Πότε ένα παιδί κινδυνεύει; Ποιος είναι ο ρόλος του περιβάλλοντος, των φορέων, της κοινωνίας; Ένα παιδί θύμα γίνεται απαραίτητα θύτης;
Η Αγγελική Ρουμελιώτου επιμελήτρια Ανηλίκων Δικαστηρίου Καλαμάτας, αναλύει τους παράγοντες κινδύνου, τις ευθύνες των επαγγελματιών του χώρου για την προστασία ενός παιδιού σε κίνδυνο και το ρόλο της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων (ΕΠΑ) Καλαμάτας στο κομμάτι της πρόληψης. Αφορμή στάθηκε ένας 16χρονος, που… μερικά χρόνια πριν χτύπησε μια πόρτα στο Δικαστήριο Καλαμάτας και ζητούσε να μηνύσει τη μητέρα του…
“ΘΑ ΔΕΙΣ ΤΙ ΘΑ ΣΟΥ ΚΑΝΩ!”
Ένας 16χρονος απειλεί τη μητέρα του: “Θα δεις τι θα σου κάνω! Μέσα θα σε χώσω! Καλύτερα να πάω σε ίδρυμα παρά με σένα”. Πόσο εύκολο είναι να προστατευτεί ένας έφηβος στα 16 του, που βιώνει διαρκή κακοποίηση και μια διαρκή απειλή “θα σε χώσω σε ίδρυμα να ησυχάσω”;
Η Αγγελική Ρουμελιώτου δεν έχει μια εύκολη απάντηση να δώσει, αλλά αν μπορούσαμε να μπούμε στα παπούτσια ενός δυσκολεμένου εφήβου θα ξέραμε ότι “στα 16 σου είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα, αν έχεις αρχίσει να καις τα βράδια κάδους, αν στο σχολείο είσαι επισκέπτης από αυτούς τους φασαριόζους και μια μέρα πηδάς τον τοίχο επιδεικτικά και δεν ξαναπάς και κανένας γονιός δε νοιάζεται πού είσαι, αν το παίζεις νταής στην πλατεία αφού κανείς δεν σε ψάχνει πού βρίσκεσαι και τι κάνεις, αν κουβαλάς και έναν σουγιά για ώρα ανάγκης μη χρειαστεί να κόψεις κάνα μήλο, όπως μας λένε καμιά φορά, αν στα 16 σου κουβαλάς μια ιστορία που άλλοι χρειάζονται δέκα ζωές αλλά εσύ έχεις κάψει ήδη τη δική σου μαζί με τους κάδους”.
ΑΠΟ ΘΥΜΑ ΘΥΤΗΣ;
Είναι λοιπόν μονόδρομος ένα παιδί θύμα να γίνει θύτης; “Μπορεί να γίνει, αν στο δρόμο του συμβούν πολλά. Μπορεί όμως και να γίνει, αν δεν συμβούν πολλά. Σίγουρα όμως ένα παιδί θύμα έχει σημαντικές πιθανότητες να είναι ένα παιδί με μώλωπες που μπορεί να φαίνονται αλλά και να μην φαίνονται με γυμνό μάτι, ένα παιδί που θα δείχνει με το δάχτυλό του όλους εκείνους που το κοίταξαν αλλά δεν το είδαν, που το άκουσαν να φωνάζει, αλλά ποτέ δεν άκουσαν τι είπε, που είπε ότι τα σημάδια είναι από τη γωνία του τραπεζιού και αυτοί έκαναν ντα τη γωνία του τραπεζιού, που το είδαν να μη μιλά ποτέ και είπαν «άλλο ένα ήσυχο παιδί»” περιγράφει παραστατικά η επιμελήτρια Ανηλίκων αντί άλλης απάντησης. Κι εκεί είναι ο ρόλος της πρόληψης, ο ρόλος της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων, που μαζί με άλλους φορείς οι οποίοι δουλεύουν με τα παιδιά “να δώσει τον δικό της αγώνα για να προλάβουμε”, συμπληρώνει η επιμελήτρια και γ.γ. της ΕΠΑ Καλαμάτας.
“ΝΑ ΓΚΡΕΜΙΣΟΥΜΕ ΦΡΑΓΜΑΤΑ”
Και ποιος είναι ο σκοπός της πρόληψης; “Να γκρεμίσουμε φράγματα καλά φτιαγμένα από δεκαετίες και στερεωμένα με μύθους, που όσο και αν ακούγονται τόσα χρόνια και από πολλά στόματα δεν παύουν να είναι μύθοι… μερικοί με δράκους”, εξηγεί η Αγγ. Ρουμελιώτου και παραθέτει μύθους που… φτιάχνουν ανθρώπους: “Κι εγώ έτρωγα ξύλο, τι έπαθα; Ετσι έγινα άνθρωπος”. “Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο”. “Δικό μου είναι το παιδί κι ό,τι θέλω το κάνω”. “Δεν υπάρχει γονιός που να μην αγαπάει το παιδί του…”. Φράγματα που όπως λέει μέσα από την εμπειρία της “κάποιες φορές κρατούνται σταθερά γιατί έχουν στην πρώτη φτιαξιά τους και ένα υλικό που λέγεται φόβος: Φοβόμουν να μιλήσω. Φοβόμουν να το πω σε κάποιον. Ποιος θα με πίστευε; Μίλα, μου λέγανε. Μα και που το είπα τι έκαναν;”, ό,τι δηλαδή θα μας έλεγε ένα παιδί - θύμα σε κίνδυνο.
Η επιμελήτρια ανηλίκων αναγνωρίζει και άλλους φόβους που μπορεί να σταθούν τροχοπέδη για να βοηθηθεί ένα κακοποιημένο παιδί, αυτούς των επαγγελματιών, που πολλές φορές πηγάζουν από απειλές συγγενών και ανασφάλειες: “Τι σε νοιάζει εσένα, να κοιτάς τα δικά σου παιδιά”. “Θα δεις τι θα σου κάνω αν μου πάρεις το παιδί”. “Θα μάθουν τι έγραψα στην έκθεσή μου;”. “Και αν μπλέξω;”.
ΠΑΝΤΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Όμως πώς αναγνωρίζεται η κακοποίηση ή κακομεταχείριση ενός παιδιού πριν φτάσουμε στην κοινωνική έρευνα και ενδεχομένως την απομάκρυνσή του από το οικογενειακό περιβάλλον, γιατί συντρέχουν σοβαροί λόγοι κινδύνου; “Η κακοποίηση ή κακομεταχείριση ενός παιδιού περιλαμβάνει όλες τις μορφές σωματικής ή συναισθηματικής κακής μεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης ή παραμελημένης θεραπευτικής αντιμετώπισης, εκμετάλλευσης για εμπορικούς σκοπούς, η οποία καταλήγει σε συγκεκριμένη ή εν δυνάμει βλάβη που αφορά τη ζωή και την ανάπτυξη του παιδιού στα πλαίσια μιας σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης και δύναμης”, δίνει μια γενική περιγραφή η κ. Ρουμελιώτου. Και εφιστά την προσοχή στην ανάγκη να αναγνωρίζουμε αυτές τις ενδείξεις, γιατί τα ίδια τα παιδιά δεν μιλούν επειδή “φοβούνται, νιώθουν ένοχα, δωροδοκούνται ή δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, δεν εμπιστεύονται, δεν ξέρουν πού να το πουν ή αισθάνονται ότι και να το πουν τίποτε δεν θα γίνει ή θα γίνουν χειρότερα, αλλά κυρίως γιατί φοβούνται…”.
