δύσκολο δρόμο της πολιτιστικής ανάκαμψης πόλεων και περιφέρειας το κύριο όπλο είναι οι άνθρωποι της τέχνης και του πολιτισμού και η αξιοποίηση της γνώσης, του ταλέντου και της αγάπης τους για την υπέρτατη ανθρώπινη δημιουργία. Υπάρχει προβληματισμός, φροντίδα και ενδιαφέρον;
pan.e.nikas@gmail.com