Οι δημοσκοπήσεις ασφαλώς αποτελούν μια στατική "φωτογραφία" της πραγματικότητας, υπό την προϋπόθεση ότι γίνονται με επιστημονικό τρόπο και δεν υπακούουν στις επικοινωνιακές (και όχι μόνον) ανάγκες εκείνων που τις παραγγέλλουν.

Φυσικά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την πολιτική, ακόμη και όταν επιχειρείται η χειραγώγηση του εκλογικού σώματος. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να γίνεται σε άλλες χώρες, στη δική μας πάντως είναι κοινή πεποίθηση ότι πολλές φορές υπάρχουν κραυγαλέες περιπτώσεις "πειραγμένων" μετρήσεων κοινής γνώμης. Από τον τρόπο που διενεργούνται και τα ερωτήματα που τίθενται μέχρι και σε πιο. προχωρημένες καταστάσεις. Αλλωστε είναι γνωστό ότι υπάρχουν και οι "κρυφές δημοσκοπήσεις" που έχουν πολλές φορές τα κόμματα για δική τους χρήση και με βάση τις οποίες καθορίζουν την πολιτική τους.
Με αφετηρία αυτή την αντίληψη παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον τα "δευτερεύοντα" ευρήματα των δημοσκοπήσεων όπου και οι απαντήσεις είναι περισσότερο χαλαρές, χωρίς βεβαίως να προκαθορίζουν υποχρεωτικά και την τελική στάση του ψηφοφόρου. Η οποία επηρεάζεται έντονα τόσο από το κλίμα που διαμορφώνεται μπροστά στην κάλπη, όσο και από διάφορους μηχανισμούς που φθάνουν μέχρι την πόρτα του τελευταίου ψηφοφόρου.
Τελευταίως δημοσιοποιήθηκε μια έρευνα κοινής γνώμης στο διαδικτυακό τόπο TVXS η οποία εκτός των άλλων περιελάμβανε και ερωτήματα σχετικά με τα κριτήρια των ψηφοφόρων στις τρεις -σύμφωνα με τα όσα ισχύουν μέχρι τώρα- αναμετρήσεις του Μαΐου. Δεν είναι διαθέσιμα τα αναλυτικά αποτελέσματα για όλα τα ερωτήματα και ως εκ τούτου δεν έχουμε παρά να περιοριστούμε στις εκτιμήσεις του Πασχάλη-Αλέξανδρου Τεμεκενίδη, διευθυντή Ερευνών της εταιρείας Palmos Analysis που διενήργησε και τη δημοσκόπηση, ο οποίος γράφει στον ίδιο δικτυακό τόπο:
«Διαφορετικά είναι τα κριτήρια με τα οποία ετοιμάζονται οι ψηφοφόροι να βρεθούν μπροστά στις ταυτόχρονες κάλπες των αυτοδιοικητικών εκλογών και των ευρωεκλογών τον ερχόμενο Μάιο. Eτσι, οι ευρωεκλογές φαίνεται ότι θα αποτελέσουν το πεδίο έκφρασης της δυσαρέσκειας των πολιτών από την υφιστάμενη κατάσταση απέναντι τόσο στην κυβέρνηση όσο και στην Ευρωπαϊκή Eνωση, καθώς περίπου οι μισοί ψηφοφόροι δηλώνουν ότι θα έχουν ως κύριο κριτήριο στις ευρωεκλογές τη διαμαρτυρία προς κυβέρνηση και ΕΕ.
Αντίθετα, στις δημοτικές εκλογές το κύριο κριτήριο των ψηφοφόρων θα είναι -με βάση τις απαντήσεις που δίνουν σχεδόν οι μισοί- το πρόσωπο του υποψηφίου δημάρχου και τα πρόσωπα των υποψηφίων δημοτικών συμβούλων, ενώ και στις περιφερειακές εκλογές το πρόσωπο του υποψηφίου περιφερειάρχη θα είναι κρίσιμο (αν και στην περίπτωση αυτή τα αμιγώς πολιτικά / κομματικά κριτήρια είναι σαφώς πιο έντονα σε σχέση με τις δημοτικές εκλογές)».
Οπως προαναφέρθηκε, δεν υπάρχουν αναλυτικά οι απαντήσεις για να συνεκτιμήσουμε την επίδραση των διαφορετικών κριτηρίων ώστε να διαφανεί πόσο μπορεί να αλλάξει η τελική γνώμη σε σχέση με αυτά. Είναι προφανές όμως ότι στις ευρωεκλογές και στον πρώτο γύρο των εκλογών της αυτοδιοίκησης τα κριτήρια είναι διαφορετικά. Αναφερόμαστε στον πρώτο γύρο γιατί αυτή είναι και η πρωτογενής αντίδραση, καθώς στο δεύτερο γύρο -κατά παράδοση- αλλάζουν οι όροι του εκλογικού παιχνιδιού. Για τις ευρωεκλογές ασφαλώς δεν περιμέναμε τίποτε διαφορετικό, άλλωστε αυτό δείχνει και η εμπειρία αλλά και το κλίμα που διαμορφώνεται πανευρωπαϊκά, καθώς η κρίση με διαφορετικό τρόπο και ένταση εκδηλώνεται παντού, όπως και η δυσπιστία για το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στις δημοτικές εκλογές σε πρώτο χρόνο η απάντηση δίνει ως βασικό κριτήριο το πρόσωπο τόσο του υποψηφίου δημάρχου όσο και των υποψηφίων συμβούλων. Είναι στοιχείο που διαφοροποιεί τα κριτήρια σε σχέση με τις ευρωεκλογές, επιβεβαιώνει το σημαντικό ρόλο των προσώπων αλλά προσεγγίζει ουδέτερα το ζήτημα. Γιατί το "πρόσωπο" την εποχή της επικοινωνίας τις περισσότερες φορές δεν έχει σχέση με την προσωπικότητα, αλλά με το προφίλ που φιλοτεχνούν οι επικοινωνιακοί (και όχι μόνον) μηχανισμοί. Πολλοί έχουν στραπατσαριστεί κατά το παρελθόν πολιτικά και κοινωνικά όταν δεν ήταν σε θέση να διακρίνουν αυτή την διαφορά. Οπως και εκείνοι που είχαν απολυτοποιήσει τη "δύναμη του κόμματος" με πλέον γνωστή την περίπτωση δήμου στον οποίο ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε δηλώσει πάνω κάτω ότι θα τον έπαιρνε ακόμη και με... γάιδαρο υποψήφιο, αλλά τελικά τον έχασε πανηγυρικά καθώς η αντίθεση υπήρχε ακριβώς στο πρόσωπο. Οσον αφορά την περιφέρεια, είναι φανερό και από τις εκτιμήσεις που προαναφέρθηκαν ότι προϊόντος του χρόνου η αναμέτρηση θα πάρει όλο και περισσότερο πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά το πρόσωπο θα έχει τη δική του επίδραση στη συνολική δυναμική, όπως αυτή που έχει ψυχολογικά το ερώτημα "ποιος είναι ο καταλληλότερος για πρωθυπουργός".
Ως εκ τούτου τίποτε δεν είναι ευθύγραμμο στις 3 κάλπες και όσον αφορά την αυτοδιοίκηση, πρόσωπο, πολιτική, πρόγραμμα, αξιοπιστία και επικοινωνία θα αποτελέσουν παράγοντες που θα κρίνουν σε συναρμογή το τελικό αποτέλεσμα. Και ο καθένας φυσικά θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει... αυτά που έχει.

Ηλίας Μπιτσάνης