Δεν θέλω να σας κουράσω με πίνακες και δεδομένα, ας τα αφήσουμε στους αναλυτές, τις αρμόδιες υπηρεσίες και στις μεγάλες εταιρείες που κινούνται πλέον μόνο βάσει αυτών. Προτιμώ να σας μεταφέρω τι αντιμετωπίζω στην πραγματική διεθνή αγορά του ελαιολάδου εδώ και 34 χρόνια, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στις τρίτες χώρες και ίσως μπορέσω να σας κάνω να δείτε ορισμένα θέματα, πρακτικές, κινδύνους, ανάγκες ή και εφαρμογές προς μίμηση, που θα σας κάνουν κατ’ αρχήν να σκεφτείτε και στην συνέχεια να λάβετε να εφαρμόσετε έστω και μερικά μικρά μέτρα που θα βοηθήσουν τον χώρο σας, το μαγικό μας λαδάκι που όσοι αγγίξαμε και αγαπήσαμε δεν μπορούμε να το αποχωριστούμε.
Εργάζομαι στον διεθνή χώρο εμπορίας ελαιολάδου από το 1977 και εδώ και 10 χρόνια ειδικά στην εταιρεία Sovena Espana στην Σεβίλλη, η οποία τυποποιεί 210.000 μτ λάδι ανά τον κόσμο, όσο περίπου η ελληνική παραγωγή. Σαν αγοραστής πρώτων υλών από την Τυνησία, Ιταλία, Μαρόκο, Τουρκία, Συρία, Ελλάδα και κάτω από το ευρωπαϊκό καθεστώς διακίνησης του ελαιολάδου, έπρεπε να έχω πάντα την ενημέρωση των λεπτομερειών διακίνησης ελαιολάδου από την Ευρωπαϊκή Ενωση και συνήθισα να μην κάνω καμμία εμπορική κίνηση αν πρώτα δεν έχω προβλέψει όλα τα στάδια της νόμιμης και ομαλής διακίνησης κάθε φορτίου. Η χώρα μας άργησε πολύ να κινηθεί σε αυτό το νέο καθεστώς.
Συχνά αναπολώ τις εποχές που λιγότερη γραφειοκρατία τυραννούσε την εμπορία και οι εμπορικές πράξεις κλεινόντουσαν σε χαρτοπετσέτες, στα λιοτρίβια και στα καφενεία, αλλά έπρεπε να προσαρμοστώ, όπως και όλοι πρέπει να προσαρμοστούμε, για να μπορέσουμε να σταθούμε δίπλα στον αυστηρά ελεγχόμενο Τυνήσιο εξαγωγέα, τον καταπληκτικά οργανωμένο Τούρκο εξαγωγέα, τον εκπληκτικά ανερχόμενο Μαροκινό και να μην ξεχνάμε τους μοναδικούς Ιταλούς.

ΕΜΠΟΡΙΑ ΧΥΜΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Το ελαιόλαδο έζησε κάποιες στιγμές θα έλεγα κοσμογονίας που επέφεραν μεγάλες αλλαγές στην εμπορία του, κατά συνεπεια και στην τιμή του. Χρονικές στιγμές που εγώ θεωρώ ορόσημο, τουλάχιστον στις εποχές που έζησα και ζω τον κόσμο του λαδιού.
1. Το 1981 η Ελλάδα μπαίνει - ανέτοιμη - στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα υπουργεία αγνοούσαν την εφαρμογή των Κοινοτικών Κανονισμών και κατ’ επέκταση δεν είχαν τη γνώση και την οργάνωση να ενημερώσουν τον κλάδο. Ζήσαμε πολλά χρόνια ουσιαστικά σε ένα περιθώριο γνώσης και διδασκαλίας, στα χρόνια που τεράστια κοινοτικά κονδύλια μας έδιναν την ευκαιρία να εκτιναχθούμε στο προϊόν, να χτίσουμε, την εποχή που ανταγωνιστές μας φύτευαν και άρδευαν τη γη..
2. Το 1991 οι Ιταλοί ανακαλύπτουν την δημιουργία του αποσμημένου. Το ελαιόλαδο των 1.350 δραχμών τον Σεπτέμβριο του 1991 καταποντίζεται με την κυκλοφορία ιταλικού αποσμημένου στη μισή τιμή και ουδέποτε συνέρχεται. Οι Ελληνες δεν βλέπαμε, ούτε παραδεχόμασταν αυτή την αλλαγή, πιστεύοντας ότι κανένα λάδι δεν είναι σαν το δικό μας και αυτό αρκούσε για να κρατηθούν υψηλές τιμές.
3. Το 1994 η Ελλάδα μπορεί να διακινεί ελεύθερα με τιμολόγια εξαγωγές στην ΕΕ, έσπασε η συσσώρευση μεγάλων παρτίδων στα χέρια της Ελαιουργικής, συνεταιρισμών, εμπόρων. Καλό για την αρχή, αλλά αρνητικό μακροχρόνια, για τους αγοραστές που δεν μπορούν να εμπορευτούν μεγάλα συμβόλαια στην ελληνική αγορά, ενώ το κάνουν άνετα σε ανταγωνιστικές χώρες. Κουράζουμε τους διεθνείς αγοραστές.
4. Το 2002 μπαίνουμε στο ευρώ και η Ισπανία επιβεβαιώνει τεράστιες παραγωγές (η Ισπανία γίνεται Βασιλιάς και Βασίλισσα διπλασιάζοντας την παραγωγή της).
5. Το 2009, παγκόσμια κρίση, ενώ νέες παραγωγές χώρες σαν την Αυστραλία, Χιλή κ.α. εισέρχονται στην παραγωγή. Αυτή θα ειναι η νέα κοσμογονία. Οσοι συντηρούνταν οριακά μέχρι σήμερα, σύντομα δεν θα αντέχουν λόγω χαμηλών διεθνών τιμών, ύπαρξης διεθνώς μεγάλων ποσοτήτων ελαιολάδου, νέων αγορών και έλλειψη χρηματοδότησης....

ΕΜΠΟΡΙΑ ΧΥΜΑ

1. Νέες παραγωγές και φυτεύσεις.
2. Η Ισπανία κυριαρχεί αλλά χάνεται η Ιταλική γεύση και η αγορά που ήταν πλεονέκτημα για τον Ελληνα έμπορο και αγρότη.
3. Χάρη στο LIDL και ΑLDI τα συμβόλαια ζητούν 70% ελληνικό προφίλ. Αν το αλλάξουν τότε θα δούμε τις χύμα εξαγωγές μας να μειώνονται επιπλέον.
4. Η Τυνησία και η Τουρκία είναι οργανωμένες, το Μαρόκο εκτινάσσεται (εσείς αν ήσασταν αγοραστές πού θα πηγαίνατε;). Η Ελλάδα σαν μικρή αγορά δεν προσφέρει πια ποσότητες ούτε μακροχρόνια συμβόλαια.
5. Νέες αγορές σαν την Αυστραλία, Αργεντινή, Χιλή και Καλιφόρνια είναι κίνδυνος.
6. Οι διεθνείς αγοραστές απαιτούν ιχνηλασιμότητα. Από το μεταφορικό μέσο, τη δεξαμενή, το μαλακτήρα, τον παραγωγό, το σακί, την ετικέτα του χωραφιού, την ημερομηνία μάζωξης. Αλλιώς δεν θα αγοράσουν.

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟ

1. Η Ισπανία δίνει χαμηλές τιμές σε ελεγχόμενη μέτρια ποιότητα. Μετά το 1990 φυτεύει μεγάλες εκτάσεις και αρδεύει, με αποτέλεσμα σήμερα το 28% περίπου των ελαιώνων να ποτίζονται και να εξασφαλίζει επάρκεια ακόμα και σε ξηρασία. Η τεχνολογία προοδεύει και υποστηρίζει το προιόν. Κάτι που δύσκολα θα γίνει στην Ελλάδα. Μεγάλη χώρα, μεγάλα λιμάνια, καλά logistics. Ελεύθερη εισαγωγή με άδειες και αυστηρούς ελέγχους με κωδικό στο υπουργείο ανά εταιρεία, που βοηθά τον Ισπανό να κινείται με ταχύτητα και σοβαρότητα. Ιδρύει το ΜFAO δηλαδή το Χρηματιστήριο Ελαιολάδου και μεγάλο μέρος των αγορών ελαιολάδου πραγματοποιείται με hedging (προκαταβολικά).
2. Η Τουρκία επιδοτεί την εξαγωγή τυποποιημένου (βελτίωσε τάχιστα το φουντουκέλαιο), βελτιώνει το λιμάνι της Σμύρνης περιορίζοντας το κόστος μεταφοράς και επιδοτεί τις εξαγωγές (εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης). Οι τουρκικές φυτεύσεις είναι τεράστιες (αρκετές ανειλικρινείς στα χαρτιά, μα σίγουρα σύντομα θα δούμε την παραγωγή τους να αυξάνεται και να διεκδικούν τη δεύτερη θέση παγκοσμίως).
3. Η Τυνησία παρ’ όλα τα προβλήματά της, έχει σοβαρό σύστημα ελέγχου και διακίνησης το οποίο εξυπηρετεί τον αγοραστή. Δεν εξάγεται ούτε ένα κιλό λάδι χωρίς κρατικό ποιοτικό έλεγχο και πραγματική παρακολούθηση. Εξάπλωση ιταλικών μεταφορικών εταιρειών που πετυχαίνουν χαμηλούς ναύλους.
4. Στο Μαρόκο, νέα νομοθεσία ενισχύει την θέση του (χαμηλό εργατικό κόστος, λιμένες, έλεγχοι). Ο Βασιλιάς έδωσε το 2006 μεγάλες εκτάσεις σε επενδυτές και φυτεύτηκαν 15.000 εκτάρια ελιές. Σιγά-σιγά βελτιώνει ποιότητες.
5. Η Ιταλία, παραμένει ισχυρή, αν και χάνει συνεχώς έδαφος από την Ισπανία, αλλά σίγουρα ξέρει να πουλάει και να αγοράζει λάδι ο Ιταλός.

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Ισπανία    1400
Ελλάδα    250
Ιταλία    250
Πορτογαλία    80
Τυνησία    150-200
Τουρκία    150-200
Συρία    80-160
Μαρόκο    90-150
υπερκαλύπτει την παγκόσμια κατανάλωση.

ΝΕΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

1. Οι νέες αγορές καταναλωτού Κίνα, Ρωσία, Ινδία και βελτίωση της Αμερικής και της Αυστραλίας
2. Ο σεβασμός και η συνέπεια των τυποποιητών ή εξαγωγέων χύμα, ώστε ο πελάτης να αποκτήσει εμπιστοσύνη, γεγονός που θα διευκολύνει τις εύκολες εμπορικές κινήσεις του.
3. Συγκέντρωση της αγροτικής οικογένειας (όχι μεγάλος αριθμός ξένων στα χωράφια - εκτός από την κατάργηση της αγροτικής οικονομίας αυξήσαμε το κόστος συλλογής και φροντίδας των δέντρων). Το κόστος παραγωγής μας είναι γεωγραφικά δύσκολο να βελτιωθεί, αλλά το μεγαλύτερο κόστος είναι η χρήση ακριβών αλλοδαπών εργατών με μικρή ατομική οικογενειακή εργασία. Βγείτε στα χωράφια, όπως τις δεκαετίες του 1970 - 1980, και ξαναδουλέψτε τα. Είμαστε γεωργική χώρα και όχι βιομηχανική. Εχουμε ένα αγαθό, δόξα τω Θεώ, και ας το χρησιμοποιήσουμε. Αλλοι νομοί έχουν βράχια και βουνά.
4. Προσαρμογή στους Κοινοτικούς κανονισμούς (παραδείγματα Νorma Agricola ιδιωτικών γραφείων ελέγχου, HACCP και ISO με πραγματική τήρηση-ενημέρωση). Πώς σκέφτεται ο αγοραστής; Είμαστε στην εποχή των αγοραστών όχι των πωλητών.
Αν η Ευρωπαϊκή Ενωση καταργήσει τη γευσιγνωσία (κάτι για το οποίο θα πιέσουν οι Ισπανοί) το ελληνικό ελαιόλαδο θα αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα.
Πρέπει να ανανεωθούμε. Χρειαζόμαστε να τραβήξουμε μια κόκινη γραμμή και με μια βασική, ειλικρινή κρατική οργάνωση να αναγεννηθούμε, πριν σβήσουμε τελείως.
5. Ταχύτητα στην παρουσία μας στην αγορά. Είμαστε αργοί και χάνονται οι δουλειές. Πολλοί μικροί Συνεταιρισμοί, μικρά ελαιουργεία και αδυναμία λήψης εγκαίρων αποφάσεων (δήλωση/γράψιμο ποσότητας προς πώληση). Να εκκαθαριστούν τα αμαρτωλά ή οπισθοδρομικά ελαιουργεία και να περιοριστεί ο υπέρμετρος αριθμός τους (5πλάσια απο την Ισπανία που παράγει 1.500.000 τόννους - άρα έχουμε τεράστια κόστη και πολλές μη παραγωγικές θέσεις που μάλλον συντελούν στην καθυστέρηση παρά στην επιτάχυνση της παραγωγική δουλειάς).
6. Το Υπουργείο να βάλει κανόνες εισαγωγής/εξαγωγής, εγγυητικές, ελεγκτικούς μηχανισμούς που να λειτουργούν και πραγματικούς φορείς υποστήριξης του αγρότη (π.χ. Γενικό Χημείο του Κράτους) προκειμένου να αλλάξει η εικόνα του προϊόντος στη Διεθνή Αγορά. Να πιστέψουν οι αγορές στο ελληνικό προϊόν, τον τρόπο καλλιέργειας και εμπορίας του. Ολα αυτά όμως θα είναι ωφέλημα αν και ο κάθε αγρότης/συνεταιριστής/ έμπορος συμβάλλει με ένα καλό ποσοστό συνείδησης. Εχετε νέα παιδιά, γνωρίζουν σιγά-σιγά την χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και μπορούν να έχουν γρήγορη ενημέρωση, κάτι που δεν μπορούσαμε να διανοηθούμε πριν 20 και 30 χρόνια. Κι όμως ζήσαμε και απασχοληθήκαμε με το λάδι.
Θυμάμαι στην Ενωση Πεζών το 1977 ο τότε διευθυντής Γιάννης Μαλιωτάκης παρέλαβε την Ενωση με 1.000 μτ και την έφτασε 11-12.000 μτ σε 6-7 χρόνια. Θυμάμαι όταν στην δεκαετία του 80 ο Λέων Μελάς και ο Χρύσανθος Τουχτίδης έχτισαν τον ΣΕΒΙΤΕΛ. Και πόσα δεν θέλω να θυμάμαι.
Και δεν υπήρχαν ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ούτε Χρηματιστήριο Ελαιολάδου, ούτε σοβαρά χημεία, ούτε Κοινοτικές επιδοτήσεις.
Υπήρχε ψυχή και οργάνωση και λίγοι εμπνευσμένοι άνθρωποι που άφησαν εποχή στο ελληνικό ελαιόλαδο, υπάρχει και αυτή η μοναδική λέξη φιλότιμο (που δεν έχει μετάφραση σε άλλη γλώσσα - μιλώ 5 γλώσσες και δεν την έχω βρει ακόμη) και πιστεύω ότι συνεχίζει να υπάρχει αυτή η τρομερή, δυνατή και ξεροκέφαλη ελληνική ψυχή, που μπορεί να ξεπεράσει την κακιά συνήθεια των εύκολων δρόμων που την αποπροσανατόλισαν και να μεγαλουργήσει.