Η τέχνη του ψηφιδωτού είναι μνημειακή και με μακραίωνη ιστορία η οποία έχει τις απαρχές της στην ύστερη αρχαιότητα. Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή τα πρώτα και αρχαιότερα ψηφιδωτά που συναντάμε είναι επιδαπέδια και εμφανίζονται από τις πρώτες δεκαετίες του 7ου αιώνα π.Χ. Ερχόμενοι ωστόσο στο σήμερα, φαίνεται πως οι άνθρωποι της τέχνης δεν την κατατάσσουν στις πρώτες επιλογές προτίμησης τους, παρότι πρόκειται για μια ενασχόληση που μπορούν να προκύψουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, όπως αυτά της Καλλιόπης Καλαϊτζίδου.
Η ίδια, γεννήθηκε το 1990 στη Θεσσαλονίκη και αποφοίτησε από το Τμήμα Μαθηματικών του ΑΠΘ. Από τα παιδικά της χρόνια ασχολήθηκε με τις κατασκευές και τα εικαστικά με βάση τα ψηφιδωτά, τα οποία και αποτελούν το αντικείμενο της επαγγελματικής της ενασχόλησης. Οντας ουσιαστικά αυτοδίδακτη στο σύγχρονο ψηφιδωτό, ξεκίνησε να παρουσιάζει τη δουλειά της ως Calliope Mosaics το 2012. Έκτοτε, φιλοτεχνεί έργα για ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους ενώ παράλληλα μεταδίδει τη γνώση της τέχνης του ψηφιδωτού παραδίδοντας μαθήματα και σεμινάρια, όπως μέχρι πρόσφατα στην Costa Navarino. Με καλλιτεχνική οικογένεια άλλωστε δύσκολα θα μπορούσε να “παραστρατήσει” από τα μονοπάτια των εικαστικών, έχοντας πατέρα τον μουσικό Κυριάκο Καλαϊτζίδη, έναν από τους πρωτοστάτες που επανέφεραν την παραδοσιακή μουσική στην Ελλάδα και μητέρα της τη συγγραφέα παιδικών παραμυθιών Βασιλική Νευροκοπλή.
Ρεπορτάζ: Τάσος Ανδρικόπουλος
ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΜΕ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΣΤΑΣΗ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
Μιλώντας στην “Ε”, η Καλλιόπη Καλαϊτζίδου αναφέρθηκε αρχικά στους λόγους που την ώθησαν να μετακομίσει και να δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά στην Καλαμάτα. «Εχοντας κάνει κάποιες δοκιμές να ζήσω σε άλλα μέρη όπως στη Λέσβο και στην Πάτμο, θέλοντας να ξεφύγω παράλληλα από το αστικό περιβάλλον της γενέτειρας μου, αναζήτησα ένα διαφορετικό μέρος. Δεδομένου λοιπόν πως έχω δύο παιδικούς φίλους στην Καλαμάτα οι οποίοι ήταν η αφορμή για να επισκεφτώ την πόλη πριν λίγα χρόνια, ένιωσα πως ήταν το μέρος που ήθελα να ζήσω» σημείωσε, λέγοντας πως μολονότι μεγάλωσε κοντά στη θάλασσα, της ήταν δύσκολο να επιλέξει κάποια τοποθεσία δίχως αυτή σε κοντινή απόσταση. «Θεωρώ πολύ όμορφη πόλη την Καλαμάτα, φροντισμένη και πολύ λειτουργική, όπου το άγχος περνάει σε δεύτερη μοίρα, εν αντιθέσει με τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Το κομμάτι της φύσης δε, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την πόλη, κάτι που για μένα είναι σημαντικό» πρόσθεσε, εξηγώντας πως στα 22 της αντιλήφθηκε πως ναι μεν θα μπορούσε να ακολουθήσει τις επιστήμες βάση των σπουδών της, όμως αυτές δεν την έκαναν χαρούμενη. «Ενώ έκανα άλλες δουλειές, άρχισα να δημιουργώ τα πρώτα μου κομμάτια και να έχω κάποιους πελάτες, κάνοντας τα αρχικά μου επαγγελματικά βήματα στην τέχνη αυτή» συμπλήρωσε, υπογραμμίζοντας πως τα lockdown λόγω της πανδημίας αποτέλεσαν το έναυσμα ώστε να ασχοληθεί αποκλειστικά με την τέχνη που αγαπά, παίρνοντας την απόφαση να αλλάξει τόπο διαμονής και να ανοίξει το εργαστήριο της στην Καλαμάτα. Για την έμπνευση που αντλεί από την Μεσσηνιακή πρωτεύουσα, σχολίασε πως κάθε τόπος αλληλεπιδρά με τον άνθρωπο, συνειδητά ή ασυνείδητα. «Η Καλαμάτα προσωπικά δεν μου τραβάει ενέργεια αλλά αντίθετα με αφήνει ξεκούραστη και με γεμίζει. Οπότε, το ηλιοβασίλεμα, η θάλασσα και το κομμάτι του Ταϋγέτου που κατεβαίνει σε αυτή, είναι μεταξύ άλλων εικόνες που με βοηθούν να δημιουργήσω νέα πράγματα» σημείωσε.
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ
Η τέχνη της Καλλιόπης Καλαϊτζίδου χαρακτηρίζεται από έντονα χρώματα, έμφαση στις γραμμές και στα σχήματα, αρχετυπικά και παραδοσιακά μοτίβα και φόρμες σε μία αέναη διαδικασία διαμόρφωσης μιας προσωπικής γλώσσας που σκοπό έχει να επικοινωνήσει με τον κόσμο. Ως προς την εκπαίδευση της, κράτησε δύο χρόνια στο Κέντρο Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, κινούμενη σε βασικό επίπεδο. «Ουσιαστικά στα 21 μου, άρχισα να χρησιμοποιώ πιο πολύ το διαδίκτυο, ερχόμενη σε επαφή με τον μεγάλο κόσμο του ψηφιδωτού, βρίσκοντας την “καλλιτεχνική οικογένεια” μου» επισήμανε, παρατηρώντας πως το ψηφιδωτό στην Ελλάδα αισθητικά, είναι συνδεδεμένο με την Βυζαντινή τέχνη ή τα κλασικά Ρωμαϊκά ψηφιδωτά. «Εγώ κινούμαι στο σύγχρονο κομμάτι του ψηφιδωτού, ρότα που ακολούθησα από μικρή ηλικία» σχολίασε. Η ίδια, σχετικά με τους σύγχρονους δημιουργούς ψηφιδωτών στην Ελλάδα δήλωσε πως είναι μετρημένοι στα δάχτυλα, σε αντίθεση με άλλες χώρες όπως η Ιταλία ή η Ρωσία όπου η τεχνική αυτή εξελίσσεται. «Νομίζω πως αυτό που παράγω έχει διαφορετικές επιρροές, κινούμενες στην παράδοση της Μεσογείου, αλλά και στη δουλειά παλιών καλλιτεχνών» πρόσθεσε, διευκρινίζοντας πως αυτές με κάποιο τρόπο “ζυμώνονται”, μέσα από τη δική της, προσωπική φιλοσοφία. Σε ό,τι έχει να κάνει με τη μέση αντίληψη των Ελλήνων πως τα ψηφιδωτά συνδέονται κατά κύριο λόγο με τις αγιογραφίες, η Καλλιόπη Καλαϊτζίδου διευκρίνισε πως το κομμάτι αυτό είναι μόνο ένα μέρος της εν λόγω τέχνης, αποδίδοντας την εξέλιξη αυτή στην έλλειψη ερεθισμάτων στη χώρα, ελέω απουσίας εκθέσεων και δημόσιων έργων. Στο πλαίσιο των πιο απαιτητικών της έργων, σημείωσε πως έχουν χρειαστεί κάποιες δεκάδες ώρες για να τα ολοκληρώσει, δεδομένου πως το ψηφιδωτό έχει διαφορετικά στάδια. «Σε μέγεθος δουλειάς, θα εστίαζα στο μεγάλο ψηφιδωτό “μαγικό χαλί” που τοποθετήθηκε στον εξωτερικό τοίχο του Δημοτικού Θεάτρου Μυτιλήνης το 2017. Ηταν ένα μεγάλο έργο που συμμετείχαν μεταξύ άλλων πρόσφυγες και μετανάστες, φτιάχνοντας ο καθένας ένα τετράγωνο και τα συνθέσαμε όλα μαζί» ανέφερε.
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Εχοντας βαθιά πίστη πως η τέχνη και η δημιουργικότητα στηρίζουν και θεραπεύουν τον άνθρωπο και τις κοινότητες, έχει διοργανώσει και υλοποιήσει τρεις ατομικές εκθέσεις, το 2017 “Το Μαγικό Χαλί”, στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης, το 2019 “Το δέντρο της ζωής στις τέσσερις εποχές”, στο σχολείο του Νοσοκομείου Γεννηματάς στη Θεσσαλονίκη και το 2021 “Το έργο κατασκευής διακοσμητικών ψηφιδωτών υπαίθριου χώρου με ανθρώπους διαφορετικών χωρών της Ευρώπης”, στο κτήμα Προσηλιακός Κύκλος, στη Μεσσηνιακή Μάνη. Για το αν οραματίζεται κάποια έκθεση στην Καλαμάτα, δήλωσε πως προσδοκά να έρθει εκείνη η στιγμή, ωστόσο, πρέπει να μπει πρώτα μπροστά ο σχεδιασμός της για ποια σχέδια θα επιλέξει, ώστε να τα δημιουργήσει και να τα παρουσιάσει. «Πιστεύω πως η τέχνη, μας συνδέει το υλικό μας κομμάτι με το πιο υπερβατικό μας κομμάτι, με μια απτή τέχνη όπως είναι αυτή που ασχολούμαι να εξυπηρετεί απόλυτα αυτό το ρόλο. Μέσω των ψηφιδωτών, θα στεκόμουν στις αισθήσεις που μπορούν να παράξουν συναισθήματα και σκέψεις, αλλάζοντας την εσωτερική μας θέση. Θεωρώ πως όταν υπάρχει κάτι στο χώρο μας το οποίο έχει συμπυκνωμένο ένα νόημα, είτε το προσέξουμε είτε απλά αλληλεπιδράμε ασυνείδητα μαζί του, πάντα μας επηρεάζει» συμπλήρωσε, αναφορικά με το νόημα της τέχνης. «Θεωρώ ότι η τέχνη, και η δημιουργική διαδικασία ενισχύει και ενδυναμώνει ανθρώπους και κοινότητες, φέρνοντάς τους πιο κοντά στον ελεύθερο, δυνατό και αληθινό εαυτό τους» αναφέρει σε συγκεκριμένο σημείο της περιγραφής για τη δουλειά της. «Η αρχική πηγή της δημιουργικότητας έχει απλότητα μέσα της, και αυτό επιτρέπει να εξερευνήσουμε κομμάτια μας που μπορεί να μην ξέρουμε καν πως τα έχουμε μέσα μας» παρατήρησε πάνω στην προαναφερόμενη θεωρία.
«ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΞΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ»
Το εύρος της δουλειάς της ταλαντούχας καλλιτέχνιδος περιλαμβάνει ψηφιδωτά και βιτρώ από κοσμήματα και χρηστικά αντικείμενα όπως φωτιστικά και καθρέφτες μέχρι ένθετα σε χώρους, παράθυρα, επιτοίχια και επιδαπέδια κομμάτια. Όπως αναφέρει ακόμα στην προσωπική της ιστοσελίδα, πραγματοποιείται αποδόμηση (μέσα από την κοπή των υλικών) και μια πράξη ανακατασκευής (μέσω της σύνθεσής τους). Οταν ολοκληρωθεί το έργο, δίνει μια αίσθηση αποκατάστασης μιας χαμένης τάξης, αισθητικής και νοήματος. Ολα τα μωσαϊκά όμως, στέλνουν ένα κοινό μήνυμα, αντιπροσωπεύοντας την ισχυρή, αρμονική ενότητα διαφορετικών στοιχείων. Σε ερώτηση της “Ε” για το αν αυτή η ενότητα δείχνει το δρόμο στην ανθρωπότητα για το πως μπορεί να συμβιώσει, η ίδια συμφώνησε, τονίζοντας πως είναι κατά της ισοπέδωσης της ατομικότητας των χαρακτήρων. «Αν ο καθένας μπορούσε να διατηρήσει την προσωπικότητα του και να τη βελτιώσει, και μέσω αυτής να μοιράζεται και να συνδέεται, θα ήταν το ιδανικό. Όταν συμβαίνει δε, είναι ένα μαγικό, θεραπευτικό και γόνιμο αποτέλεσμα» υπογράμμισε, σχετίζοντας την παρομοίωση αυτή με τα τελικό αποτέλεσμα στα ψηφιδωτά.
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΔΩΡΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ
Για το αν το ψηφιδωτό στις μέρες μας θεωρείται είδος πολυτελείας, η Καλλιόπη Καλαϊτζίδου διευκρίνισε πως στα πιο μικρά χρηστικά αντικείμενα η τιμή τους είναι προσβάσιμη, ενώ τα πιο μεγάλα αντικείμενα είναι λίγο πιο ακριβά, δίχως ωστόσο να ξεπερνούν τα πλαίσια των ειδών πολυτελείας. «Αν συμπεριλάβουμε το κόστος των υλικών αλλά και τον απαιτητικό χρόνο για την κατασκευή τους, καταλαβαίνει κανείς πως το κόστος κυμαίνεται ανάλογα» συμπλήρωσε, ενημερώνοντας πως την τιμητική τους με βάση το ψηφιδωτό έχουν τα φωτιστικά και οι καθρέπτες, τα οποία προορίζονται συνήθως για ένα καλό δώρο. «Παράλληλα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις πελατών που ζητούν να γίνει μια ανανέωση μέσω της συγκεκριμένης τέχνης, είτε για μια βάση φωτιστικού είτε για ένα έπιπλο. Επίσης, αφού δει κάποιος τη δουλειά μου, ζητάει κάτι ώστε να προσαρμοστεί στο χώρο του, από ένα σπίτι μέχρι μια επιχείρηση» δήλωσε, γνωστοποιώντας το ενδιαφέρον του κόσμου της Καλαμάτας για σχετικά σεμινάρια, τα οποία σκοπεύει να ανακοινώσει σύντομα, αφορώντας όλες τις ηλικίες. «Το ωραίο με το ψηφιδωτό, είναι πως μπορεί κάποιος να φτιάξει κάτι ολοκληρωμένο από την πρώτη μέρα. Η εξέλιξη στην τεχνική δεν έχει ταβάνι, αλλά πολύ γρήγορα μπορεί να αποκτήσει κανείς μια πρώτη αντίληψη και τεχνική ικανότητα» κατέληξε.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ
Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το άνοιγμα του εργαστηρίου της στην οδό Πανταζόπουλου 5, η Καλλιόπη Καλαϊτζίδου θα οργανώσει στις 29 Νοεμβρίου μια γιορτή από τις 7 μ.μ. και μετά. Στη βραδιά θα παίξουν μουσική ο Ιάκωβος Μωυσιάδης και ο Νικόλας Παλαιολόγος. Ο χώρος λειτουργεί σαν εργαστήριο και σαν πωλητήριο όπου κάποιος μπορεί είτε να αγοράσει άμεσα ό,τι είναι διαθέσιμο είτε να συζητήσει την κατασκευή οποιασδήποτε ειδικής παραγγελίας.
