Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο -κυρίως χωρίς επίβλεψη- προσεγγίζεται κάποια στιγμή από κακόβουλους χρήστες. Ενδεικτικά του κινδύνου που διατρέχουν τα παιδιά είναι τα αποτελέσματα μιας σειράς ερευνών του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ (Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας), σύμφωνα με τις οποίες: Το 21% των παιδιών δηλώνει ότι έχει δεχτεί διαδικτυακή παρενόχληση, και ένα μεγάλο ποσοστό επιχείρησε να την αντιμετωπίσει χωρίς να το αναφέρει σε κανέναν. Το 21% των παιδιών έχει συναντηθεί με κάποιον που γνώρισε στο διαδίκτυο. Και το 41% αποδέχεται αιτήματα φιλίας από αγνώστους. Εν τω μεταξύ, μια πρόσφατη έρευνα σε γονείς αποκαλύπτει ότι μόνο το 32% των ερωτηθέντων ανησυχεί αν το παιδί τους έχει επαφή με αγνώστους κατά τη διαδικτυακή του ενασχόληση.
Οι τελευταίες εξελίξεις (κίνημα #metoo) φαίνεται ότι έχουν συντελέσει στο να καμφθούν οι αναστολές των θυμάτων και να μιλήσουν για αυτές τους τις τραυματικές εμπειρίες, και καταγράφεται ήδη μια μικρή αύξηση στις κλήσεις που δέχεται για αυτό το θέμα η Γραμμή Βοηθείας Help-line.gr (210 6007686) του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ.
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΑΠΟΠΛΑΝΗΣΗ: ΠΟΤΕ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Το διαδικτυακό «grooming» συμβαίνει όταν ένας ενήλικος έρχεται σε επαφή μέσω του διαδικτύου με ένα παιδί ή έφηβο, προκειμένου να το συναντήσει από κοντά και να το εκμεταλλευτεί με πολύ άσχημο τρόπο. Το διαδικτυακό «grooming» ή αλλιώς η «αποπλάνηση» μέσω διαδικτύου είναι ένα έγκλημα που τιμωρείται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Το online «grooming» μπορεί να συμβεί σε όλους τους ιστοχώρους που είναι δημοφιλείς στους εφήβους και στα παιδιά – όπως στα διαδικτυακά παιχνίδια, στα κοινωνικά δίκτυα, μέσω συνομιλίας (chat) και αλλού. Κάποιοι διαδικτυακοί «groomers» μπορεί να προσποιούνται ότι είναι συνομήλικοι µε τα παιδιά (π.χ. βάζοντας ψεύτικη φωτογραφία στο προφίλ τους και δηλώνοντας ψευδή ηλικία). Για αυτό είναι σημαντικό να είμαστε πολύ προσεκτικοί όσον αφορά το με ποιον συνομιλεί το παιδί μας στο διαδίκτυο.
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ
Οι διαδικτυακοί «groomers» συνήθως ξέρουν πώς να χειρίζονται ψυχολογικά και συναισθηματικά τους εφήβους (π.χ. γνωρίζουν την εφηβική γλώσσα και τον εφηβικό τρόπο σκέψης) και για αυτό μπορεί να χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές προκειμένου να αποκτήσουν αρχικά την εμπιστοσύνη του εφήβου.
Το διαδικτυακό «grooming» μπορεί να κρατήσει από μερικές ώρες έως και αρκετά χρόνια, και περνάει από διάφορα στάδια τα οποία σε γενικές γραμμές οριοθετούνται ως εξής:
Δημιουργία φιλίας: Ο κακόβουλος χρήστης «πλησιάζει» το παιδί σε κάποιο «χώρο» επικοινωνίας, μέσω του διαδικτυακού παιχνιδιού ή μέσω κάποιου κοινωνικού δικτύου. Προσποιείται συνήθως ότι είναι συνομήλικος με το παιδί και ότι μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα, για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Εφόσον ο ανήλικος ανταποκριθεί θετικά στις γενικού περιεχομένου συζητήσεις, με πρωτοβουλία του κακόβουλου χρήστη η επικοινωνία μεταφέρεται σε ιδιωτικό χώρο συνομιλίας.
Δημιουργία δεσμού εξάρτησης: Ο κακόβουλος χρήστης γίνεται ο καλύτερος φίλος του παιδιού, δείχνοντας πραγματικό ενδιαφέρον για τους προβληματισμούς και τις αναζητήσεις του. Παράλληλα, σε αυτό το στάδιο εκμαιεύει πληροφορίες από το παιδί, για το αν κάποιος ενήλικος γνωρίζει για τις ιδιωτικές τους συνομιλίες – και πείθει τον ανήλικο ότι κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τη φιλία τους.
Απόπειρα συνάντησης: Αφού έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού, στη συνέχεια οι συζητήσεις γίνονται πολύ προσωπικές. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών αυτών ζητά ή αποσπά από το παιδί υλικό ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων (φωτογραφίες ή βίντεο), για δήθεν προσωπική χρήση ή για επαγγελματική προώθηση, μέσω «ειδικών» (μόντελινγκ κ.λπ.). Εφόσον το παιδί ενδώσει, τότε ο δράστης αποκαλύπτει τους πραγματικούς του σκοπούς, που είναι κυρίως σεξουαλικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος. Ενδεικτικά, επιδιώκει να αποσπάσει νέο ακατάλληλο υλικό ή επιχειρεί να συναντηθεί με το θύμα. Υπάρχει και η περίπτωση να αρχίσει να εκβιάζει το θύμα του για χρήματα, με την απειλή ότι θα κοινοποιήσει το υλικό στο διαδίκτυο ή ότι θα κάνει κακό σε αγαπημένα του πρόσωπα.
ΜΗΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΕΣΤΕ ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου εφιστά την προσοχή σε παιδιά και νέους, να μην εμπιστεύονται κανέναν άγνωστο στο διαδίκτυο. Να μη αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα και, κυρίως, να μη συναντιούνται ποτέ με διαδικτυακούς «φίλους».
Συνιστάται μάλιστα, οποιοδήποτε περιστατικό διαδικτυακής αποπλάνησης να αναφέρεται άμεσα στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (τηλ. 11188).
Για ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλές μπορείτε να απευθυνθείτε στους εξειδικευμένους ψυχολόγους της Γραμμής Βοήθειας Help–line.gr που είναι διαθέσιμη δωρεάν τηλεφωνικά στο 210 6007686.
Αν συναντήσετε έστω και τυχαία εικόνες ή βίντεο κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, μπορείτε να το αναφέρετε στη SafeLine.gr.
ΠΩΣ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Παρακάτω ακολουθούν 4 σημεία που πρέπει να επισημάνετε ως γονείς στο παιδί σας, προκειμένου να προστατευτεί από τον κίνδυνο της διαδικτυακής αποπλάνησης.
- • Να είναι προσεκτικό στις διαδικτυακές συναναστροφές του: Το παιδί θα πρέπει να συνειδητοποιήσει, από την πρώτη στιγμή που αρχίζει να ασχολείται με το διαδίκτυο, ότι οι άνθρωποι με τους οποίους συναναστρέφεται online -ανεξάρτητα αν είναι φιλικοί- παραμένουν άγνωστοι από τη στιγμή που δεν τους γνωρίζει στον πραγματικό κόσμο. Αν κάποιος το κάνει να νιώσει περίεργα ή του ζητήσει να κάνει πράγματα τα οποία δεν επιθυμεί, τότε πρέπει να το εκμυστηρευτεί σε έναν ενήλικο που εμπιστεύεται. Και θα πρέπει να επιμείνετε ότι σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επιχειρήσει να συναντήσει τον διαδικτυακό του «φίλο» χωρίς πρώτα να σας έχει ενημερώσει.
- • Να διαφυλάσσει τα προσωπικά του στοιχεία: Όταν συνομιλεί με κάποιον στο διαδίκτυο ή όταν δημοσιεύει κάτι, θα πρέπει να κρατά τα προσωπικά του στοιχεία ιδιωτικά. Αν χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή αν έχει προφίλ σε κάποιο παιχνίδι, είναι επιτακτική ανάγκη να θέσει όρια ασφαλείας στο ποιος θα έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο που δημοσιεύει (ιδιωτικό προφίλ).
- • Να ενημερωθεί για τα εργαλεία ασφαλείας: Αν κάποιος ενοχλήσει το παιδί διαδικτυακά, εκείνο είναι σημαντικό να ξέρει ότι μπορεί να αποθηκεύσει το μήνυμα ή τη συζήτηση. Ένας εύκολος τρόπος να το κάνει αυτό είναι να χρησιμοποιήσει το print screen και να αποθηκεύσει την εικόνα σε ένα αρχείο. Επίσης, πολλές υπηρεσίες έχουν εργαλεία που του δίνουν τη δυνατότητα να μπλοκάρει και να αναφέρει χρήστες που γίνονται ενοχλητικοί.
- • Να διατηρεί τον έλεγχο: Αν το παιδί νιώσει άβολα με κάποιον που συνομιλεί στο διαδίκτυο, θα πρέπει να έχει το θάρρος να μιλήσει σε κάποιον ενήλικο που εμπιστεύεται, ή ακόμα και να το αναφέρει στην Αστυνομία.
