Οι πολιτικές ισορροπίες έχουν διαταραχθεί. Οι πρώτες δημοσκοπήσεις, μετά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, δείχνουν ότι έχει κλονιστεί η κυριαρχία της Ν.Δ. Μένει να δούμε αν η πτώση που καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις θα συνεχιστεί ή αν θα υπάρξει σταθεροποίηση με προοπτική ανάκαμψης. Σε κάθε περίπτωση οι εκλογές πάνε για Μάιο και… βλέπουμε, με όλα τα ενδεχόμενα να είναι πλέον ανοικτά.
Το δυστύχημα των Τεμπών κλόνισε το βασικό επιχείρημα και πλεονέκτημα της κυβέρνησης, που αφορούσε στην αποτελεσματικότητα διαχείρισης και στον εκσυγχρονισμό του κράτους με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Πώς να πουλήσει τα «άλματα» στην ψηφιακή διακυβέρνηση όταν δύο τρένα συγκρούονται γιατί τα οδηγεί στα τυφλά ένας ανεκπαίδευτος και ανεπαρκής σταθμάρχης; Πώς να υπερασπιστεί το αφήγημα για «επιτελικό κράτος» όταν αυτό συνεχώς αποτυγχάνει, με τον αρχηγό του «επιτελείου» να δηλώνει ότι δεν γνώριζε για τις υποκλοπές, δεν γνώριζε για τον ΟΣΕ και γενικώς δεν γνώριζε τίποτα.
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση το επόμενο διάστημα θα προχωρήσει σε διορθωτικές κινήσεις, προκειμένου να ανατρέψει την κατάσταση που δημιουργείται. Με κύριο όπλο την οικονομία και τη σταθερότητα θα προσπαθήσει να αλλάξει την ατζέντα και να φέρει τις πολιτικές ισορροπίες στα επίπεδα προ δυστυχήματος. Αν πάρουμε υπόψη μας ότι η οικονομία καθορίζει αποφασιστικά την ψήφο των πολιτών, δεν μοιάζει ακατόρθωτο. Χρειάζεται όμως χρόνο και βέβαια τύχη να μην συμβεί ακόμα μια «στραβή στη βάρδιά της». Δεν είναι μόνο ο ΟΣΕ που λειτουργεί με το δόγμα «πάμε και όπου βγει», είναι πολλές οι δομές του κράτους που βρίσκονται στο όριο του δυστυχήματος, και αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα της χώρας.
Το αν η κυβέρνηση καταφέρει να ανακάμψει, εξαρτάται πλέον και από την αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκεί που βρισκόταν στην κυριολεξία στο καναβάτσο με την υπόθεση Πολάκη, έχει πλέον την ευκαιρία να γυρίσει το παιχνίδι. Μέχρι στιγμής διαχειρίζεται προσεκτικά το ζήτημα του δυστυχήματος των Τεμπών, μένει να δούμε αν θα αντέξει και δεν μπει στον πειρασμό του σκυλοκαβγά. Το κρίσιμο όμως είναι να μπορέσει να παρουσιάσει μια πειστική πρόταση διακυβέρνησης στον τομέα της οικονομίας και της αλλαγής των δομών του κράτους και εδώ είναι φανερό ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία. Η υπόθεση Πολάκη μπορεί να πέρασε σε δεύτερο πλάνο, αλλά αποτελεί τη σύγκρουση δύο κόσμων στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία δεν έχει λήξει ούτε έχει οριστικά διευθετηθεί.
Το ΠΑΣΟΚ κρατά επίσης ιδιαίτερα προσεκτική στάση προτάσσοντας το ζήτημα των διαδικασιών και της θεσμικής λειτουργίας του κράτους. Ο Ανδρουλάκης σε δύο συνεντεύξεις του την τελευταία εβδομάδα έβαλε το ζήτημα των συνεργασιών με βάση προγραμματική συμφωνία και με πρωθυπουργό τρίτο πρόσωπο -ούτε τον Μητσοτάκη ούτε τον Τσίπρα. Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι το ΠΑΣΟΚ και η νέα ηγεσία του θα βγουν ενισχυμένα από την κάλπη με ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό που τους δίνουν οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Σε κάθε περίπτωση, το ΠΑΣΟΚ φαίνεται πως θα έχει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις της επόμενης ημέρας.
Αυτό που έχει ενισχυθεί μετά το δυστύχημα των Τεμπών είναι ο λεγόμενος «αντισυστημισμός», με ό,τι βεβαίως προσδιορίζει ο καθένας ως σύστημα. Κόμματα στο αριστερό και το δεξιό άκρο του πολιτικού συστήματος, «ψεκασμοί» και θεωρίες συνωμοσίας κάθε είδους και μορφής ενισχύονται και δημιουργούν ένα νέο αχαρτογράφητο ρεύμα. Ο βαθμός ενίσχυσης αυτού του ρεύματος θα εξαρτηθεί από την αποχή στις εκλογές.
Έχει πλέον διαμορφωθεί ένα πολιτικό περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας. Η κάλπη μπορεί να βγάλει εκπλήξεις παρόμοιες με αυτές του 2012 και να οδηγήσει σε νέες πολιτικές ισορροπίες. Το ενδεχόμενο να προκύψει αυτοδύναμο κόμμα από τις κάλπες απομακρύνεται όλο και περισσότερο κάθε μέρα που περνά. Η κυβέρνηση συνεργασίας και μάλιστα από την κάλπη της απλής αναλογικής κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος. Με το ποσοστό του πρώτου κόμματος κάτω από 30% και με τουλάχιστον επτακομματική Βουλή η αναζήτηση κυβερνητικής πλειοψηφίας θα αποτελέσει άσκηση για το πολιτικό σύστημα και τους πολίτες.
Το νέο πολιτικό πλαίσιο δημιουργεί νέα δεδομένα και σε επίπεδο αυτοδιοίκησης. Όσοι πόνταραν και βάσιζαν την εκλογή τους στην κομματική δύναμη, θα βρεθούν προ εκπλήξεων. Δεν υπάρχει πλέον καθαρό πολιτικό τοπίο, ενώ ο χρόνος από τις βουλευτικές κάλπες μέχρι τις αυτοδιοικητικές θα είναι ελάχιστος. Τα αυτοδιοικητικά σχήματα που θα καταφέρουν να βγουν έξω από κομματικά καλούπια και θα μπορέσουν ταυτόχρονα να κινητοποιήσουν τις δημιουργικές δυνάμεις κάθε περιοχής, θα έχουν πλεονέκτημα. Μετά τα Τέμπη υπάρχει ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο, μία νέα πολιτική περίοδος που διαμορφώνεται μέρα με τη μέρα και θα πάρει την τελική της μορφή ελάχιστες ώρες πριν την κάλπη.

panagopg@gmail.com