Παιδιά περιποιημένα, με ευγενικούς τρόπους, ακούν συνεσταλμένα τι έχει να πει ο δάσκαλος, που κάνει τις συστάσεις. Ενα από τα κορίτσια έρχεται πιο κοντά, ρωτάει πού δουλεύει ένας δημοσιογράφος και τι δουλειά είναι αυτή που κάνει...

Η ίδια, όπως και πολλά από τα παιδιά των τσιγγάνων, είναι αμφίβολο αν θα συνεχίσει στο γυμνάσιο. Ο διευθυντής του 16ου Δημοτικού Καλαμάτας Δημήτρης Μανιάτης λέει ότι μια μαθήτριά τους, πανέξυπνη και ικανή, πήγε φέτος στην Α' γυμνασίου. Ομως προέρχεται από άλλη οικογένεια, που δεν αναγκάζεται να ζει σε συνθήκες εξαθλίωσης, όπως αυτές στον καταυλισμό ή να μεγαλώνει με έναν πατέρα στη φυλακή και μια μάνα που παντρεύτηκε και έκανε παιδιά στα 13, περιμένοντας τώρα να κάνει το ίδιο και η κόρη της. Γιατί το πιο δύσκολο για τα παιδιά των τσιγγάνων είναι πρώτα να μάθουν να στέκονται μέσα σε μια τάξη και να τηρούν κανόνες και μετά τα μαθήματα του σχολείου. “Δεν έχουν καταρχήν στο αξιακό τους σύστημα τα γράμματα, δεν υπάρχει η εκπαίδευση, δεν υπάρχει τίποτα. Οι συνθήκες από τις οποίες έρχονται είναι άθλιες, όπως και οι υποδομές είναι άθλιες”, περιγράφει μιλώντας στην “Ε” ο δάσκαλος της τάξης υποδοχής του σχολείου Δημήτρης Στεργιούλης.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Και εκεί, λέει ο ίδιος, είναι ο ρόλος του σχολείου, ο οποίος “δεν έχει να κάνει μόνο με το μαθησιακό κομμάτι, αλλά έχει να κάνει κυρίως με την κοινωνικοποίηση αυτών των παιδιών, την ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον και στην ευρύτερη κοινωνία μας -εκεί είναι ο σημαντικός ρόλος του σχολείου μας και από κει πρέπει να ξεκινήσουμε, για να φτάσουμε στα υπόλοιπα”. Ο Δ. Στεργιούλης διδάσκει 14 χρόνια τσιγγανόπαιδα. Περνάει μαζί τους 6 ώρες καθημερινά στο σχολείο ή και περισσότερες όποτε χρειαστεί, για να αναζητήσει έναν μαθητή, να νοιαστεί σε συνεργασία με το σχολείο για τον εμβολιασμό τους ή να κλείσει τα ραντεβού με το γιατρό και να συνοδεύσει τους μαθητές του μέχρι εκεί.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

“Οι πρώτες δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο δάσκαλος είναι το πώς θα σταθούν σαν μαθητές. Αυτά τα παιδιά δεν έχουν επαφή με βιβλία, με τετράδια, με μολύβια ή να κάνουν παρέα με άλλα παιδιά και πολλές φορές έχουν και την έλλειψη των γονιών”, μας λέει. Ο δάσκαλος λοιπόν, “πρωτίστως οφείλει να λύσει αυτά τα προβλήματα, να μάθουν τα παιδάκια αυτά να στέκονται στο σχολείο και στη σχολική τάξη, να κάθονται στο θρανίο τους, να πηγαίνουν στην τουαλέτα -βασικά πράγματα. Και μην ξεχνάτε ότι αυτά τα παιδιά έρχονται χωρίς να έχουν πάει σε νηπιαγωγείο κι αυτά τα δύο χρόνια προσχολικής εκπαίδευσης καλούμαστε εμείς σαν δημοτικό να τα καλύψουμε, και λογικό είναι να μένουν πίσω αυτά τα παιδιά”, σημειώνει. Επιπλέον, “πάνε στο σπίτι και πλέον εκεί το περιβάλλον είναι εντελώς διαφορετικό, ούτε κανείς ενδιαφέρεται αν γράφουν, αν διαβάζουν, αν έχουν τετράδια, αν έχουν μολύβια -ούτε μπορεί να τα βοηθήσει κανείς, οι περισσότεροι είναι αναλφάβητοι”.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΤΑΞΗ ΥΠΟΔΟΧΗΣ

Η τάξη υποδοχής κατά συνέπεια είναι απαραίτητη, συμπληρώνει ο διευθυντής του σχολείου. Βέβαια υπάρχουν και μαθητές που παρακολουθούν τα μαθήματα κανονικά στην τάξη, οι οποίοι διακρίνονται για την επιμέλειά τους, όπως είναι κάποια κορίτσια στη Δ' δημοτικού. Ομως το μεγάλο πρόβλημα με τις μαθήτριές τους παραμένει ότι “σταματάνε για να παντρεύονται”. Μια από τις εξαιρέσεις στον κανόνα είναι “μια μαθήτρια άριστη, που ξεχώρισε και είναι φέτος στην Α' γυμνασίου, αλλά ήταν και από το σπίτι λίγο διαφορετικά τα πράγματα”, λέει ο κ. Μανιάτης. Ο Δ. Στεργιούλης λέει ότι στα 14 χρόνια εμπειρίας του, “τώρα τα τελευταία 3-4 χρόνια καταφέραμε να στείλουμε μία φουρνιά μαθητών που να μπορεί να στέκεται στο γυμνάσιο και ενδεχομένως και στο λύκειο”. Και επισημαίνει παράλληλα ότι “οι γονείς των μαθητών αυτών έρχονταν στο σχολείο, είχαν επαφή οι ίδιοι και άσχετα αν το εγκατέλειψαν, στέλνουν τα παιδιά τους”.

ΤΟΥΣ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ

Στην ερώτηση τι θα ήθελαν να κάνουν μεγαλώνοντας ή μετά το σχολείο συνήθως λένε στο δάσκαλο αστυνομικοί, αν και περισσότερο θέλουν να ασχοληθούν με το εμπόριο. Ο,τι όμως κι αν επιλέξουν, πρώτα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και το πρόβλημα αποδοχής από τη δικιά μας μεριά. Ενα τεράστιο πρόβλημα όπως επισημαίνει και ο Δ. Στεργιούλης, που πρέπει να λυθεί. Γιατί “ο απομονωτισμός δεν είναι μόνο δικός τους, είναι και από εμάς. Τους κρατάμε και εμείς σε απόσταση”, τονίζει. “Χάσαμε πολλά χρόνια και με την αύξηση της παραβατικότητας δεν υπάρχει εμπιστοσύνη. Εχουμε πολύ ωραίους ανθρώπους εδώ, αλλά ποιος θα τον πάρει εργάτη; Δεν τον παίρνει κανείς”, παρεμβαίνει ο Δ. Μανιάτης. Και προσθέτει ότι “έπρεπε να αλλάξουμε τη βάση "έχω δουλειά και κατοικία". Αντί για επίδομα, να παίρνουν ένα μισθό σε μια εύκολη δουλειά, όπως επιστάτης σε ένα σχολείο”.

“ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΟΥΛΕΥΟΥΝ”

Το κυριότερο άλλωστε, σύμφωνα με τον κ. Μανιάτη, είναι να πειστούν ώστε να “μάθουν ότι πρέπει να δουλεύουν. Εχει περάσει τώρα και στα παιδιά το άραγμα, όπως έχει περάσει και στα δικά μας παιδιά. Τη λέξη δουλειά δεν την γνωρίζουν, ενώ έπρεπε”. Για τον ίδιο, η Πολιτεία έπρεπε να εξασφαλίσει στη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα αντί για επιδόματα “ένα μικρό σπίτι, δουλειά, κάρτα σίτισης (όχι να πάρει ποτά και τσιγάρα) και στον καταυλισμό να μπουν άνθρωποι που τους αποδέχονται: μια κοινωνική λειτουργός, μια νοσηλεύτρια, να τους συμβουλεύουν ότι δεν θα παντρευτούν 12 χρονών και πολύ περισσότερο δεν θα γεννήσουν”. Προσθέτει μάλιστα ότι έπρεπε στον καταυλισμό “να υπάρχει ένας σταθμός όπου να φροντίζονται τα παιδιά και μετά να μοιράζονται στην πόλη, γιατί ένα σχολείο δεν μπορεί να γίνεται γκέτο”.

Το 16ο αν έχει κρατήσει μαθητές είναι γιατί “είναι ένα νοικοκυρεμένο σχολείο, και βλέπουν οι γονείς ότι οι τσιγγάνοι δεν πειράζουν”.

ΝΑ ΚΑΤΑΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ

Ο Δ. Στεργιούλης διαπιστώνει και κάτι άλλο, σημαντικό σε ό,τι έχει σχέση με το μαθησιακό κομμάτι και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στα μαθήματα, αλλά και στην ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον. Εχει καταλήξει λοιπόν ως δάσκαλος τόσα χρόνια, ότι “όταν έρχεται ένα πρωτάκι στο σχολείο και το πας να ακολουθήσει κανονικά την πρώτη δημοτικού, εκεί χάνεται”. Αν όμως “μέσα στο σχολείο λειτουργούσαν παράλληλα τάξεις, όπου οι τσιγγανόπαιδες θα καταχωρίζονται μαθησιακά κι όχι ηλικιακά, θα μπορούσαν ευκολότερα να παραμείνουν μέσα στο σχολικό περιβάλλον -που είναι και το ζητούμενο για την ένταξή τους- και κάποιες ώρες να πηγαίνουν στις κανονικές τάξεις τους”.

ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΠΑΙΔΙΑ

Οσο γι' αυτό που πολλοί φαντάζονται, δηλαδή ότι αυτά τα παιδιά είναι διαφορετικά από τα άλλα ή παραβατικά, η πείρα του “μου έχει διδάξει ότι τα περισσότερα, αν τους δώσεις αγάπη και εμπιστοσύνη, είναι τα καλύτερα παιδιά και έχουν βγει και χαρακτήρες πολύ καλοί”. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι “βρίσκουν ένα ευρώ ή 50 λεπτά στο προαύλιο και έρχονται αμέσως χαρούμενοι να στο δώσουν. Δεν είναι όλοι στο ίδιο τσουβάλι μέσα, για να λέμε οι τσιγγάνοι κι οι τσιγγάνοι. Από τα παιδιά που έχουν έρθει στο σχολείο ελάχιστες περιπτώσεις θυμάμαι εγώ οι οποίοι μας δημιούργησαν πρόβλημα και αυτοί κάποια στιγμή ήρθαν εκεί που έπρεπε”, λέει ο δάσκαλος καταλήγοντας.