Λίγες είναι οι πιθανότητες να καταλάβει ένας νοήμων νους ποιες κοινωνίες βιώνουμε αλλά πάνω απ΄όλα ποια διαστροφή κυριαρχεί σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής. ΟΙ σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων έχουν περάσει σε άλλο επίπεδο, στην επικοινωνιακή απουσία και το συλλογικό ακατανόητο, την ίδια στιγμή που οι επιλογές του καθενός για τα πολιτικά - και όχι μόνο - πρόσωπα εστιάζονται απλά και μόνο στην διαφύλαξη και πραγματοποίηση του ατομικού Θέλω.
Αυτό που κυριαρχεί – στην Ελλάδα τουλάχιστον – είναι το πως και με ποιο τρόπο αλλά και με ποια μέσα θα οδηγηθεί κάποιος στην πολυπόθητη κοινωνική επιτυχία και καταξίωση.
Πέραν της αναγωγής του χρήματος σε βασικό παράγοντα ανέλιξης, κάτι που ισχύει ήδη από την δεκαετία του ΄60 κει μετά, από τότε που η εμπορευματική κοινωνία ιχνηλάτησε και ψυχανεμίστηκε επαρκώς τις γενναίες επιθυμίες των καταναλωτών, πέρα από την εξαγορά συνειδήσεων και ιδεών με την προσφορά ενός σύγχρονου μεταφορικού μέσου οποιασδήποτε μορφής και μιας άνετης ζωής με ολοένα και λιγότερα οικογενειακά νεφελώματα αλλά πολλές εργασιακές υποχρεώσεις, υφίσταται ως βραχνάς ένας άτυπος αφομοιωτικός εξαναγκασμός σε ευτελή πρότυπα που λανσάρονται την κατάλληλη στιγμή ως Θείο δώρο και μονόδρομος.
Η άλλοτε κραταιά φιλοσοφική σχολή της Φρανκφούρτης και οι εμπνευστές της κριτικής θεωρίας, τα είχαν επισημάνει όλα αυτά σχετικά νωρίς, από τότε που η πολιτιστική βιομηχανία αποφάσισε να αλώσει τις αγορές αλλά πάνω απ΄όλα να κατευθύνει ανάλογα τους πολίτες – καταναλωτές, τα θέλω και τις επιθυμίες τους.
Τι και αν αναφερόταν ο Γκυ Ντεμπόρ στην κοινωνία του θεάματος για το ενσωματωμένο θεαματικό, τι και αν οι καταστασιακοί περιέγραφαν με μελανά χρώματα την κατάληξη της κοινωνίας των συμβάσεων και τεχνητών απολαύσεων, τι και αν ο Μαρκούζε εστίαζε την σκέψη του στον μονοδιάστατο άνθρωπο και ο Χορκχάιμερ μαζί με τον Αντόρνο έβαζαν τον θεμέλιο λίθο για την μαρξιστικής συνιστώσας κοινωνική κριτική, ο κόσμος συνέχιζε στους ίδιους ρυθμούς, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις και τα γραφόμενα.
Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς και τις επιχειρηματολογικές αντιθέσεις των διαφόρων σχολών σκέψης και κοινωνικού προβληματισμού που ανανέωναν το σκεπτικό ραντεβού, αν η σκέψη των Λεφόρ, Καστοριάδη, Αξελού και Μορέν επεσήμανε και απομυθοποιούσε τις ολοκληρωτικού τύπου αριστερές υπαρξιστικές αλχημείες και αναζητήσεις του Σαρτρ και όλων εκείνων που ασπάστηκαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τον σταλινισμό, τότε αν μη τι άλλο μιλούσαμε για έναν πνευματικό οργασμό που παρήγαγε ανοιχτά και γονιμοποιά πεδία σκέψης.
Δυστυχώς όμως οι κοινωνίες πορεύθηκαν με γνώμονα την εγγύηση των απολαύσεων, με οδηγό την λιτότητα παράλληλα με την αφθονία, την υπερκατανάλωση με την αστεγία, τον καθωσπρεπισμό με την ασυδοσία.
Και έτσι ο ευρωπαϊκός χάρτης σχηματίστηκε νοερά αλλά με σαφή προσανατολισμό προς έναν σαφή και ολοένα και πιο σύγχρονο συντηρητισμό, την ίδια στιγμή που ο καπιταλισμός και ακόλουθος τρόπος ζωής της Δύσης αντιπαρερχόταν την σοβιετική τερατογέννεση με όποιο κόστος και τίμημα για τις επιλογές του κατάλληλου στρατοπέδου από τους πολίτες.
Το σήμερα πάντως χάσκει ως τραγική κατάληξη ενός κακοποιημένου δυτικού μοντέλου δημοκρατίας, με σχετικές και περιορισμένες ελευθερίες, και πάλι όμως κατά του λίαν επικίνδυνου πανρωσισμού που θέλει να αλώσει την Ευρώπη, διαλύοντας και τα τελευταία οχυρά ελεύθερης σκέψης και έκφρασης.
Σκέπτομαι λοιπόν πως όλα τούτα που έχουν άμεση επίδραση και στο ελληνικό μοντέλο ζωής που αναδύει και αναδεικνύει διαφορετικές αξίες στη ζωή, το μοντέλο της εύκολης τακτοποίησης και υπηρέτησης ατομικών συμφερόντων, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως νέο εφαλτήριο για οραματισμούς και πολιτικούς αυτοπροσδιορισμούς, προς μία αυτονομία και μεγαλύτερη ανεκτικότητα σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής.
Οι κοινωνίες που βιώνουμε όμως μέσα από τον παρατεταμένο τεχνολογικό οργασμό και την κυριάρχηση επί της φύσης δεν αφήνουν περιθώρια για τις σκέψεις αυτές μιας και η πραγματικότητα είναι αν μη τι άλλο ζοφερή.
σως και να ζούμε την αμφισβήτηση της ίδιας της δημοκρατίας και της εναπομένουσας ελεύθερης σκέψης. Ίσως η ίδια αυτή δημοκρατία αφήνει πολλά κενά για να διεισδύσει και πάλι ο ολοκληρωτισμός. Ίσως ζούμε απλά και μόνο την κατάρρευση ολόκληρων συστημάτων ζωής που βασίστηκαν στην ευκολία της αφθονίας και το εύκολο κέρδος. Ίσως εδώ πάνω πατούν και πάλι ο ολοκληρωτισμός και τα πολλαπλά αυταρχικά καθεστώτα.
Τα κενά της δημοκρατίας μπορούν να τα καλύψουν μόνο οι πολίτες. Είτε λοιπόν θα προβούν σε αυτόνομες πρωτοβουλίες και δράσεις συλλογικού χαρακτήρα και προβληματισμού είτε τα τελευταία ψήγματα δημοκρατίας θα απορροφηθούν οριστικά από το χωνευτήρι της παγκόσμιας δικτατορίας, που ορέγεται ο κάθε είδους παρανοϊκός.
Και τότε δεν θα υπάρχει καν χώρος να σκεφθεί κανείς σε ποια κοινωνία έχει οδηγηθεί και ποια διαστροφή υφίσταται.