Του Γιώργου Παναγόπουλου

«Δε συμφωνώ ούτε με μία λέξη από όσα λες, αλλά θα υπερασπίζομαι και με το τίμημα της ζωής μου ακόμη το δικαίωμά σου ελεύθερα να λες όσα πρεσβεύεις». Δεν περιμέναμε ποτέ ότι θα φτάσουμε το 2011 να θεωρούμε χρέος μας να... υπενθυμίσουμε αυτό που υποστήριζε ο Βολτέρος πριν από 300 χρόνια. Ομως η επιχείρηση φίμωσης πολιτικής εκδήλωσης από 10 φασιστοειδή, την οποία ζήσαμε προ ημερών, μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι πέρα από την οικονομική κρίση φλερτάρουμε όλο και περισσότερο με τον ολοκληρωτισμό. Δεν έχει καμία σημασία το χρώμα και το διήγημα του ολοκληρωτισμού - άλλωστε και ο Παπαδόπουλος... επανάσταση έκανε. Η ουσία κάθε ολοκληρωτισμού είναι ότι κάποιοι παίρνουν μόνοι τους την εξουσία, εννοείται πάντα στο όνομα της υπεράσπισης του λαϊκού συμφέροντος, και αρχίζουν να δικάζουν -κυρίως να καταδικάζουν- θεωρώντας δικαίωμά τους να αφαιρούν το λόγο και το ρόλο, ασκώντας λεκτική, ψυχολογική και, αν χρειαστεί ή αν μπορούν, σωματική βία.

Τα «αγανακτισμένα» φασιστοειδή που μπούκαραν προχθές σε εκδήλωση βουλευτών του ΠΑΣΟΚ στην Καλαμάτα χρησιμοποίησαν τη δύναμη της εικόνας των μέσων ενημέρωσης προκειμένου να παράξουν εκ του ασφαλούς ένα φτηνής λαϊκής κατανάλωσης σόου. Μπορεί εύκολα να καταλάβει ή να φανταστεί ο καθένας ποια θα ήταν η τύχη τους, εντός κι εκτός της αίθουσας, αν δεν υπήρχαν τηλεοπτικές κάμερες. Ολο αυτό με τις «αυθόρμητα» στημένες και οργανωμένες διαμαρτυρίες δεν είναι τίποτα άλλο από ένα τηλεοπτικό προϊόν, που παράγει πολιτικό αποτέλεσμα. Αυτά δεν συνέβαιναν στο παρελθόν, όχι γιατί δεν υπήρχαν πρόθυμοι να διαμαρτυρηθούν - αρκεί να δει κανείς τα επεισόδια στους χώρους των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων και ειδικά εκεί που διάφορες τέτοιες μειοψηφίες είχαν δύναμη πυρός, για να καταλάβει ότι αυτά δεν είναι καινούργια. Αλλά γιατί η διαμαρτυρία δεν θα έπαιρνε τη διάσταση που λαμβάνει στην εποχή του Διαδικτύου.

Πριν από μερικά χρόνια δεν υπήρχε η δυνατότητα ανεβάσματος στο Διαδίκτυο βίντεο και φωτογραφιών σε δεκάδες ιστοσελίδες που διψούν για λαϊκισμό και εντυπωσιακές... αποκαλύψεις. Η πραγματικότητα αυτή έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο καλύπτουν τα περιστατικά αυτά τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης -και κυρίως η τηλεόραση-, τα οποία στην προσπάθειά τους να μην χάσουν τον εντυπωσιακό χαρακτήρα, δηλαδή το θέαμα, πολλές φορές υπερθεματίζουν, μένοντας στην εικόνα και αγνοώντας την ουσία του γεγονότος. Για να αντιληφθεί ο καθένας πώς στήνεται τελικά το γεγονός, να πούμε ότι οι παρευρισκόμενοι στη συγκεκριμένη εκδήλωση μπορούσαν με μεγάλη ευκολία να πετάξουν εκτός αίθουσας τους παρείσακτους, με συνοπτικές μάλιστα διαδικασίες. Δεν το έπραξαν -άμεσα και με εμφανή τρόπο- γιατί θα προέκυπτε μια αποκρουστική εικόνα που τελικά θα μετέτρεπε το θύτη σε θύμα... Ο πολιτικός ορθολογισμός και η ανεκτικότητα επιτρέπουν δηλαδή σε δυναμικές μειοψηφίες να κάνουν το σόου τους, γιατί έχουν άλλα σημαντικότερα να περιφρουρήσουν.

Η οικονομική και πολιτική κρίση προφανώς και τρέφει τους ακραίους. Πάντα έτσι συνέβαινε. Οταν υπάρχει το προσωπικό οικονομικό αδιέξοδο, δημιουργείται και το εύκολο ακροατήριο που διψά για ενόχους και αποδιοπομπαίους τράγους. Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα, αλλά και διδάγματα για το πού οδήγησε τις κοινωνίες η επικράτηση των ακραίων κάθε είδους. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται, ας ελπίσουμε ως φάρσα. Τα χάπενινγκ αυτά των μπαχαλάκηδων και των «αγανακτισμένων» τυγχάνουν θετικής δημοσιότητας, γιατί αφενός η κρίση απενοχοποιεί τις ακραίες συμπεριφορές και αφετέρου εντυπωσιάζει, άρα πουλάει μιντιακά. Δεν χρειάζεται να ξοδέψουμε πολλή φαιά ουσία, αρκεί να θυμηθούμε παλιότερες «αγανακτισμένες» όπως την «εθνική χαστουκίστρια» Αθήνη και την τηλεοπτική σταρ Λούκα, για να αντιληφθούμε το προφανές. Οι πρώτες «αγανακτισμένες» τηλεοπτικές σταρ έδειξαν το δρόμο που ακολουθούν σήμερα διάφοροι, οι οποίοι θέλουν να περάσουν το μήνυμά τους και να καταστήσουν γνωστές τις απόψεις τους.

Η διαμαρτυρία, όταν κινείται στο πλαίσιο του συμβολικού, είναι αποδεκτή, ακόμα και χρήσιμη - αρκεί να μην ξεπερνιούνται τα όρια της δημοκρατικής νομιμότητας. Η παρεμπόδιση πολιτικής εκδήλωσης όμως είναι ακραία αντιδημοκρατική ενέργεια, που όχι απλώς δεν δικαιολογείται, αλλά δημιουργεί τις προϋποθέσεις για εκτροπές και νέους διχασμούς. Ας μην τρέφει κανένας αυταπάτες: Η άσκηση βίας για τη φίμωση μειοψηφικών ή πλειοψηφικών απόψεων θα απαντηθεί με νέα βία. Ετσι όμως διολισθαίνει μια κοινωνία στο χάος των ακραίων. Το να επιδιώκουν κάποιοι φραστικά («δωσίλογοι», «νέα κατοχή» κ.λπ.) αλλά και πρακτικά (με αντισυγκεντρώσεις και προπηλακισμούς) να επαναφέρουν την κοινωνία και τους πολίτες σε άλλες εποχές, είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.

Η Ελλάδα έχει τραυματικές εμπειρίες και θα έπρεπε να γνωρίζουμε όλοι ότι από το αιματοκύλισμα κανένας δεν θα βγει κερδισμένος. Η περιθωριοποίηση των ακραίων απόψεων είναι χρέος κάθε ανθρώπου που πιστεύει στη δύναμη και την αξία της δημοκρατίας. Η οικονομική κρίση στερεί απ' όλους μας υλικά αγαθά. Μπορούμε να υπερασπιστούμε όμως τις βασικές ανθρώπινες, κοινωνικές και πολιτικές αξίες. Οι αφρίζοντες κήρυκες του μίσους και του ψέματος, οι τσιρίζουσες Λουκίες των αφορισμών και οι άδοντες τσιτάτα, δεν μπορούν ν' αλλάξουν προς το καλύτερο τον κόσμο. Μπορούν όμως να τον κάνουν χειρότερο. Εχουμε χρέος να υπερασπιστούμε το δικαίωμα στο διάλογο, αλλά και τη συνάθροιση, χωρίς να χρειαζόμαστε άδεια από καμία αρχή και κανένα ψώνιο. Αυτό είναι τελικά το σημαντικότερο και πολυτιμότερο αγαθό μιας κοινωνίας.

Υ.Γ. Η εκδήλωση των τριών βουλευτών για το πολιτικό σύστημα πραγματοποιήθηκε τελικά, γιατί επικράτησε η ψυχραιμία αλλά και η αποφασιστική αντίδραση που δεν άφηνε περιθώρια για δεύτερες αναγνώσεις. Οσοι παρευρεθήκαμε και συμβάλαμε με την παρουσία και τη συμμετοχή μας σε αυτήν αποκομίσαμε διπλό κέρδος: Είχαμε τη χαρά αφενός να υπερασπιστούμε με αποτελεσματικό τρόπο το δημοκρατικό μας δικαίωμα να συγκεντρωνόμαστε και να συζητούμε και αφετέρου να αντιληφθούμε ότι, για να ξεπεραστεί η κρίση, πρέπει άμεσα να αλλάξει όλο αυτό που ορίζουμε ως πολιτικό σύστημα... προκειμένου να επιστρέψουν τα φαντάσματα στις τρύπες τους!

panagopg@gmail.com