Τρίτη, 15 Απριλίου 2025 21:00

Επικοινωνιακό πεδίο: απελευθέρωση ή εγκλωβισμός;

Γράφτηκε από

Επικοινωνιακό πεδίο: απελευθέρωση ή εγκλωβισμός;

Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Όπου και να γυρίσεις το βλέμμα σου συναντάς διψασμένους για επικοινωνία ανθρώπους μέσα στην μέθη της υλικής πραμάτειας και αυτό σε συνδυασμό με μια γενικευμένη αδιαφορία που δεν συμβιβάζεται με την εσωτερική αναζήτηση που ενίοτε παίρνει την μορφή σφοδρής επιθυμίας. Έρχεσαι μέτωπο με μέτωπο με εκείνους που θεωρούν πως ηττήθηκαν στο σκεπτικό πεδίο αλλά και με αυτούς που ποζάρουν νικητές και καταξιώνονται στην συνείδηση των περαστικών ότι αυτοί είναι και όχι άλλοι.
Συνήθως τα αποτελέσματα αυτής της φευγαλέας ματιάς είναι εντυπωσιακά γιατί αυτή η ματιά επαναλαμβάνεται πάλι και πάλι χωρίς σταματημό. Υποσχέσεις που διαδέχονται η μία την άλλη, χαιρετισμοί της τελευταίας στιγμής και ποθητοί εναγκαλισμοί στην υπηρεσία ενός σταθερού αλλά μη κυμαινόμενου κώδικα επικοινωνίας, υπό την έννοια ότι από την μια στιγμή στην άλλη μεταβάλλονται οι διαθέσεις.
Έχουν άραγε ανάγκη οι άνθρωποι τον διπλανό τους; Έχουν εθιστεί σε μια πλησμονή ή απλά επαναπαύονται με το πέρας τους χρόνου που διαγράφει καλές και κακές στιγμές, διατηρώντας τες μόνο στο χρονοντούλαπο των αναμνήσεων, αν υποτεθεί ότι για κάποιους υπάρχει ακόμη σε ισχύ;
Οι απαντήσεις θα μπορούσαν να απομαγέψουν το μυστηριακό τοπίο των ανθρωπίνων σχέσεων, θα έτειναν να αποκλιμακώσουν τις εντάσεις και τις εκρήξεις, δεν θα λειτουργούσαν όμως ως κάτι το απρόοπτο, σαν αυτά που κομίζει το απροσδιόριστο βλέμμα στον ορίζοντα, κοντινό η μακρινό.
Κάπου δηλαδή επικρατεί το άγνωστο και το ασαφές, η τρεμάμενη εικόνα από τις καθημερινές δοσοληψίες, ο μονότονος ήχος, αυτό το επαναλαμβανόμενο βουητό που δεν εναποθέτει τον αξιακό και συναισθηματικό παράγοντα στις    εξαρσιακές διαθέσεις και τα γούστα. Είναι δηλαδή αδιευκρίνιστο και μη κατανοητό όλο αυτό το πεδίο επικοινωνίας, τυφλής, εσκεμμένης ή απρόκλητης, ένα πεδίο μη δόξης λαμπρό από την στιγμή που ανοιγοκλείουν διαρκώς τα περάσματα και ο χρόνος δεν κληροδοτεί αντοχές και υπομονή.
Το άγνωστο στις ανθρώπινες σχέσεις απαντά τα ερωτήματα για την εξέλιξή τους, μιας και κανένα καθοριστικό πλαίσιο δεν υπερθεματίζει την σκέψη περί αυτών που διαμείβονται στον διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων. Αν βέβαια όλα ήταν γνωστά, δεν θα υπήρχε η τάση για επικοινωνία. Αν όλα ήταν προκαθορισμένα, κανείς δεν θα δοκιμαζόταν ψυχοσωματικά. Οι απαντήσεις λοιπόν υπάρχουν αλλά δεν είναι πάντα διαθέσιμες, πολύ δε περισσότερο δεν έχουν διαρκή ισχύ.
Ποιος λοιπόν μπορεί να εγγυηθεί για την ψυχοσύνθεση του άλλου; Ποιος ή ποιοι καθορίζουν τον οδηγό των λεκτικών ανταλλαγών και φραστικών εναντιώσεων από την στιγμή που δεν υπάρχει προκαθορισμένο προτσές ή μπούσουλας για να έρθει ο ένας κοντά στον άλλον; Είμαστε εθισμένοι λοιπόν σε μια παρατεταμένη σιωπή που ακολουθεί όλες τις συζητήσεις και που συνοδεύει τον καθένα στην επιστροφή, όταν ακολουθεί το δρόμο του γυρισμού με ανάμεικτα συναισθήματα για την λειτουργία ή μη της διάνοιξης    ενός πραγματικού διαλόγου.
Είμαστε οι θύτες και τα θύματα μιας ανοίκειας μάλλον επικοινωνίας που απομακρύνει τους συνομιλητές όσο η ατομική πειθώ λαμβάνει την μορφή του πειθαναγκασμού και ο στόχος σχετίζεται με την επιβολή και όχι με την ανταλλαγή στο φραστικό πεδίο της επικοινωνίας. Όλα αυτά βέβαια είναι συνυφασμένα με τον σημερινό τρόπο ζωής, με τον ανταγωνισμό και της κακώς εννοούμενη άμιλλα, ένα παιχνίδι εξουσίας και διατήρησης της ισχύος.
Εάν αυτό δεν συνέβαινε, θα βιώναμε διαφορετικά στάνταρ και δεδομένα, θα παραμέναμε μακριά από την πνευματική γήρανση και θα εκπαιδεύαμε το νου, διαβαίνοντας διαρκώς νέα σκεπτικά μονοπάτια.
Δεν γίνεται όμως έτσι. Και μάλλον οι άνθρωποι δεν έχουν εν τοις πράγμασι ανάγκη να επικοινωνήσουν, παρά το γεγονός ότι μέσα τους υπάρχει η επιθυμία που όμως δεν ανοίγεται στα πελάγη της ανάγκης. Με τον τρόπο αυτό, τα δεδομένα δεν αλλάζουν και οι συνισταμένες της απροσδιοριστίας στο θεωρητικό πεδίο δεν εισβάλλουν καν στην ρητή καθημερινή πραγματικότητα.
Λες και όλα είναι ίδια και προκαθορισμένα. Το ίδιο βουητό και ο ατέρμονος θόρυβος που δεν ανασυντάσσουν την σκέψη αλλά την βάζουν σε καλούπια και στεγανά. Αν αυτό συνεχίσει, δεν αποκλείεται η ριζική ανατροπή και η απελευθέρωση. Μπορεί όμως και ο περαιτέρω εγκλωβισμός. Γιατί σε αυτά τα πράγματα δεν υπάρχουν βεβαιότητες.