Μία από τις αιτίες, ίσως η σημαντικότερη, που καταγράφεται χαμηλό ποσοστό εισπραξιμότητας έγκειται στο ότι οι έλεγχοι παλαιότερων χρήσεων συνήθως δεν οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα και το Δημόσιο να μην εισπράττει τους φόρους και τα πρόστιμα που επιβάλλει. Και αυτό καθώς συσσωρεύονται πολλές χρήσεις για έλεγχο και τα ποσά που προκύπτουν είναι ιδιαίτερα μεγάλα και ως εκ τούτου αδύνατον να καταβληθούν από τους ελεγχομένους.
Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε οι οδηγίες της ΑΑΔΕ προς τον ελεγκτικό μηχανισμό είναι οι έλεγχοι να πηγαίνουν το πολύ δύο έτη πίσω. Με τον τρόπο αυτό δεν θα υπάρχουν ανέλεγκτες φορολογικές υποθέσεις, ενώ οι εισπράξεις με βάση τις ενδείξεις που έχει η φορολογική διοίκηση είναι σημαντικά μεγαλύτερες.
Από το συνολικό ποσό του 1,955 δισ. ευρώ που βεβαιώθηκε, ένα τεράστιο ποσό καταλήγει στη μεγάλη δεξαμενή των ληξιπρόθεσμων οφειλών, το οποίο μήνα με τον μήνα τοκίζεται και φθάνει σε δυσθεώρητα ύψη που σε καμία περίπτωση δεν πληρώνονται. Επί της ουσίας, 1,65 δισ. ευρώ φόρων και προστίμων έχει κατευθυνθεί στη λίστα των οφειλετών του Δημοσίου.
Βέβαια, τα τελευταία χρόνια η εισπραξιμότητα των ληξιπρόθεσμων οφειλών έχει αυξηθεί σημαντικά. Συγκεκριμένα, το 2023 εισπράχθηκαν 5,5 δισ. ευρώ, ενώ στο πρώτο δίμηνο του έτους προσεγγίζουν το 1 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με στελέχη της ΑΑΔΕ, η αύξηση των εισπράξεων οφείλεται στην κεντρικοποίηση των διαδικασιών, όπου παρακολουθούνται από έναν μηχανισμό τα χρέη των φορολογουμένων και των επιχειρήσεων. Οι συνεχείς τηλεφωνικές οχλήσεις, τα ηλεκτρονικά μηνύματα αλλά και οι κατασχέσεις, καθώς πλέον ο ελεγκτικός μηχανισμός μπορεί να ανακαλύπτει ευκολότερα περιουσιακά στοιχεία, έχουν οδηγήσει στην αύξηση των εισπράξεων.
Παράλληλα, με στόχο την αύξηση της εισπραξιμότητας ΑΑΔΕ και ΥΠΕΘΟ πρόσθεσαν διάταξη στον Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών σύμφωνα με την οποία περιορίζονται τα πρόστιμα έως 50% στην περίπτωση που ο φορολογούμενος αποδεχθεί τη φοροδιαφυγή και ξεκινήσει την αποπληρωμή των οφειλών του. Η συνολική οφειλή, μετά τη μείωση, μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 12 μηνιαίες δόσεις. Οπως αναφέρει ανώτατο στέλεχος του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η νέα ρύθμιση στόχο έχει να διευκολύνει το Δημόσιο να εισπράττει ταχύτερα τα ποσά που καταλογίζουν οι φορολογικοί έλεγχοι, και να αποσυμφορηθούν τα δικαστήρια από προσφυγές των φορολογουμένων.
Σημειώνεται ότι το πρόστιμο μειώνεται 50% εάν γίνει αποδοχή της κύριας οφειλής φόρου και υποβολή σχετικής δήλωσης μέχρι και 10 ημέρες μετά την κοινοποίηση προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού φόρου. Σήμερα ισχύει μείωση προστίμου κατά 40% για φόρο εισοδήματος και ΦΠΑ, αν υποβληθεί η δήλωση προ της κοινοποίησης διορθωτικού προσδιορισμού και η συνολική οφειλή (κύριος φόρος, αναλογικό πρόστιμο και τόκοι) εξοφληθεί σε 30 ημέρες από την υποβολή της αρχικής εκπρόθεσμης ή τροποποιητικής.
Οι έλεγχοι
Το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕΦΟΜΕΠ) διενεργεί ελέγχους σε φορολογουμένους με μεγάλη περιουσία. Το 2023 πραγματοποίησε 1.130 ελέγχους σε φυσικά και νομικά πρόσωπα (ελέγχει και την ακίνητη περιουσία των νομικών προσώπων) και καταλόγισε φόρους και πρόστιμα ύψους 178,71 εκατ. ευρώ. Από το ποσό αυτό εισπράχθηκε ποσό ύψους 35,73 εκατ. ευρώ ή διαφορετικά το 20%. Επίσης, το προηγούμενο έτος πραγματοποίησε 111 ελέγχους σε μεγάλες υποθέσεις ακινήτων (φορολογίας μεταβιβάσεων, δωρεών, κληρονομιών, γονικών παροχών, ΕΝΦΙΑ, ειδικού φόρου ακινήτων και λοιπών φόρων κεφαλαίου), καταλογίζοντας φόρους και πρόστιμα συνολικού ύψους 16,12 εκατ. ευρώ, από το οποίο εισπράχθηκαν 1,54 εκατ. ευρώ.
Τα ελεγκτικά κέντρα (ΕΛΚΕ) Αθηνών και Θεσσαλονίκης, τα οποία ελέγχουν φυσικά και νομικά πρόσωπα μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, πραγματοποίησαν συνολικά 9.676 ελέγχους και καταλόγισαν φόρους και πρόστιμα ύψους 934,06 εκατ. ευρώ, με τις εισπράξεις να διαμορφώνονται στο ποσό των 34,36 εκατ. ευρώ ή στο 3,7%.
Το κέντρο ελέγχου μεγάλων επιχειρήσεων ελέγχει τις μεγάλες επιχειρήσεις. Το 2023 ολοκλήρωσε 608 ελέγχους και το συνολικό ποσό των φόρων και των προστίμων που καταλόγισε ανήλθε σε 243,58 εκατ. ευρώ. Οι συνολικές εισπράξεις επί των καταλογισθέντων φόρων και προστίμων έφθασαν τα 54,05 εκατ. ευρώ ή στο 22,2% των βεβαιωθέντων.
Μόλις το 25% των χρεών φέρνει έσοδα στο κράτος
Μόλις το 25% των χρεών φέρνει έσοδα στο κράτος
Τα ποσοστά μέσης εντοπισθείσας παραβατικότητας ανά τομέα δραστηριότητας:
• Χερσαίες μεταφορές και μεταφορές μέσω αγωγών 61,8%.
• Εξειδικευμένες κατασκευαστικές δραστηριότητες 60%.
• Χονδρικό και λιανικό εμπόριο – Επισκευή μηχανοκίνητων 57,8%.
• Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας 54%.
• Αλλες δραστηριότητες παροχής προσωπικών υπηρεσιών 53,2%.
• Φυτική και ζωική παραγωγή, θήρα και συναφείς 45,4%.
• Αθλητικές δραστηριότητες 42,8%.
• Χονδρικό εμπόριο 31,2%.
• Καταλύματα 30,7%.
• Δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης 27,5%.
• Λιανικό εμπόριο 26,8%.
• Βιομηχανία τροφίμων 24%.
