Τα ευρήματα της εθνικής έρευνας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου για τις διαδικτυακές συνήθειες σε 5.000 μαθητές αποτυπώνει αυτό που το τελευταίο διάστημα παρατηρούσαν τα στελέχη του ΕΚΑΔ στη Γραμμή Βοήθειας ή και στην επαφή τους με τους μαθητές στο σχολείο: Οι μαθητές πλέον έχουν εξοικειωθεί με περιβάλλοντα σεξουαλικής παρενόχλησης, βίας, ρητορικής μίσους, διαδικτυακού εκφοβισμού.
Μιλώντας στην “Ε” ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου και της Γραμμής Βοήθειας Help Line Γιώργος Κορμάς, παρατηρεί ότι “δεν τους ενοχλεί και δεν αντιδρούν όπως στο παρελθόν και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ένα άκρως ανησυχητικό φαινόμενο”. Ανησυχητικό γιατί όπως εξηγεί “περνάμε από την ηθική του Διαδικτύου, των κανόνων που θα πρέπει να ακολουθούν τα παιδιά, στην αιδώ του Διαδικτύου, αφού πλέον ο αυτοσεβασμός, η ντροπή και οι αναστολές που θα πρέπει να έχουν οι μαθητές χρήστες του Διαδικτύου σε μεγάλο ποσοστό δεν υπάρχουν μιας και η κοινωνία του Διαδικτύου δεν στηρίζεται σε αρχές και αξίες, αλλά ούτε και στη δικαιοσύνη”.
SEXTING ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΦΗΜΗ
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήχθη το Νοέμβριο - Δεκέμβριο 2021 σε ένα δείγμα 5.000 μαθητών ηλικίας από 12-18 ετών, η πρακτική της ανταλλαγής πολύ προσωπικών φωτογραφιών (sexting) μεταξύ των εφήβων εμφανίζεται ιδιαίτερα διαδεδομένη, καθώς 1 στα 4 παιδιά έχει δεχτεί προσωπικές φωτογραφίες κάποιου άλλου και το 6% παραδέχεται ότι έχει στείλει προσωπικές φωτογραφίες.
Όπως αναφέρει η έρευνα, αυτή η τάση σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι νέοι δεν ενδιαφέρονται και πολύ για το πώς διαμορφώνεται η διαδικτυακή τους φήμη από όσα ανεβάζουν στο Διαδίκτυο, είναι ένα πολύ ανησυχητικό στοιχείο. Η διαδικτυακή φήμη δεν απασχολεί το 53% των παιδιών και επιπρόσθετα ένα 23% απαντά «δεν ξέρω».
37% ΕΧΕΙ ΒΡΕΘΕΙ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΜΙΣΟΥΣ ΚΑΙ ΒΙΑΣ
Μία άλλη τάση που φαίνεται να κερδίζει διαρκώς έδαφος τα τελευταία χρόνια είναι η εμφάνιση του μισαλλόδοξου λόγου στο Διαδίκτυο (ρητορική μίσους). Το 34% των παιδιών δηλώνει σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα ότι έχει συναντήσει μισαλλόδοξο λόγο στο Διαδίκτυο. Το 6% των παιδιών δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού, με τα κορίτσια να υπερτερούν σε αριθμό από τα αγόρια και το 13% των παιδιών δηλώνει ότι έχει γίνει μάρτυρας εκφοβισμού.
Ο κ. Κορμάς εξηγώντας γιατί αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά ανησυχητικό αναφέρει πως “όταν 37% των παιδιών έχουν βρεθεί σε περιβάλλοντα μίσους και βίας στο Διαδίκτυο είναι πιθανόν πέρα από την εξομοίωσή τους στα φαινόμενα αυτά να υιοθετήσουν και απόψεις ρατσιστικές, ομοφοβικές και απόψεις μισαλλοδοξίας”.
Το ενθαρρυντικό πάντως είναι ότι η πλειονότητα των παιδιών που έχουν παρατηρήσει να εκφοβίζεται κάποιος φίλος/γνωστός τους (13%) δεν αδιαφόρησε, αλλά προσπάθησε να στηρίξει το θύμα ιδιωτικά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το στοιχείο ότι μόνο το 35% των παιδιών που έπεσε θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού απευθύνθηκε σε κάποιον ενήλικα για βοήθεια.
ΕΝΑ ΣΤΑ ΔΥΟ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ
Παρά το γεγονός ότι τα παιδιά θεωρούν την αποκάλυψη των προσωπικών δεδομένων και την επαφή με αγνώστους τους δύο μεγαλύτερους κινδύνους στο Διαδίκτυο, την ίδια ώρα ένα στα δύο παιδιά συνομιλεί με αγνώστους και κάνει φίλους μέσω Διαδικτύου. Ένα στα τέσσερα παιδιά δηλώνει ότι κάποια στιγμή στο Διαδίκτυο κάποιος το προσέγγισε με κακόβουλο σκοπό. Από αυτά το 3% έπιασε κουβέντα μαζί του για να δει τις προθέσεις του. Θύμα διαδικτυακής απάτης έχει πέσει το 10% των παιδιών που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, ενώ ένα στα δύο παιδιά χρησιμοποιούν antivirus στις συσκευές τους.
Για τον κ. Κορμά “τα παιδιά του δημοτικού τουλάχιστον θα πρέπει να απέχουν από τα κοινωνικά δίκτυα και παράλληλα να ασχοληθούν με δραστηριότητες στον πραγματικό κόσμο, όπως η επαφή με τη φύση, τις τέχνες, τον αθλητισμό, ώστε να μπορέσει τα επόμενα χρόνια να έχει όταν μπει στο Διαδίκτυο το δικαίωμα της επιλογής”.
ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ ΘΑ ΖΗΤΗΣΟΥΝ ΒΟΗΘΕΙΑ
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τα παιδιά και οι νέοι φαίνεται ότι δεν διστάζουν να μπλοκάρουν (block) κάποιον ή κάτι που τους έχει αναστατώσει στο Διαδίκτυο, δεν προχωρούν όμως τόσο εύκολα σε καταγγελία (report). Ένα άλλο στοιχείο στο οποίο θα πρέπει να δοθεί έμφαση είναι ότι αν κάτι συμβεί στο Διαδίκτυο, το 62% των παιδιών θα ζητήσει βοήθεια από τους γονείς του, το 21% από κάποιον φίλο, ένα 13% θα το αντιμετωπίσει χωρίς να ζητήσει βοήθεια και μόνο ένα 4% θα απευθυνθεί σε κάποιον εκπαιδευτικό.
Ωστόσο, για να υπάρξει οριοθέτηση “οι γονείς οφείλουν πλέον αρχικά αλλά και το σχολείο παράλληλα να θωρακίσουν τα παιδιά με ένα αξιακό σύστημα ικανό να οριοθετεί την ασυδοσία των χρηστών των κοινωνικών δικτύων”, τονίζει ο Γιώργος Κορμάς. Και καταλήγοντας προτρέπει “οι γονείς μεγαλύτερων παιδιών θα πρέπει άμεσα να ανοίξουν κουβέντες για κοινωνικά θέματα, όπως είναι η βία, οι ανθρώπινες σχέσεις κ.λπ. με τα παιδιά τους, γιατί είναι πολύ πιθανό τα παιδιά να έχουν απόψεις τελείως διαφορετικές από τους γονείς και το σχολείο, αλλά και από την κοινωνία που ζούμε”.
