Πέμπτη, 26 Ιουλίου 2018 14:41

Στο νέο βιβλίο του μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου: Η αγαπητική σχέση, απάντηση στην πρόκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Γράφτηκε από την
Στο νέο βιβλίο του μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου: Η αγαπητική σχέση, απάντηση στην πρόκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

 

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου με τον τίτλο: «Το ερώτημα τι είναι ζωή και το δικαίωμα για ζωή. Θεολογική και ανθρωπολογική προσέγγιση».

Πρόκειται για μία καλαίσθητη έκδοση, η οποία με τον ιδιαίτερο πατερικό λόγο που χαρακτηρίζει τον σεβασμιώτατο, δίδει απάντηση στο ουτοπικό περί της ζωής ερώτημα και προβληματίζει για τον τρόπο αντιμετωπίσεως των ατομικών δικαιωμάτων.

Στην ευσύνοπτη αυτή μελέτη του ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, ποιμενάρχης της εν Μεσσηνία Εκκλησίας και καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αφού πραγματοποιεί μια σύντομη αναφορά στους περί ζωής ορισμούς εξ απόψεως φιλοσοφικής, καθώς και εξ απόψεως ιατρικής, αναφέρει ότι: Το ερώτημα τι είναι ζωή, ως ερώτημα καθαρά οντολογικό και υπαρξιακό, συσχετίζεται άμεσα με ένα άλλο εξίσου ερώτημα τι είναι ο άνθρωπος (Ψαλμ. 8,5).

Σήμερα όμως, που το κράτος, τα σωματεία, οι οποιοιδήποτε σύλλογοι και φορείς λειτουργούν με το κριτήριο των ατομικών δικαιωμάτων, τα οποία είναι αφηρημένες έννοιες και απρόσωπα νομοθετήματα, όπως τονίζει και ο συγγραφέας: παράλληλα προς τα ερωτήματα τι είναι ζωή και τι είναι άνθρωπος προβάλλεται και το ερώτημα του δικαιώματος για ζωή, το οποίο πολλές φορές συγχέεται ή και ταυτίζεται με την έννοια του ατομικού δικαιώματος και του δικαιώματος της ατομικής ελευθερίας.

Στα ερωτήματα αυτά την απάντησή τους δεν την προσεγγίζουν οι άνθρωποι στατικά, στον πεπερασμένο τόπο και χρόνο, αλλά πρέπει να την αναζητούν στο διηνεκές και μάλιστα ως μια απάντηση υπαρξιακή, γεγονός κοινωνίας, γιατί τότε: Ο άνθρωπος ζη, είναι δηλαδή ζωντανός, επειδή συνυπάρχει με κάτι το οποίο είναι διαφορετικό από τον εαυτό του και έξω από αυτόν και από το οποίο εξαρτά ακόμη και την ύπαρξή του.

Ο μητροπολίτης Μεσσηνίας δίδει άλλη προοπτική στον όρο δικαίωμα. Θεωρεί ότι το ατομικό δικαίωμα δεν οδηγεί στη ζωή, γιατί ακριβώς προσδιορίζεται από το επίθετο ατομικό, το οποίο τις περισσότερες φορές γίνεται πραγματικότητα που περιχαρακώνει πρωτίστως και στη συνέχεια απομονώνει τον άνθρωπο από τον συνάνθρωπο, σε αντίθεση προς την πραγματικότητα εκείνη όπου το δικαίωμα σχετίζεται με την κοινωνία, την συν-ύπαρξη και τη σχέση που είναι και η αληθινή ζωή: Ως ζωή, λοιπόν, του ανθρώπου δεν θεωρείται η ατομική και απομονωμένη κατάσταση επιβίωσης, αλλά η αμεσότητα της κοινωνίας και της σχέσης.

Δικαίωμα λοιπόν, είναι ό,τι οδηγεί προς τη ζωή, τη ζωή αυτή που δεν εκλαμβάνεται και βιώνεται με την ωφελιμιστική και ευδαιμονιστική της διάσταση, αλλά πραγματώνεται ως γεγονός αναζήτησης, γεγονός κίνησης προς τον άλλον (έκστασις), δηλαδή γεγονός ελευθερίας, αφού ελευθερία σημαίνει ερχομός και κίνηση. Η αληθινή ελευθερία, ακόμα και αυτή που έχει ως αφετηρία κίνησης τα ατομικά δικαιώματα, δεν πρέπει να είναι μια νομικιστική, μια ελευθερία κοινωνικής ή όποιας άλλης κατοχύρωσης, επιβαλλομένη από την εκάστοτε εξουσία, αλλά ελευθερία απαλλαγής ακόμη και από αυτά τα δικαιώματα και τα περί αυτών νομοθετήματα. Η αληθινή ελευθερία είναι η βουλητική δυνατότητα του ανθρώπου να συνάψει σχέσεις με τον Θεό, τον συνάνθρωπο και την κτίση χωρίς κανονιστικά προαπαιτούμενα, όπως είναι το ατομικό δικαίωμα, το οποίο ενεργεί εντός των πεπερασμένων ορίων της ανθρώπινης κοινωνίας, γι’ αυτό και καθίσταται θνησιγενές, σε αντίθεση με το δικαίωμα του προσώπου, το οποίο δεν έχει φυσικούς, βιολογικούς περιορισμούς, ει μη μόνον έναν, αν αυτό λέγεται περιορισμός, τον «περιορισμό» της συναντήσεως με τον άλλον.

Για τον σεβασμιώτατο το δικαίωμα του προσώπου είναι δικαίωμα κοινωνίας: το οποίο προσδιορίζεται από μία συγκεκριμένη μορφή ζωής, στην οποίαν εάν δεν «μετέχεις» δεν είναι δυνατόν να την κατανοήσεις. Το κάθε δικαίωμα κατανοείται και αποκτά νόημα ως δικαίωμα αγάπης προς τον άλλον. Δεν πρόκειται για μια κατασφάλιση των απαιτήσεων του εγώ, αλλά για μια πορεία θυσίας προς χάριν του συνανθρώπου, προς χάριν του άλλου, η οποία βεβαίως δεν τελειώνει με τον θάνατο, αλλά συνεχίζεται στους αιώνες δηλαδή: Είναι η κίνηση προς ζωή όχι μόνο στα όρια της αποκλειστικότητας του εαυτού μας αλλά στη δυναμική ενός ανοίγματος και προς τους άλλους, αφού ως γνωστόν τίποτε δεν μας ανήκει, ούτε ακόμη και το σώμα μας, γι’ αυτό και το προσφέρουμε.

Με το άνοιγμα αυτό «ολοκληρώνεται» και το δικό μου θέλω και επιθυμώ και έτσι η βούλησή μου και όλη μου η ύπαρξη μεταμορφώνεται και βιώνεται ως κοινωνία και σχέση και εντός της Εκκλησίας, αφού «ο άνθρωπος δικαιούται εκ πίστεως και ουκ εξ έργων νόμου» (Γαλ. 2,16). Τότε μόνο το δικαίωμα είναι δυνατόν να καταστεί τρόπος ύπαρξης και στάση ζωής, δηλαδή γεγονός κοινωνίας, τότε παράγει πολιτισμό για την ανθρωπότητα και αποκτά «οικουμενικό ήθος», κύρος και αποδοχή και δεν έχει ανάγκη καμίας νομοθετικής κατοχύρωσης.

Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, είναι να ζήσει ο άνθρωπος και όχι να επιβιώνει απλά. Η ζωή του δηλαδή να αληθεύει και όπως ρεαλιστικά αναφέρει ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος: να είναι πραγματικά αληθινή, με νόημα, σκοπό και προοπτική. Να προσδιορίζεται ως μία δυναμική κατάσταση προς επίτευξή της και όχι ως ένα γεγονός ατομικιστικής κατάκτησης ή επιδίωξης. Να οριοθετείται ως μία συνεχής και αδιάκοπη σχέση και κοινωνία τού ενός ανθρώπου προς τον άλλον, τον συνάνθρωπο, μέσα από την προσφορά και τη θυσία, ελεύθερα και αγαπητικά, ως μία κίνηση προς «διαιώνιση» και συνέχιση της ζωής για όλους και προς όλους.

 

Ιωάννης Π. Μπουγάς

Θεολόγος


NEWSLETTER