Όποιος δεν κάθεται στο τραπέζι των μεγάλων αποφάσεων, είναι βέβαιο ότι θα είναι στους αγνοημένους, στους «χαμένους». Και η Ιστορία δεν συγχωρεί τους απόντες, όσους παραμένουν αδρανείς, όταν τίθεται εν αμφιβόλω το υπαρξιακό μέλλον της πατρίδας μας.
Η συνάντηση Τραμπ–Πούτιν στην Αλάσκα, ανοίγει τον δρόμο για επαναχάραξη συνόρων και ζωνών επιρροής, με την Ε.Ε. απούσα και την Αθήνα εγκλωβισμένη σε υψηλού ρίσκου επιλογές.
Η χθεσινή συνάντηση στην Αλάσκα μεταξύ του Προέδρου των ΗΠΑ και του Προέδρου της Ρωσίας, είναι σαφές ότι δεν αφορούσε μόνο το ουκρανικό ζήτημα ή την παύση των εχθροπραξιών στο ρωσο-ουκρανικό μέτωπο. Αυτό μάλλον ήταν παρεμπίπτον ζήτημα της συνάντησης των επικεφαλής πολιτικών των δύο υπερδυνάμεων. Το βασικό ήταν ποιος θα γράψει το νέο κεφάλαιο του παγκόσμιου γεωπολιτικού χάρτη. Οι δύο ηγέτες, αδρομερώς έστω, προσπάθησαν να επανακαθορίσουν ζώνες επιρροής και να ιεραρχήσουν στρατηγικά ενεργειακά, πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά συμφέροντα σε μια τεράστια περιοχή που εκτείνεται από τις ακτές της Βαλτικής έως την Αραβική Χερσόνησο, περνώντας από τον Καύκασο, τα Βαλκάνια, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Σ’ αυτό το γεωπολιτικό «αλισβερί», η Ευρωπαϊκή Ένωση απουσιάζει παντελώς, απαξιωμένη από τις δύο υπερδυνάμεις και ανίκανη να επιβάλει την παρουσία της. Αντιθέτως, η Κίνα, χωρίς να κάθεται στο τραπέζι, είναι η μεγάλη «ωσεί παρούσα» δύναμη, μέσω της οικονομικής και στρατηγικής βαρύτητάς της.
Για την Ελλάδα, η εικόνα είναι ανησυχητική. Η επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη να στηρίξει απόλυτα, διπλωματικά και στρατιωτικά τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ακολουθώντας κατά γράμμα τη γραμμή Βερολίνου και Παρισιού και υιοθετώντας τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, μετατρέπει τη Μόσχα σε αντίπαλο και ακυρώνει κάθε περιθώριο αυτόνομης διπλωματικής κίνησης. Πρόκειται για μια πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης Μητσοτάκη υψηλού ρίσκου, καθώς η απουσία εναλλακτικών διαύλων αποδυναμώνει τη θέση της χώρας σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου οι συμμαχίες αλλάζουν ραγδαία και με την απειλή της αποσταθεροποίησης «παρούσα».
Η Τουρκία, κρατώντας ανοιχτές γραμμές με Ουάσιγκτον και Μόσχα, ενισχύει την περιφερειακή της ισχύ και επιταχύνει την αναθεωρητική της ατζέντα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί διπλά στριμωγμένη, με μια Ευρώπη θεατή και μια Τουρκία σε διαρκή άνοδο.
Σε μια τέτοια συγκυρία, η ελληνική εξωτερική πολιτική χρειάζεται όχι μόνο πίστη σε συμμαχίες, αλλά και ικανότητα ψύχραιμου, ευέλικτου ελιγμού. Γιατί, αν η Αλάσκα είναι το σημείο που ξαναμοιράζονται τα χαρτιά του παγκόσμιου παιχνιδιού, η Ελλάδα οφείλει να φροντίσει να μην παίξει με τράπουλα που κρατούν αποκλειστικά άλλοι.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχε στην τηλεδιάσκεψη ηγετών για την Ουκρανία, πρωτοβουλία Λονδίνου, Παρισιού και Βερολίνου. Επανέλαβε την πάγια ελληνική θέση: τα σύνορα δεν αλλάζουν δια της βίας και μόνο η Ουκρανία αποφασίζει για τα εδάφη της (Η συνάντηση της Αλάσκας τον διαψεύδει). Και υπογράμμισε, ο Έλληνας πρωθυπουργός, τη σημασία του αμερικανικού ρόλου, όχι μόνο στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο αλλά και ευρύτερα, στην ζωτικής σημασίας γεωγραφική περιοχή, από τις ακτές της Βαλτικής, μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο και την Αραβική Χερσόνησο.
Η πραγματικότητα όμως είναι, πως ο αμερικανικός ρόλος σήμερα γράφεται στο Οβάλ Γραφείο του Ντόναλντ Τραμπ, όχι στις ευρωπαϊκές αίθουσες. Και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντ. Τραμπ δεν πιστεύει ούτε στις ευρωπαϊκές ευαισθησίες, ούτε στις ουκρανικές κόκκινες γραμμές. «Θα υπάρξει ανταλλαγή εδαφών προς όφελος και των δύο» δηλώνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά μια νέα Γιάλτα χωρίς την Ευρώπη. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Β. Ζελένσκι μένει εκτός συνομιλιών, καθώς ο Λευκός Οίκος προτιμά να μιλά απευθείας με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλ. Πούτιν, για την Ουκρανία, αλλά... χωρίς τον πρόεδρό της!
Η θέση του Πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη περί «αμετακίνητων συνόρων», πάγια θέση όλων των ελληνικών κυβερνήσεων, είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά όταν ο ισχυρότερος σύμμαχος προαναγγέλλει μετακίνηση συνόρων, τότε δεν πρόκειται για πολιτική εξαγγελία, αλλά για ευχή. Και οι ευχές δεν σώζουν κράτη. Το CNN προειδοποιεί για συμφωνία Πούτιν–Τραμπ στην Αλάσκα που μπορεί να αποκλείσει την Ευρώπη από κάθε κρίσιμη απόφαση, παραδίδοντας ουκρανικά εδάφη στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Η Ευρώπη ανησυχεί και δικαίως, μήπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν καταφέρει να διασπάσει οριστικά τη διατλαντική συμμαχία, επαναχαράσσοντας τον γεωπολιτικό χάρτη χωρίς την παρουσία της.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να περιορίζεται σε ευχές και δηλώσεις. Το νέο γεωπολιτικό παιχνίδι γράφεται με κανόνες που δεν ευνοούν τους παρατηρητές. Κάθε σιωπή, κάθε αδράνεια, μεταφράζεται σε έδαφος που χάνεται, σε επιρροή που παραδίδεται στους ισχυρούς. Αν η χώρα δεν αναπτύξει στρατηγική φωνή και ανεξάρτητους διαύλους, η Ιστορία θα την τοποθετήσει στο περιθώριο , όχι ως θεατή, αλλά ως θύμα των επιλογών που ποτέ δεν τόλμησε να κάνει.
Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να λειτουργεί ως πειθήνιος εκτελεστής εντολών, ούτε της Ουάσιγκτον ούτε των Βρυξελλών. Αν η νέα Γιάλτα αποφασίζεται χωρίς την Ευρώπη, τότε η Αθήνα οφείλει να έχει δική της φωνή, δικά της δίκτυα και δικά της ερείσματα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει πολιτικό ρίσκο.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι απλός παρατηρητής σε ένα παιχνίδι που διαμορφώνουν οι υπερδυνάμεις και όπου η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας είναι τουλάχιστον ανεκτή. Γιατί όποιος δεν κάθεται στο τραπέζι των μεγάλων αποφάσεων, είναι βέβαιο ότι θα είναι στους αγνοημένους, στους «χαμένους». Και η Ιστορία δεν συγχωρεί τους απόντες, όσους παραμένουν αδρανείς, όταν τίθεται εν αμφιβόλω το υπαρξιακό μέλλον της πατρίδας μας. Το στοίχημα για τη χώρα μας είναι να μετέχει και να μην να παραδώσει τον χάρτη των κρίσιμων αποφάσεων σε άλλους.
