Του Γιώργου Παναγόπουλου

Η οικονομική κρίση και τα περιορισμένα διαθέσιμα της κεντρικής κυβέρνησης, λόγω έλλειψης δανεικών, έχουν οδηγήσει σε ασφυξία το σύνολο των δήμων της χώρας. Το πρόβλημα όμως που αντιμετωπίζει σήμερα η αυτοδιοίκηση, μπορεί να αναδείχτηκε λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά ήταν εδώ και χρόνια υπαρκτό. Η αυτοδιοίκηση έχει καταστεί ένας ακριβός, αναποτελεσματικός και τελικά σπάταλος θεσμός. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι δήμοι δεν μπορούν να εκτελέσουν με επάρκεια ούτε την παραδοσιακή τους αρμοδιότητα που είναι η αποκομιδή των απορριμμάτων - η οποία, για όσους δεν γνωρίζουν, χρηματοδοτείται από τους δημότες μέσω των τελών που πληρώνουν στο λογαριασμό της ΔΕΗ.

Η οικονομική κρίση ανέδειξε απλώς τον αδιέξοδο δρόμο στον οποίο βάδιζε εδώ και χρόνια ο θεσμός της αυτοδιοίκησης. Το πολιτικό προσωπικό βολευόταν με την κατάσταση που υπήρχε στο χώρο της αυτοδιοίκησης και γι' αυτό τη χρηματοδοτούσε. Μέσα από τους δήμους περνούσαν χιλιάδες διορισμοί και τακτοποιήσεις της πολιτικής πελατείας βουλευτών και επίδοξων βουλευτών. Στα μικρά έργα των δήμων -μέσω κατατμήσεων και πρόχειρων διαγωνισμών στο μιλητό- γινόταν το μεγάλο πάρτι των κολλητών για τη χρηματοδότηση των όποιων φιλοδοξιών. Μέσα από τα «κοινωνικά» προγράμματα των δήμων χρηματοδοτούνταν πολιτιστικοί σύλλογοι, ποδοσφαιρικές ομάδες, ΜΚΟ, ακόμα και εκκλησίες. Στα «πολιτιστικά καλοκαίρια» παρουσίαζε ο κάθε πικραμένος της ακριβή του τέχνη κι αντιλαλούσαν... οι ραχούλες στα πανηγύρια. Στην παραγωγή «μεγάλων έργων», στους περισσότερους δήμους γινόταν... της μελέτης και της ανάπλασης. Εχουν γεμίσει αμέτρητες ντουλάπες και ράφια με μελέτες, ακόμα και για τα πιο απίθανα έργα, ενώ οι πιο «δραστήριοι» δήμαρχοι έχουν... αναπλάσει πλατείες σ' όλα τα κουτσοχώρια.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι όσα συνέβαιναν στην αυτοδιοίκηση ήταν ενταγμένα στο γενικότερο πλαίσιο της ελληνικής πολιτικής αφασίας. Οι αυτοδιοικητικοί παράγοντες, αξιοποιώντας το γενικότερο πάρτι που είχε στηθεί, διοικούσαν μέσω επιστολών και πολιτεύονταν γυρίζοντας από γάμο σε κηδεία κι απ' τις πρωτοχρονιάτικες πίτες στα καρναβάλια και τα πανηγύρια. Ηταν ανεύθυνοι για ό,τι «αρνητικό» συνέβαινε, ενώ με πιρουέτες υψηλής ακρίβειας ήταν πάντα μέσα στο πλάνο με τα ψαλίδια όπου υπήρχε... κορδέλα. Με λίγα λόγια, οι περισσότεροι υπηρετούσαν το δόγμα «δώστε μου λεφτά να σπαταλήσω για να δείτε τι καλός δήμαρχος που είμαι». Οι δήμαρχοι αυτής της σχολής βρέθηκαν στο τιμόνι των δήμων στην μετά «Καλλικράτη» εποχή και ταυτόχρονα στο μέσο της οικονομικής κρίσης, κι έχουν πλέον κυριολεκτικά χάσει την μπάλα. Το συγκεκριμένο πολιτικό προσωπικό δεν μπορεί, δεν θέλει και δεν ξέρει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που έχουν προκύψει από το νέο οικονομικό περιβάλλον. Οι περισσότεροι ελπίζουν ότι κάποιος στο τέλος θα τους σώσει ή κάπου θα βρεθούν λεφτά για να συνεχίσουν να παριστάνουν τον ανεύθυνο δήμαρχο, γι' αυτό και συνεχίζουν να στέλνουν επιστολές.

Τα οικονομικά προβλήματα στους δήμους έχουν πάρει πλέον ανησυχητικές διαστάσεις. Είναι θέμα χρόνου να σταματήσουν σε κάποιους οι πληρωμές ακόμα και της μισθοδοσίας προσωπικού, ενώ πολύ σύντομα θα αρχίσουν και οι κατασχέσεις από διάφορους προμηθευτές. Το σύνθημα που θα έπρεπε να κυριαρχεί εδώ και καιρό στους δήμους όλης της χώρας είναι «μαζευτείτε!». Και το «μάζεμα» θα έπρεπε να ξεκινά από τις βαριές ανταποδοτικές υπηρεσίες των δήμων, όπως είναι η αποκομιδή των σκουπιδιών, και να φτάνει στον περιορισμό κάθε είδους... πανηγυριού. Βασικά οι δημοτικές αρχές θα πρέπει να βρουν τρόπο να μαζέψουν δαπάνες και έσοδα χωρίς να επιβαρύνουν ταυτόχρονα με παραπάνω φόρους τους δημότες. Το πρόβλημα μοιάζει με τετραγωνισμό του κύκλου, αλλά δεν είναι. Αρκεί να αντιληφθούν δήμαρχοι και δημοτικά συμβούλια πού ακριβώς βρισκόμαστε και τι θα κληθούν να αντιμετωπίσουν... αν συνεχίσουν να παριστάνουν τους ανεύθυνους επιστολογράφους.

Η αντιμετώπιση της κατάστασης στους περισσότερους δήμους απαιτεί την εκπόνηση σχεδίου έκτακτης ανάγκης. Στον τομέα των εξόδων υπάρχουν τεράστια περιθώρια περικοπής δαπανών χωρίς να δημιουργηθεί κανένα απολύτως πρόβλημα. Στα έσοδα, αντίστοιχα, μπορούν αφενός να εισπραχτούν βεβαιωμένες οφειλές χρόνων, ενώ μέσα από ειδικές δράσεις μπορούν αυτά να ενισχυθούν από προσφορές ιδιωτών αλλά και από πωλήσεις «άχρηστων» για τους δήμους περιουσιακών στοιχείων. Στον τομέα των έργων θα πρέπει να τεθούν προτεραιότητες που θα έχουν στο επίκεντρο την αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων και την προώθηση δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκούς πόρους, οι οποίοι είναι πλέον και οι μόνοι διαθέσιμοι. Στη φάση που βρισκόμαστε δεν χρειάζονται πυροτεχνήματα και παράτες γιατί ανάβουμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο, ούτε διαφημίσεις για να εκφράσουμε την αγάπη μας σ' αυτούς που μας προβάλλουν. Το πάρτι έχει τελειώσει - και όσο γρηγορότερα το αντιληφθούν όλοι τόσο πιο γρήγορα θα παίξει η αυτοδιοίκηση το ρόλο της, που σε αυτές τις συνθήκες είναι ιδιαίτερα σημαντικός.

Υ.Γ. Πέρα από τους ανεύθυνους επιστολογράφους, στο χώρο της αυτοδιοίκησης κάνουν καριέρα και οι... αγωνιστές. Μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού» το 1990 είχαν κατέβει οι σημαίες και είχαν κοπάσει οι κραυγές κατά των μονοπωλίων. Οι... αγωνιστές κρύβονταν πίσω από θολά σχήματα, υιοθετώντας αιτήματα άρνησης κάθε είδους και ζητώντας ταυτόχρονα λύση για τα πάντα από το κράτος. Με την κρίση των αδιεξόδων της εύκρατης κοιλάδας του καπιταλισμού επανέκαμψαν δριμύτεροι, μέσα από ένα νέο μείγμα τοπικοσοσιαλισμού - ο εθνικοσοσιαλισμός ακούγεται άκομψα, αλλά περί αυτού πρόκειται. Οι διαμαρτυρίες για την «ανάπλαση» μιας πλατειούλας στην Καλαμάτα μέσω δωρεάς πολυεθνικής, κάτω από άλλες συνθήκες δεν θα είχαν καμιά αξία και θα ήταν απλώς γραφικές. Στις παρούσες συνθήκες δεν είναι: Αποτελούν ακόμα μια απόδειξη για τον... άλλο δρόμο που κάποιοι επιθυμούν διακαώς ν' ακολουθήσουμε, αλλά δεν τολμούν ακόμα να μας το πουν ευθέως. Ποντάρουν στην αγανάκτηση και φλερτάρουν διαρκώς με την καταστροφή, μέσα από την επιβολή ανεφάρμοστων λύσεων και παραδείσων όπως αυτοί που κατέρρευσαν εδώ και χρόνια.

panagopg@gmail.com