Ο εγκέφαλος του ανθρώπου έχει εκ φύσεως στο εσωτερικό του κάποιους χώρους που ονομάζονται κοιλίες, οι οποίες είναι γεμάτες με το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, που παράγεται και κυκλοφορεί συνεχώς σε αυτές και διοχετεύεται στη βάση του. Όταν, λοιπόν, εμποδίζεται η ροή από τις κοιλίες προς τη βάση του εγκεφάλου, το υγρό συσσωρεύεται σε αυτές, αυξάνοντας το μέγεθός τους.

Η πρόοδος, μάλιστα, της ηλικίας του ανθρώπου, επιφέρει μια σειρά από φυσιολογικές διαφοροποιήσεις στο  σύνολο των συστημάτων του οργανισμού. Σε ό,τι αφορά στο Νευρικό Σύστημα, η ηλικιακή πρόοδος συνήθως συνίσταται σε αλλαγές  που αφορούν στις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες, με πλέον χαρακτηριστική την πρόσφατη μνήμη και την κίνηση, συγκεκριμένα τον τρόπο βάδισης.

Πόσοι άραγε άνθρωποι μιας κάποιας ηλικίας στο κοντινό μας περιβάλλον δεν παρουσιάζουν μια  τέτοια μεταβολή; H συχνότερη ερμηνεία είναι ότι πρόκειται για άνοια, όταν τα συμπτώματα αφορούν στη νόηση και στη μνήμη και για νόσο Parkinson, όταν προεξέχουν τα κινητικά φαινόμενα και η διαταραχή στη βάδιση. Ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης  αποτελεί μια νόσο σε αυτούς τους ανθρώπους άνω των 60 ετών, με ελαφρά προτίμησή στους άνδρες, οι οποίοι συμπεριφέρονται και θεωρούνται είτε ανοϊκοί είτε παρκινσονικοί.

Ο Νευροχειρουργός Δρ. Ευστάθιος Σαμαράς, συνιδρυτής της NSO Clinic και Διευθυντής του Νευροχειρουργικού Τμήματος της Κλινικής Σπονδυλικής Στήλης και Μεγάλων Αρθρώσεων στο Metropolitan General, απαντά στις ερωτήσεις του eleftheriaonline.gr και μας βοηθά να κατανοήσουμε τα αίτια της υδροκεφαλίας, τους τρόπους διάγνωσής της, καθώς και τις διαθέσιμες θεραπευτικές μεθόδους για την αντιμετώπισή της.

Κύριε Σαμαρά, μπορείτε να μας αναφέρετε ποια είναι τα τυπικά συμπτώματα της υδροκεφαλίας;

Ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης χαρακτηρίζεται από τρία βασικά συμπτώματα, γνωστή και ως «κλασική τριάδα», η οποία περιλαμβάνει:

1) Μικρό, ασταθή βηματισμό και δυσκολία στο περπάτημα,

2) διαταραχή στην πρόσφατη μνήμη και

3) ακράτεια ούρων.

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως όλοι  οι ασθενείς που παρουσιάζουν υδροκεφαλία,  έχουν την σύγχρονη εκδήλωση των τριών προαναφερόμενων συμπτωμάτων, τουλάχιστον στα αρχικά στάδια της νόσου, γι’ αυτό και είναι σαφώς καλύτερο να διαγνωστούν έγκαιρα αυτοί οι ασθενείς και να διαχωριστούν από εκείνους με άνοια ή κάποιο παρκινσονικό σύνδρομο.

Ποια είναι τα  αίτια του υδροκέφαλου φυσιολογικής πίεσης;

Ο υδροκέφαλος αποτελεί μια διαταραχή στην σωστή «διακίνηση»-ροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, ενός υγρού που υπάρχει σε όλους τους ανθρώπινους εγκεφάλους και βρίσκεται σε μια συνεχή ροή παραγωγής-απαγωγής προς το φλεβικό δίκτυο. Τα αίτια εμφάνισής του μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής:

• Ιδιοπαθής, όπου ο υδροκέφαλος προκαλείται από δυσαπορρόφηση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού χωρίς την παρουσία αποφράξεως στο κοιλιακό σύστημα του εγκεφάλου.
• Συγγενείς ανωμαλίες (π.χ. στένωση υδραγωγού),
• Μετατραυματική ή μετά από ένα αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο,
• Μεταλοιμώδης,
• Στα πλαίσια άνοιας-νόσου Alzheimer (που αναφέρεται στο 15% των ασθενών, με βάση σχετικές μελέτες ),
• Μετεγχειρητική εκδήλωση, με πρώιμη ή όψιμη εμφάνιση μετά από ένα χειρουργείο στον εγκέφαλο.

Πώς τίθεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της υδροκεφαλίας περιλαμβάνει αρχικά την κλινική υποψία, με έμφαση στην κλασική τριάδα της υδροκεφαλίας (διαταραχή μνήμης-βάδισης-ούρησης)  και στην ηλικία του ασθενούς. Στη συνέχεια ακολουθεί μελέτη της απεικονιστικής εικόνας του ασθενούς, στην αξονική ή προτιμητέα στην μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Ένας ακόμη τρόπος διάγνωσης είναι μέσα από την εκκενωτική οσφυονωτιαία παρακέντηση. Αποτελεί μια μικρή διαγνωστική επεμβατική πράξη, η οποία γίνεται υπό τοπική αναισθησία, όπου αφαιρώντας ικανή ποσότητα εγκεφαλονωτιαίου υγρού (30ml), από  την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης του ασθενούς αξιολογείται η κλινική του  βελτίωση  στις επόμενες  6-24 ώρες από την παρακέντηση. Τέλος, για τους ασθενείς που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να υποβληθούν σε οσφυονωτιαία παρακέντηση, μπορεί να γίνει μαγνητική ροής εγκεφαλονωτιαίου υγρού, μια  εξέταση μέσα από την οποία εκτιμάται η υποκείμενη διαταραχή της κυκλοφορίας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού στον εγκέφαλο.

Ποια είναι, τέλος, η θεραπεία της υδροκεφαλίας;

Η θεραπεία της υδροκεφαλίας περιλαμβάνει κυρίως την εξάλειψη της αιτίας που την προκαλεί. Στις περιπτώσεις όπου αυτό δεν μπορεί να γίνει, η θεραπευτική προσέγγιση είναι αποκλειστικά χειρουργική και εστιάζει στο να αποσυμφορηθεί ο εγκέφαλος από το περίσσιο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, μέσα από την τοποθέτηση ενός μηχανισμού παράκαμψης της ροής του, που ονομάζεται βαλβίδα εγκεφάλου και προλαμβάνει την καταστροφή των δομών του εγκεφάλου.

Ως παρέμβαση, η τοποθέτηση της βαλβίδας εγκεφάλου είναι ανώδυνη, το χειρουργείο είναι μικρό σε διάρκεια (1 ώρα) και αντίστοιχα σε χρόνο νοσηλείας (24-48 ώρες). Επίσης, είναι μια ασφαλής και ακριβής επέμβαση, καθώς γίνεται με τη χρήση ειδικού νευροπλοηγού για την σωστή-άρτια τοποθέτηση του καθετήρα στο κοιλιακό σύστημα του εγκεφάλου όπου κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η μοντέρνα και εξατομικευμένη προσέγγιση, με τη χρήση της ρυθμιζόμενης βαλβίδας, μας επιτρέπει να την προσαρμόζουμε στην ιδανική πίεση λειτουργίας του εγκεφάλου κάθε ασθενούς.

Αφού στεφθεί με επιτυχία η τοποθέτηση της βαλβίδας παροχέτευσης, ο Νευρολόγος θα αξιολογήσει εκ νέου τη νευρολογική λειτουργία του ατόμου, συστήνοντας κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης, στην σπάνια περίπτωση που ορισμένα προβλήματα παραμείνουν.

Info:

Ο Νευροχειρουργός Ευστάθιος Σαμαράς, συνιδρυτής της NSO Clinic και Διευθυντής του Νευροχειρουργικού Τμήματος της Κλινικής Σπονδυλικής Στήλης και Μεγάλων Αρθρώσεων στο Metropolitan General, εξειδικεύεται στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική εγκεφάλου και σπονδυλικής στήλης. Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική σπονδυλικής στήλης, η νευροογκολογία, η λειτουργική νευροχειρουργική, η νευροεπεμβατική ακτινολογία, η νευροχειρουργική τραύματος και η επεμβατική αντιμετώπιση του πόνου αποτελούν τομείς ιδιαίτερης ενασχόλησής του. Στην πρώτη γραμμή της ελάχιστα επεμβατικής νευροχειρουργικής, με τις πιο εξελιγμένες και λιγότερο επώδυνες μεθόδους και την πλέον σύγχρονη τεχνολογία, βελτιστοποιεί το αποτέλεσμα της εγχείρησης και μειώνει το χρόνο ανάρρωσης των ασθενών του.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα nsoclinic.gr ή καλέστε στα 216 004 6943/698 244 6357/694 654 1732 για κάθε σας απορία. Ακολουθήστε την NSO Clinic στα social media: Facebook, YouTube