Ο Ντάνιελ Μπάρενμποιμ δεν παρέστη για λόγους υγείας. Το βραβείο παρέλαβε ο γιος του Μάικλ Μπάρενμπόιμ και στον χαιρετισμό της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στο έργο και τις "ιδιαίτερα θαρραλέες", όπως τις χαρακτήρισε, απόψεις του αρχιμουσικού.

"Με χαρά απονέμω σήμερα το βραβείο 'Αυτοκράτειρα Θεοφανώ', που φέτος εστιάζει στην τέχνη, σε μια προσωπικότητα του κύρους και της εμβέλειας του Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ", είπε η κ. Σακελλαροπούλου και συνέχισε: "Κορυφαίος μαέστρος, τον οποίο είχαμε την ευτυχία να απολαύσουμε και στην Ελλάδα, με τις περισσότερες ίσως ηχογραφήσεις από οποιονδήποτε άλλον στο ενεργητικό του, έξοχος πιανίστας, μουσικός διευθυντής πολλών ορχηστρών και φεστιβάλ, με κύρια την Σταατσκαπέλε του Βερολίνου, εμπνευστής 'του μείγματος δέους και ενεργητικού θάρρους' με τον οποίο αντιμετωπίζουν τα μέλη της τη μουσική και διαμορφωτής του καθηλωτικού της ήχου, είναι ταυτόχρονα ένας μέγας ανθρωπιστής, ένας γενναίος διανοούμενος, ένας βαθύτατα δημοκρατικός πολίτης.

Μια πληθωρική, ασυνήθιστη φυσιογνωμία, όχι μόνο προικισμένη με εξαιρετικά χαρίσματα - τέλεια μνήμη, λαμπρή δεξιοτεχνία, ακαταμάχητο τρόπο να κερδίζει το κοινό, αλλά κυρίως απεριόριστη αγάπη για τη μουσική, 'τη μουσική σαν τρόπο ζωής', όπως λέει - αλλά και ικανή να αψηφήσει και να υπερβεί συμβάσεις και εμπόδια".

Δεν δίστασε ποτέ να εκφράσει τις ιδιαίτερα θαρραλέες απόψεις του

"Ο Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ δεν δίστασε ποτέ να εκφράσει ιδιαίτερα θαρραλέες απόψεις", τόνισε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας - και εξήγησε: "'Αλλοτε υποστηρίζοντας σθεναρά την παρουσίαση της μουσικής του Βάγκνερ στο Ισραήλ, θεωρώντας ότι η πολιτιστική ζωή δεν μπορεί να κυβερνάται από ταμπού και απαγορεύσεις που εναντιώνονται στην κριτική κατανόηση των έργων τέχνης και των δημιουργών τους˙ άλλοτε πολεμώντας τη διάχυτη παρουσία του αντισημιτισμού στην πολιτιστική πολιτική της Γερμανίας˙ άλλοτε δημοσιοποιώντας τη δυσφορία του για την επεκτατική δραστηριότητα του Ισραήλ και, ασφαλώς, παρουσιάζοντας την πρώτη συναυλία που έδωσε ποτέ Ισραηλινός στη δυτική όχθη, στο Πανεπιστήμιο BirZeit, μετά από πρόταση του φίλου του και ουσιαστικού συνομιλητή του, Έντουαρντ Σαΐντ".

Η στενή φιλία και συνεργασία με τον στοχαστή Έντουαρντ Σαΐντ

"Η στενή φιλία του Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ με τον πρόωρα χαμένο στοχαστή του πολιτισμού, Έντουαρντ Σαΐντ, αυτόν τον εμβριθή αναλυτή της σχέσης κουλτούρας και κοινωνίας, ιδίως σε σχέση με ζητήματα οριενταλισμού - ενός γνωστικού πεδίου στο οποίο υπήρξε πρωτοπόρος - αλλά και μουσικό, εκδηλώθηκε με ιδιαίτερα γόνιμο τρόπο το 1999, όταν η Βαϊμάρη ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και γιόρταζε τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Γκαίτε. Στο πνεύμα ακριβώς του πολυδιάστατου αυτού συγγραφέα και διανοητή, ο οποίος, ανακαλύπτοντας την περσική ποίηση, έγραψε μια εκπληκτική σειρά από ποιήματα με τίτλο 'West-östlicher Divan, Δυτικό-ανατολικό ντιβάνι' διατρανώνοντας ότι η τέχνη δεν είναι παρά το ταξίδι προς τον 'Αλλο, οι δύο φίλοι συνέπηξαν μια ορχήστρα από 'Αραβες και Ισραηλίτες μουσικούς και της έδωσαν αυτόν ακριβώς τον τίτλο. Αρνούμενοι και οι δύο την κυρίαρχη σήμερα τάση της 'πολιτισμικής μισαλλοδοξίας', όπως πολύ εύστοχα την όρισε ο μαέστρος, δηλαδή τον διαχωρισμό των ανθρώπων με κριτήριο το έθνος ή τη θρησκεία και την απόρριψη των πολιτισμικών αξιών που τους καθορίζουν, έκαναν, μέσω της μουσικής, ένα αποφασιστικό βήμα προς τη συνεργασία, τη συνύπαρξη, τον διαπολιτισμικό διάλογο, την ψύχραιμη αντιμετώπιση των συλλογικών παθών. Είκοσι τρία χρόνια από την ίδρυσή της, έχοντας να επιδείξει πλουσιότατο συναυλιακό έργο και συμπράξεις με σημαντικούς σολίστες, όπως η Αν-ΣοφίΜούτερ, ο Γιο Γιο Μα και η Μάρτα'Αργκεριχ, η West-Eastern DivanOrchestra, βασισμένη στην ιδέα της ισότητας, της συμπόρευσης και της δικαιοσύνης, αποδεικνύει, όχι απλώς το στερεότυπο ότι η τέχνη χτίζει γέφυρες, αλλά και ότι ο κοινός σκοπός καταλύει αυθαίρετες γενικεύσεις, προκαταλήψεις και αντιπαλότητες" παρατήρησε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Η κ. Σακελλαροπούλου επισήμανε το γεγονός ότι ο Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ, μιλώντας για τις πρώτες συναντήσεις της Divan, φέρνει ένα χαρακτηριστικό και συγκινητικό παράδειγμα και σημείωσε:"Αναφέρεται σε έναν νεαρό Σύρο, που μπαίνοντας στην ορχήστρα, δυσπιστούσε απέναντι σε κάθε Ισραηλινό, θεωρώντας τον ενσάρκωση του κακού, πηγή δεινών για τους 'Αραβες. 'Το ίδιο αυτό παιδί', αφηγείται ο μαέστρος στο βιβλίο 'Παραλληλίες και παραδοξότητες', όπου καταγράφονται οι συνομιλίες του για τη μουσική, τη λογοτεχνία και την πολιτική με τον Έντουαρντ Σαΐντ, 'βρέθηκε να μοιράζεται το μουσικό του αναλόγιο μ' έναν Ισραηλινό τσελίστα. Προσπαθούσαν να παίξουν την ίδια νότα, με την ίδια κίνηση του δοξαριού, την ίδια δυναμική, τον ίδιο ήχο, την ίδια έκφραση. Προσπαθούσαν να κάνουν κάτι μαζί. Τόσο απλά. Προσπαθούσαν να κάνουν κάτι μαζί, κάτι που τους ενδιέφερε εξίσου, για το οποίο έτρεφαν ένα κοινό πάθος. Έχοντας πετύχει αυτή τη μία νότα, δεν μπορούσαν πια να δουν ο ένας τον άλλον με τον ίδιο τρόπο, με καχυποψία και εχθρότητα, γιατί είχαν μοιραστεί μια εμπειρία'.

Αυτή η κοινότητα της εμπειρίας βρίσκεται στην ουσία της δημοκρατίας, κατά τον Μπάρενμπόιμ: 'Αν επιθυμείς να μάθεις πώς να ζεις σε μια δημοκρατική κοινωνία, τότε καλά θα κάνεις να ενταχθείς σε μια ορχήστρα', έγραψε τον Μάρτιο του 2001 σε άρθρο του στο New York Review of Books. 'Γιατί, στο πλαίσιο μιας ορχήστρας, ξέρεις πότε να ηγείσαι και πότε να ακολουθείς. Αφήνεις χώρο για τους άλλους και ταυτόχρονα δεν ντρέπεσαι να διεκδικήσεις μια θέση για σένα τον ίδιο'. Χαιρετίζω λοιπόν σήμερα, αυτόν τον μεγάλο καλλιτέχνη, τον ώριμο πολιτικά άνδρα, τον σθεναρό υπερασπιστή των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Το βραβείο 'Αυτοκράτειρα Θεοφανώ' είναι μια μικρή μόνον αναγνώριση της πολυσήμαντης προσφοράς του στον παγκόσμιο πολιτισμό, στην ειρήνευση και την κατανόηση μεταξύ των λαών. Τον τιμάμε με σεβασμό και τον ευχαριστούμε" ανέφερε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

ΑΠΕ - ΜΠΕ