Και μπορεί το bullying (όπως έχει καθιερωθεί στην... καθομιλουμένη) σαν όρος να μπήκε στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια, η σχολική βία όμως δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στα σχολεία - απλώς υπάρχει πλέον περισσότερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση.

Ρεπορτάζ: Νικολέττα Κολυβάρη

Ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Πελοποννήσου, Δημήτρης Οικονομόπουλος, έθεσε βέβαια έναν προβληματισμό κατά την τοποθέτησή του, στην εκδήλωση για τα επιτελικά στελέχη της εκπαίδευσης, με θέμα την πρόληψη και την αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της παραβατικότητας των ανηλίκων.  Αναρωτήθηκε: "Μήπως μεγεθύνουμε κάποια φαινόμενα;". Βέβαια, όπως είπε, έστω και ένα παιδί να υποφέρει στο σχολείο, μας αφορά. Οπως και τα φαινόμενα σχολικής βίας μας αφορούν - και όπως προκύπτει από έρευνα το 2014 του Ευρωπαϊκού Δικτύου Antibullying, η Ελλάδα είναι στην 4η θέση σε φαινόμενα ενδοσχολικής βίας. Ενα ποσοστό 32% των μαθητών ελληνικών σχολείων απάντησαν στην έρευνα ότι έχουν άμεση γνώση (ως θύματα, θύτες ή αυτόπτες μάρτυρες) και αυτό, όπως σχολίασε ο Δ. Οικονομόπουλος, είναι ένα μεγάλο ποσοστό.

ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας του υπουργείου Παιδείας ο σχολικός εκφοβισμός ξεκινάει συνήθως από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και κορυφώνεται μεταξύ 11 και 14 χρόνων, με συχνότερα θύματα τα αγόρια. Τα μισά από αυτά τα παιδιά που υφίστανται bullying δεν το λένε πουθενά, ενώ τα άλλα μισά μιλάνε σε φίλους τους και λιγότερο στους γονείς ή στους εκπαιδευτικούς τους.

Οσο για το τι εννοούμε με τον όρο bullying, αυτό μπορεί να είναι από τη σπρωξιά και την τρικλοποδιά ενός παιδιού σε ένα άλλο, την κοροϊδία για την εξωτερική του εμφάνιση ή τη συμπεριφορά του, έως την άσκηση σωματικής αλλά και συναισθηματικής βίας, με πράξεις τρομοκρατίας και απειλές. Ειδικότερα οι μορφές με τις οποίες εμφανίζεται είναι οι εξής:

α) του λεκτικού εκφοβισμού (ειρωνείες, απειλές, χλευαστικά σχόλια), β) του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή, βλάβη ή κλοπή προσωπικών αντικειμένων, δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων, συστηματική απομόνωση από την ομάδα), γ) του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, βίαια σπρωξίματα, κατακράτηση, ασελγείς πράξεις) κα δ) του ηλεκτρονικού εκφοβισμού ή "cyber bullying", καθώς με την πρόοδο της τεχνολογίας νέες μορφές εκφοβισμού έχουν κάνει την εμφάνισή τους μέσω μηνυμάτων σε κινητά και της καταγραφής σε βίντεο προσωπικών στιγμών που στη συνέχεια γίνονται προϊόν εκβιασμού.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το cyber bullying, οι σχετικές έρευνες δείχνουν ότι ναι μεν είναι ένα αναπτυσσόμενο φαινόμενο, αλλά με μικρότερα ποσοστά απ’ ό,τι ο σχολικός εκφοβισμός. Μπορεί όμως να θεωρηθεί ως μια σύγχρονη πλευρά του σχολικού εκφοβισμού, αν και διαφοροποιείται σημαντικά, κυρίως γιατί απαιτεί τη χρήση των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας.

Μια από τις μορφές τού διαδικτυακού εκφοβισμού είναι για παράδειγμα τα απειλητικά συνεχόμενα μηνύματα. Ή όταν κατά την παραμονή ενός παιδιού σε έναν ιστότοπο, κάποιος μπορεί να το παρενοχλήσει με διάφορους τρόπους - ενώ μια άλλη μορφή του είναι η δυσφήμηση, όπως την ξέρουμε και στην πραγματική ζωή, με ψεύτικες διαδόσεις και φήμες.

Επειτα, υπάρχει και η πλαστοπροσωπία, όταν κάποιος χακάρει τους κωδικούς στο προφίλ ενός συμμαθητή του ή υιοθετήσει την ταυτότητά του με ένα ψεύτικο προφίλ και αναρτά διάφορα (ακόμα και πορνογραφικό υλικό), που το θύμα cyber bullying δεν θα αναρτούσε ποτέ. Και επίσης είναι κι ο αποκλεισμός, όταν δηλαδή ένα παιδί ή έφηβος μπλοκάρεται και δεν μπορεί πια να συμμετέχει σε μια διαδικτυακή εφαρμογή, όπως είναι ένα ομαδικό online παιχνίδι.

Η ΠΟΙΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ TOΥ BULLYING

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι τον Μάρτιο του 2015, ο Ελληνας νομοθέτης αφουγκραζόμενος τα θύματα του εκφοβισμού (ή αλλιώς bullying) και την επιτακτική ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας να προστατευθεί από αρκετές περιπτώσεις εκφοβισμού (σχολικού ή μη), θέσπισε ένα ρυθμιστικό νομοθετικό πλαίσιο προκειμένου να προστατεύει τα θύματα τέτοιων συμπεριφορών.

Η εν λόγω νομοθετική εξέλιξη, η ποινικοποίηση δηλαδή του bullying κρίθηκε αναγκαία, κυρίως για την προστασία ενός συγκεκριμένου κύκλου ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (ανηλίκων και νεαρών ενηλίκων), απέναντι σε ένα σύνθετο είδος παραβατικής συμπεριφοράς, που εκφράζεται με συνεχή, σκληρό τρόπο (συνήθως άσκηση σωματικής και ψυχολογικής βίας/εκφοβισμού που υποδαυλίζεται από ρατσιστικές αντιλήψεις και στερεότυπα) - ενώ από το νόμο μπορεί να επιβληθεί στο θύτη και φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών.