Πλέον, όμως, οι προϋποθέσεις του νόμου έχουν αυστηροποιηθεί, αλλά και οι τράπεζες φαίνεται να αλλάζουν νοοτροπία και επιδιώκουν τον εξωδικαστικό συμβιβασμό. Εν τω μεταξύ η εξωδικαστική λύση μέσω της διαμεσολάβησης δίνει πια τη δυνατότητα και στις επιχειρήσεις και σε ελεύθερους επαγγελματίες να επιτύχουν μια εξωδικαστική ρύθμιση του χρέους τους, που να τους εξυπηρετεί. Η “Ε” λοιπόν ζήτησε από τους πιστοποιημένους διαμεσολαβητές δικηγόρους Καλαμάτας Ανθούλα Τσιαπραλή, Ευφροσύνη Βασιλαδιώτη και Γιώργο Παπαδόπουλο, να εξηγήσουν πώς γίνεται και τι είναι η διαμεσολάβηση, αλλά και ποιος τρόπος είναι ο καλύτερος για έναν οφειλέτη, ο οποίος θέλει να διαπραγματευτεί τη ρύθμιση του χρέους του.
Ιδού οι απαντήσεις:
- Με λίγα λόγια, τι είναι ο θεσμός της διαμεσολάβησης και ποιος είναι ο σκοπός του; Μπορεί ένας οφειλέτης να απευθύνεται σε δικηγόρους-διαμεσολαβητές προκειμένου να πετύχει έναν εξωδικαστικό διακανονισμό για ένα κόκκινο δάνειο;
Ξεκινώντας, είναι πολύ σημαντικό να γίνει διαχωρισμός του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης των οφειλών των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών από το θεσμό της διαμεσολάβησης αλλά και από τον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος Κατσέλη). Κάθε έννοια αντιστοιχεί σε διαφορετική διαδικασία που έχει με τη σειρά της εισαχθεί με διαφορετικό νόμο.
Η διαμεσολάβηση, όπως έχει εισαχθεί με τον ν.3898/2010 και ισχύει σήμερα με τον ν.4512/2018, είναι ένας εναλλακτικός τρόπος επίλυσης αστικών κι εμπορικών διαφορών. Η διαμεσολάβηση λαμβάνει χώρα είτε πριν την έναρξη μιας δικαστικής διένεξης και με σκοπό την αποφυγή αυτής είτε όσο εκκρεμεί η δικαστική διαδικασία και μέχρις ενός συγκεκριμένου χρονικού σημείου.
- Και οι διαφορές;
Οι διαφορές που συνήθως προσφέρονται, αλλά και που η πράξη έχει δείξει ότι ακολουθούν την οδό της διαμεσολάβησης, σχετίζονται με τις οικογενειακές διαφορές, π.χ. διατροφή, επιμέλεια–επικοινωνία τέκνων, περιουσιακές διαφορές των συζύγων, διαφορές από τη συνιδιοκτησία π.χ. οφειλές από κοινόχρηστα αλλά και αποζημιώσεις από τροχαία ατυχήματα, οφειλές σε τράπεζες, αποζημιώσεις από ιατρικά λάθη, και επίσης εμπορικές διαφορές. Δυστυχώς, υπάρχει τεράστια σύγχυση σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της. Η διαμεσολάβηση μπορεί μεν να αξιοποιηθεί και στην ρύθμιση οφειλών των επιχειρήσεων (κόκκινα δάνεια), παρ' όλα αυτά διακρίνεται τόσο νομοθετικά και θεσμικά όσο και πρακτικά/ουσιαστικά από αυτή.
ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΕ ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ
Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης των οφειλών των επιχειρήσεων (κόκκινα δάνεια) έχει εισαχθεί με τον νόμο 4469/2017 κι αφορά επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες. Η διαδικασία του νόμου αυτού δεν συνδέεται με την διαμεσολάβηση, παρόλο που ο νόμος εμπλέκει σε αυτή και τους διαπιστευμένους διαμεσολαβητές, οι οποίοι εν προκειμένω έχουν το ρόλο του συντονιστή. Σκοπός του είναι η εξωδικαστική ρύθμιση χρηματικών οφειλών και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του οφειλέτη (επιχειρηματία) ώστε να συνεχιστεί η επιχειρηματική του δραστηριότητα. Επιτυγχάνεται με τη σύναψη σύμβασης αναδιάρθρωσης που είναι μια σύνθετη, πολυμερής δικαιοπραξία. Εχει εφαρμογή τόσο σε φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα (άρα, εμπόρους) όσο και σε νομικά πρόσωπα (εταιρίες, συνεταιρισμοί κλπ). Εισήχθη, όπως προείπαμε με το νόμο 4469/2017, με σκοπό να καλύψει τις περιπτώσεις εκείνες που δεν μπορούν να υπαχθούν στο νόμο Κατσέλη. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό στον κόσμο.
- Συνεπώς, ποια είναι η πιο συμφέρουσα λύση για ένα οφειλέτη που θέλει να πετύχει διακανονισμό του χρέους του;
Συνεπώς, εάν ένας οφειλέτης, φυσικό πρόσωπο μη έμπορος, επιθυμεί να διερευνήσει την πιθανότητα διακανονισμού των οφειλών του (κόκκινα δάνεια) θα αναζητήσει τη λύση στις διατάξεις του νόμου Κατσέλη (Ν.3869/2010), ενώ ένας έμπορος ή μια επιχείρηση θα εξετάσει εάν πληροί τις προϋποθέσεις υπαγωγής στο ν.4469/2017. Για την τελευταία κατηγορία οφειλετών έχει δημιουργηθεί η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ). Σε αυτήν οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται προς υποστήριξη της διαχείρισης των κόκκινων δανείων τους με σκοπό τη βιωσιμότητα της επιχείρησής τους, ενώ στη διαδικασία, ρόλο συντονιστή, έχει διαπιστευμένος διαμεσολαβητής ο οποίος ορίζεται κατόπιν κλήρωσης από την ΕΓΔΙΧ. Διαφορετική είναι η διαδικασία ρύθμισης των οφειλών στην περίπτωση φυσικού προσώπου μη εμπόρου, όπου εκεί εφαρμόζεται ο νόμος Κατσέλη.
- Γιατί ένας οφειλέτης, ο οποίος δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τα δάνειά του, να πάει με το δικηγόρο του στην τράπεζα όπου έχει το χρέος, και όχι μόνος;
Καταρχάς, σε περίπτωση που ο οφειλέτης είναι ελεύθερος επαγγελματίας ή επιχείρηση, ακολουθείται η διαδικασία που περιγράφεται παραπάνω. Αυτό δεν αποκλείει όμως τη δυνατότητα του οφειλέτη επαγγελματία - επιχειρηματία να επιλέξει να απευθυνθεί ο ίδιος άμεσα στη τράπεζα χωρίς παρεμβάσεις συντονιστή, είτε μόνος του είτε με το δικηγόρο του. Σε αυτή την περίπτωση ο δικηγόρος του δεν απαιτείται να είναι διαμεσολαβητής. Η ίδια εξωδικαστική διαδικασία μπορεί να ακολουθηθεί και για τα φυσικά πρόσωπα, μη εμπόρους. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η παρουσία δικηγόρου εξασφαλίζει την αποσαφήνιση των λεπτών σημείων, νομικών και οικονομικών, αλλά και ορολογιών με τις οποίες ο οφειλέτης ενδεχομένως δεν είναι επαρκώς εξοικειωμένος.
- Ισχύει ότι όποιος έχει υπαχθεί ή θα υπαχθεί μέχρι το τέλος του χρόνου στο νόμο Κατσέλη προστατεύεται; Ή μήπως αυτό έχει αλλάξει;
Υπάρχει λανθασμένη εικόνα ότι η ζωή του νόμου Κατσέλη λήγει στο τέλος του έτους 2018. Αυτό είναι απολύτως ανακριβές. Η σύγχυση αυτή έχει προκληθεί από την εσφαλμένη ταύτιση της διάρκειας του νόμου Κατσέλη με την προστασία της κύριας κατοικίας που ο νόμος αυτός προσφέρει (ν. Κατσέλη) στους οφειλέτες που είτε έχουν προσφύγει είτε δικαιούνται να προσφύγουν σε αυτόν μέχρι το τέλος του χρόνου. Από εκεί και πέρα, (τέλος 2018) και από τα μέχρι σήμερα ισχύοντα, η υποχρεωτική προστασία της κύριας κατοικίας με το νόμο Κατσέλη, παύει να υφίσταται. Συνεχίζει όμως να εναπόκειται στην κρίση του Δικαστηρίου η διάσωση αυτής. Πάντως, οι μέχρι σήμερα πληροφορίες αναφέρονται σε παράταση της υποχρεωτικής προστασίας της κύριας κατοικίας στα πλαίσια του νόμου Κατσέλη και για μετά το τέλος του 2018.
- Μήπως όμως εξωδικαστικά μπορεί κάποιος να πετύχει πλέον καλύτερη συμφωνία, επειδή και οι δικαστές έχουν γίνει πιο αυστηροί;
Η δικαστική πρακτική δεν έχει διαφοροποιηθεί σε σχέση με το παρελθόν. Η διαφορά έγκειται στο ότι σήμερα οι δικαστές καλούνται να εφαρμόσουν ένα νόμο ο οποίος, κατόπιν τροποποιήσεων, θέτει αυστηρότερες προϋποθέσεις. Αυτό μοιραία αποκλείει ένα μεγάλο μερίδιο των συμπολιτών μας από μια επιτυχή υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου, είτε με “κούρεμα” είτε με διαγραφή οφειλών. Για το λόγο αυτό, αξίζει ο οφειλέτης να προβεί σε μια προσπάθεια εξωδικαστικής ρύθμισης των οφειλών του υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα υπάρχει και αντίστοιχη καλή διάθεση από τα τραπεζικά ιδρύματα με το να σταθμίσουν πραγματικά τις δυνάμεις και τις ανάγκες του κάθε οφειλέτη, πάντα κατά περίπτωση.
Τέλος, να ενημερώσουμε τους αναγνώστες σας ότι σε περίπτωση που οποιοσδήποτε επιθυμεί να λάβει περισσότερες πληροφορίες για τις ανωτέρω διαδικασίες μπορεί να απευθύνεται στον Δικηγορικό Σύλλογο Καλαμάτας, στα μέλη του οποίου ανήκουν 7 και πλέον διαπιστευμένοι διαμεσολαβητές του υπουργείου Δικαιοσύνης καθώς και συντονιστές.
