Η υπόθεση των αλλαγών στην Κοινή Αγροτική Πολιτική δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαιτέρως την ελληνική κοινωνία. Κάποια λίγα πράγματα γράφτηκαν σε ορισμένες αθηναϊκές εφημερίδες, για τα τηλεοπτικά κανάλια δεν αποτελεί θέμα μέχρι να βγουν τα τρακτέρ στους δρόμους, κάποιες συσκέψεις της συνεταιριστικής γραφειοκρατίας στην Αθήνα, μια γενική συζήτηση στην επιτροπή της Βουλής και κάποιες πολιτικές διαμαρτυρίες συνθέτουν το σκηνικό.
Και όμως πρόκειται για μια υπόθεση η οποία πρόκειται να φέρει ολοκληρωτικές ανατροπές στην αγροτική οικονομία και ειδικότερα σε αυτή της Νότιας Πελοποννήσου που είναι κατά σημαντικό μέρος επιδοτούμενη. Η αφετηρία βρίσκεται στον πυρήνα της ιδεολογικής αντίληψης του νεοφιλελευθερισμού που προωθεί την πλήρη κατάργηση οποιασδήποτε μορφής προστασίας στην αγροτική παραγωγή. Και μπορεί αυτή η άποψη που εκφράζεται από ορισμένες χώρες του Βορρά να απορρίπτεται ως πιθανό σενάριο για σήμερα, όμως η κατεδάφιση έχει αρχίσει και θα ενταθεί κλιμακωτά τα επόμενα χρόνια.
Το πρώτο ζήτημα είναι ότι πλέον τίθεται ζήτημα περιορισμού των πόρων του προϋπολογισμού για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ορισμένοι μάλιστα ζητούν να υπάρξει μείωση που μπορεί να φθάσει μέχρι και το 30% σε αυτή τη φάση.
Το δεύτερο είναι πως με τα χρήματα αυτά θα επιδοτηθούν και αγρότες των οποίων οι καλλιέργειες δεν επιδοτούνταν μέχρι τώρα, αλλά και οι αγρότες των νέων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Και το τρίτο ότι υπάρχει μια διαρκής μετακίνηση πόρων από τον "πρώτο πυλώνα" που αφορά τις άμεσες ενισχύσεις στους αγρότες, προς τον "δεύτερο πυλώνα" που αφορά διάφορα προγράμματα παρεμβάσεων στην ύπαιθρο.
Ως εκ τούτου οι αγρότες θα πρέπει να ξεχάσουν αυτό που λέμε ιστορικό μοντέλο, δηλαδή τις επιδοτήσεις που παίρνουν μέχρι τώρα με βάση το μέσο όρο παραγωγής το διάστημα 2000-2002. Το καρβέλι μειώνεται και τα στόματα αυξάνονται, οπότε οι επιδοτήσεις -όπου διατηρηθούν- θα είναι πολύ μικρότερες. Δεν θα πρέπει να περάσει όμως απαρατήρητη και η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μειωθούν τα… στόματα. Ετσι εισάγει την έννοια του "ενεργού αγρότη" και αφήνει στα κράτη-μέλη να αποφασίσουν ποιοι είναι αυτοί. Μεταφέρει το πρόβλημα δηλαδή στο εσωτερικό της χώρας και θα πρέπει να αναμένονται… ομηρικές μάχες για τον ορισμό, καθώς δεν είναι και τόσο απλά τα πράγματα σε περιοχές όμως η Νότια Πελοπόννησος. Και πέρα από τις μάχες, ανακύπτουν ουσιαστικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη διατήρηση των καλλιεργειών, την τοπική αγορά και φυσικά τη γενικότερη οικονομική κρίση.
Σύμφωνα με τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα, το βασικό σενάριο προβλέπει ότι και αυτή η κουτσουρεμένη επιδότηση των "ενεργών αγροτών" θα τεμαχίζεται σε 4 κομμάτια:
- Το πρώτο έχει να κάνει με ένα ελάχιστο ποσό επιδότησης ανά στρέμμα, που θα το παίρνουν όλοι εκείνοι που έχουν αγροτικές εκτάσεις, είτε παράγουν είτε όχι.
- Το δεύτερο κομμάτι προβλέπει ως δικαιούχους εκείνους που παράγουν προϊόντα που προσφέρουν στο περιβάλλον ή συμβάλλουν με τη γεωργική τους εκμετάλλευση στη βελτίωσή του. Ενδιαφέρον στο ζήτημα αυτό έχει η αποσαφήνιση του όρου για εκείνους που "παράγουν δημόσια αγαθά".
- Το τρίτο κομμάτι θα αφορά ειδικές κατηγορίες όπου η αγροτική παραγωγή αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα όπως οι ορεινές, μειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές.
- Το τέταρτο θα δίνεται με βάση τα στρέμματα παραγωγής ή τον αριθμό των ζώων και θα είναι συνδεδεμένο κατά έναν τρόπο με την παραγωγή.
Ολα αυτά εκ των πραγμάτων συνιστούν μεγάλες αλλαγές και ανατρέπουν τα δεδομένα της ζωής στην ύπαιθρο. Και το μεγάλο ζητούμενο είναι πώς απαντούν σε αυτό το ζήτημα η κοινωνία και μέσα από ποιες οργανωμένες εκφράσεις της. Με σταυρωμένα τα χέρια, το τοπίο στην ύπαιθρο τα επόμενα χρόνια θα είναι αγνώριστο.
Ηλίας Μπιτσάνης
belias@internet.gr
