Αλλά και 80 χρόνια από την τελευταία μάχη στην ηπειρωτική Ελλάδα, ανάμεσα στα στρατεύματα της Βρετανικής Κοινοπολιτείας που υποχωρούσαν και τους Γερμανούς που είχαν εισβάλει στη χώρα. Στις 28-29 Απριλίου του 1941, επέτειος που θα πρέπει να τιμηθεί έστω και εν μέσω πανδημίας με προσαρμογή στις συνθήκες.
Πρόκειται για μια σχετικά άγνωστη πτυχή της τοπικής ιστορίας, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει από διάφορες πλευρές τα τελευταία χρόνια και τις εκδηλώσεις που οργανώνονται στο Πάρκο Σιδηροδρόμων όπου έχει στηθεί το μνημείο. Μια ακόμη επιβεβαίωση της ανάγκης να αποτελέσει οργανικό στοιχείο της εκπαίδευσης η διδασκαλία της τοπικής ιστορίας. Με διάφορους τρόπους, από συζητήσεις μέσα στην τάξη μέχρι επισκέψεις στους τόπους που διαδραματίστηκαν τα γεγονότα.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η ιστορία της μάχης αυτής ήταν άγνωστη στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών και υπήρχε μόνον στη μνήμη ορισμένων ηλικιωμένων. Η εμφάνιση των εκπροσώπων της Αδελφότητας Απομάχων της Ελληνικής Εκστρατείας 1941 και η καθιέρωση της γιορτής έδωσαν την ευκαιρία στους Καλαματιανούς να πληροφορηθούν ότι... κάτι έγινε, μέσα από δημοσιεύματα για την ίδια την εκδήλωση ή και για τη μάχη. "Κρίκος" για τη σύνδεση και τις εκδηλώσεις, ο αείμνηστος Νίκος Ι. Ζερβής, ο οποίος πριν από λίγα χρόνια στη σειρά βιβλίων του για την Κατοχή, την Αντίσταση και την Απελευθέρωση στην Καλαμάτα παρουσίασε ένα πλήθος στοιχείων από διάφορα αρχεία σχετικά με αυτή τη μάχη. Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία της μάχης στην Καλαμάτα που έγινε στις 28 Απριλίου 1941 και ήταν η τελευταία στην ηπειρωτική Ελλάδα, παραμένει ακόμη άγνωστη για τους περισσότερους - και μάλιστα φαίνεται ότι δεν έχει κατανοηθεί η σημασία που έχει για την ιστορία ορισμένων χωρών όπως είναι η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Θα πρέπει να σκεφθεί κάποιος ότι 7-8.000 άνδρες από τις χώρες της Κοινοπολιτείας και τη Γιουγκοσλαβία συνελήφθησαν ως αιχμάλωτοι πολέμου στην Καλαμάτα και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα στην Αυστρία, όπου παρέμειναν για 4 χρόνια. Και πάρα πολλοί από αυτούς προέρχονταν από τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία, όπου η μάχη της Καλαμάτας θεωρείται σταθμός στην ιστορία τους.
Απόδειξη για το γεγονός αυτό είναι όχι μόνο το πλήθος εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται σε αυτές τις χώρες κάθε χρόνο (σε συνδυασμό και με τη μάχη της Κρήτης), αλλά και το πλήθος σελίδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αναφέρονται στη μάχη της Καλαμάτας. Γιατί πέρα από την αιχμαλωσία και τη σημασία που είχε για χιλιάδες οικογένειες, υπάρχει και το στρατιωτικό σκέλος της ιστορίας. Μάχη έγινε στην Καλαμάτα, αλλά αυτή όχι μόνον ήταν ιδιότυπη, αλλά οδήγησε στην τροποποίηση του σχεδίου κατάληψης της Κρήτης από τους Γερμανούς. Η προφυλακή των κατακτητών, αφού πέρασε με προγεφύρωμα τον Ισθμό που πρόλαβαν να ανατινάξουν οι Αγγλοι (και άλλες δυνάμεις που κινήθηκαν χωρίς αντίσταση από τη Δυτική Ελλάδα) έφθασε ταχύτατα και με βαρύ οπλισμό στην Καλαμάτα, αιφνιδιάζοντας τους αξιωματικούς και καταλαμβάνοντας το λιμάνι. Από τους στρατιώτες είχαν απομακρυνθεί με πλοία οι μισοί περίπου και το στρατόπεδο της Κοινοπολιτείας εμφάνιζε κατάσταση διάλυσης. Μια μικρή ομάδα Νεοζηλανδών όμως "αυθόρμητα" πήρε την πρωτοβουλία ανακατάληψης του λιμανιού και πέτυχε σε αυτό. Ο απολογισμός ήταν 41 Γερμανοί νεκροί και 60 τραυματίες, και από την πλευρά των ανδρών της Κοινοπολιτείας 33 νεκροί και 50 τραυματίες. Η επιχείρηση απομάκρυνσης όμως απέτυχε καθώς ο ναυτικός σύνδεσμος είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς και μια σειρά λάθος πληροφορίες γύρισαν πίσω τη μοίρα του Ναυτικού που είχε φθάσει μέχρι τα ανοιχτά. Και την επόμενη ημέρα έγινε η παράδοση των στρατευμάτων.
Οπως γράφει κάποιος από τους ανθρώπους που έζησαν τη μάχη, ο τρόπος με τον οποίο ενήργησαν οι Νεοζηλανδοί, κινούμενοι μάλιστα χωρίς "καθοδήγηση" και με σχέδιο που καταστρώθηκε επί τόπου, ανησύχησε τους επιτελείς των Γερμανών οι οποίοι άλλαξαν τα σχέδια για την επέμβαση στην Κρήτη, καθώς διαπίστωναν ότι έχουν να κάνουν με αξιόμαχες μονάδες και όχι με μια διαλυμένη στρατιωτική δύναμη. Είναι και αυτός ένας από τους λόγους για τους οποίους οι Νεοζηλανδοί έχουν ψηλά στην ιστορία τους τη μάχη της Καλαμάτας. Καθώς οι βετεράνοι της μάχης φεύγουν από τη ζωή, την επέτειο τιμούν οι απόγονοι των μαχητών. Και ήδη υπάρχουν διασυνδέσεις αρκετών από αυτούς με Καλαματιανούς που συνδέθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Με “κρίκο” μια μαγιά ανθρώπων και την προβολή της φιλοξενίας και της ξενάγησης των συγγενών σε απογόνους ανθρώπων που διέφυγαν ή έζησαν την αιχμαλωσία. Είχα την τιμή και τη χαρά να μιλήσω με αυτούς τους ανθρώπους, και κάθε φορά που γράφω κάτι στο FB όλο και κάποιοι θα το εντοπίσουν και θα στείλουν μηνύματα. Μικρές και “ανεπίσημες” πρωτοβουλίες που κάνουν το γύρο του κόσμου και ενώνουν ανθρώπους με διαφορετικές προελεύσεις και αφετηρίες.
Και είναι συγκινητικό ένα ρεπορτάζ από το "Νέο Κόσμο" που μου έστειλαν πριν από λίγα χρόνια για "Ενα αγρόκτημα που λέγεται Καλαμάτα", κατά τον τίτλο. Πρόκειται για τη φάρμα του Σίντεϋ Γκραντ, ο οποίος την είχε ονομάσει έτσι για να τιμήσει τους ανθρώπους που τους φρόντισαν στην προσπάθεια διαφυγής με τα πλοία, προσφέροντας φαγητό, πληροφορίες και κάθε βοήθεια που χρειάστηκαν. Ο ίδιος έφυγε από τη ζωή το 1990, αλλά ο νέος ιδιοκτήτης διατήρησε το όνομα. Ενώ η κόρη του στο ρεπορτάζ εξέφραζε την επιθυμία να βρεθεί στην Καλαμάτα την ημέρα των εκδηλώσεων.
Οι άνθρωποι που έστειλαν αυτά τα κείμενα αλλά και οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, με πλήθος πληροφοριών και φωτογραφιών, επεσήμαναν το γεγονός ότι υπάρχει η επιθυμία Αυστραλών και Νεοζηλανδών να έρθουν στην Καλαμάτα και στις εκδηλώσεις που γίνονται, αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται προγραμματισμός σε βάθος χρόνου. Η διαπίστωση που κάναμε όσοι ασχοληθήκαμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στην υπόθεση αυτή και εκπλαγήκαμε με την έκταση που πήρε, είναι ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες συνεργασίας με ομάδες και οργανώσεις από αυτές τις χώρες. Και φυσικά με τους Ελληνες αυτών των χωρών, οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλύτερα από εμάς τη σημασία αυτού του ιστορικού γεγονότος, από την επαφή τους με βετεράνους και τις οικογένειές τους. Και νομίζουμε ότι οι αρμόδιοι του δήμου θα πρέπει να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες επαφών, αναβαθμίζοντας το γιορτασμό και υπερβαίνοντας τον τυπικό χαρακτήρα του.
Φυσικά η κατάσταση φέτος είναι εξαιρετικά δύσκολη, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να αποτελέσει άλλοθι για να ξεχαστεί η ιστορία. Μπορούν να γίνουν διάφορα πράγματα και ο καθένας που μπορεί, να συμβάλει από την πλευρά του. Το βέβαιο είναι ότι πρέπει να υπάρξει επικοινωνία και διασύνδεση με τις ομάδες ανθρώπων που φθάνουν κάθε χρόνο από τα διάφορα μέρη της πάλαι ποτέ “Κοινοπολιτείας”, ώστε τις ημέρες εκείνες να φθάσει το μήνυμα σε αυτούς, ότι η πόλη δεν ξεχνάει. Είναι κάτι που πρέπει να δουν σοβαρά από το δήμο στη λογική που προαναφέρθηκε....