Αυτό από μόνο του είναι ένα εξαιρετικό γεγονός, δεδομένου ότι λίγες είναι η φιλαρμονικές στην ηπειρωτική Ελλάδα που μετρούν τόσα χρόνια ενεργού παρουσίας και προσφοράς.
Συνολικά σήμερα, η Δημοτική Φιλαρμονική Καλαμάτας διαθέτει 49 μουσικούς, με τουλάχιστον 7 από αυτούς να είναι 60 χρόνων ή και παραπάνω, κάποιοι με θητεία που φθάνει τα 47 χρόνια -μια ολόκληρη ζωή... Ωστόσο υπάρχει και η συνέχεια, τα 120 παιδιά που φοιτούν στα εκπαιδευτικά της τμήματα, μαθαίνοντας μουσική δωρεάν.
Η Φιλαρμονική έχει να διηγηθεί μια διαφορετικού ύφους ιστορία για την Καλαμάτα μέσα από το πέρασμα του χρόνου, ενώ εξαιρετικά δύσκολη είναι η αποτίμηση του έργου που έχει προσφέρει στους χιλιάδες ανθρώπους που πέρασαν από αυτή και την υπηρέτησαν.
ΣΤΑΘΜΟΙ
Ο αρχιμουσικός Κώστας Νικολέας -μιλώντας στο eleftheriaonline.gr- περιγράφει σε αδρές γραμμές μερικούς από τους καίριους σταθμούς στην ιστορία της Δημοτικής Φιλαρμονικής, από το 1890 που δημιουργήθηκε ως “Φιλαρμονική Εταιρεία Καλαμών” από ανθρώπους “που είχαν ταξιδέψει στην Ευρώπη, είχαν δει την πολιτιστική κίνηση και προσπάθησαν να φτιάξουν κάτι ανάλογο στην Καλαμάτα.
Αναφέρεται στις μεγάλες, οικονομικές και άλλες, δυσκολίες που η Εταιρεία έπρεπε να αντιμετωπίσει, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι “προς το τέλος της δεκαετίας του 1920 ο τότε μουσικός έφορος Αντώνης Κουτσομητόπουλος κάλυπτε με δικά του χρήματα την ασφάλιση των μουσικών, ενώ άλλοι κάλυπταν μέσω των επαγγελμάτων τους άλλες ανάγκες, ακόμα και τρόφιμα. Συμβολή στα οικονομικά είχε και η τότε Νομαρχία”.
Ενας άλλος σταθμός ήταν το 1939, όταν η“Φιλαρμονική Εταιρεία Καλαμών” έγινε Δημοτική Φιλαρμονική, ενώ -όπως τονίζει ο Κ. Νικολέας- μια ακόμα σημαντική στιγμή προέκυψε στη δεκαετία του 70, όταν οι οι εκτελεστές μπόρεσαν να ασφαλιστούν στο ΙΚΑ, “μια προσπάθεια στην οποία είχε πρωτοστατήσει ο Γιώργος Νταγιόπουλος, ο μετέπειτα αντιδήμαρχος που για χρόνια ήταν εκτελεστής στη Φιλαρμονική”.
Μεγάλες μορφές για τη Δημοτική Φιλραμονική Καλαμάτας, συνεχίζει ο Κ. Νικολέας, ήταν οι καταξιωμένοι μουσικοί Μιχάλης Παπασταθόπουλος -με θητεία αρχιμουσικού πριν και μετά το 1940- και ο Διονύσης Βισβάρδης από το 1965 ώς το 1973, οι οποίοι “άφησαν σημαντικό έργο -συνθέσεις τους υπάρχουν στη βιβλιοθήκη της Φιλαρμονικής”.
ΠΟΛΟΣ ΕΛΞΗΣ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ
Ο κόσμος της Καλαμάτας πάντα αγκάλιαζε τη Φιλαρμονική, ιδιαίτερα τα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα, κι αυτό, όπως αναφέρει ο Κ. Νικολέας ήταν χαρακτηριστικό κάθε φιλαρμονικής, σε κάθε τόπο:
“Ηταν πάντα πόλος προσέλκυσης των φτωχών ανθρώπων, οι οποίοι αγάπησαν τη μουσική και αρκετοί από αυτούς ασχολήθηκαν και επαγγελματικά βρίσκοντας διέξοδο είτε σε μια ορχήστρα, είτε σε μια φιλαρμονική και ζούσαν από αυτό. Αυτό είναι διαπιστωμένο σε όλες τις φιλαρμονικές”. Σήμερα, συνεχίζει, η Δημοτική Φιλαρμονική “είναι ένας χώρος που μπορεί να παρέχει μουσική παιδεία. Μην ξεχνάμε ότι στην εποχή μας βιώνουμε την οικονομική κρίση και η δωρεάν εκμάθηση προσελκύει πολύ κόσμο. Μακάρι να μπορούσαμε να είχαμε και επιπλέον ώρες για να καλύψουμε όλους όσοι έρχονται”.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Δ. Φιλαρμονικής, συνεχίζει ο αρχιμουσικός της, αφορά όλα τα όργανά της, “δηλαδή ξύλινα, χάλκινα και κρουστά. Υπάρχουν δύο δάσκαλοι για τα ξύλινα, δύο στα φλάουτα, δύο στα χάλκινα και ένας στα κρουστά. Γίνονται επίσης θεωρητικά μαθήματα, ενώ έχουμε δημιουργήσει μία παιδική χορωδία και μία παιδική μπάντα, μια μπαντίνα που προετοιμάζει τα παιδιά για να μπουν αργότερα στη μπάντα”.
ΟΧΙ ΜΟΝΟ... ΕΜΒΑΤΗΡΙΑ
Οπως τονίζει ο Κ. Νικολέας, η φιλαρμονική δεν είναι... εμβατήρια -ή τουλάχιστον δεν είναι μόνο εμβατήρια:
“Κακώς την έχουμε συνδέσει αποκλειστικά με εμβατήρια. Εγώ, τουλάχιστον, βλέπω τη φιλαρμονική σαν μια ορχήστρα κρουστών και πνευστών, άρα μπορεί να παίξει οποιοδήποτε ρεπερτόριο,. Στο εξωτερικό οι φιλαρμονικές είναι υψηλού επιπέδου ορχήστρες σε οποιοδήποτε ρεπερτόριο και -κατά τη γνώμη μου-, επειδή υπάρχουν τα πνευστά, τα ηχοχρώματα είναι πολύ πιο ζεστά, ίσως, από έγχορδα ή άλλες δομές.
Υπάρχουν πολλές εκφάνσεις της φιλαρμονικής, μπορεί να είναι μια jazz band, μια concert band ή μπάντα δρόμου -μπορεί να παίξει οποιοδήποτε ρεπερτόριο. Ως προς το ρεπερτόριο, στη Δημοτική Φιλαρμονική Καλαμάτας δίνουμε ιδιαίτερη σημασία να αναδεικνύουμε Ελληνες συνθέτες, τραγουδιστές και εκτελεστές”.
Παρ’ όλη την εκπαιδευτική δουλειά, ωστόσο, καμία φιλαρμονική δεν μπορεί να δώσει πτυχίο ή δίπλωμα, δεν δίνει το υπουργείο Πολιτισμού αυτό το δικαίωμα τονίζει ο Κ. Νικολέας, εξηγώντας ότι “αν κάποιο παιδί θέλει να πάρει πτυχίο πρέπει να φοιτήσει σε Ωδείο” και προσθέτοντας, με την ευκαιρία, ότι η συνεργασία της Δημοτικής Φιλαρμονικής με το Δημοτικό Ωδείο είναι εξαιρετική.
Αλλωστε, όπως σημειώνει καταλήγοντας, “η τέχνη σε μια πόλη, σε έναν τόπο, είναι ένα ψηφιδωτό, στο οποίο η φιλαρμονική μπορεί να είναι μια ψηφίδα. Κάθε ψηφίδα, είτε λέγεται Ωδείο, είτε λέγεται Σχολή Χορού, είτε Εικαστικά, συγκροτεί το ψηφιδωτό αυτό, που στο συνολό του αποτελεί την πόλη”.
ΠΑΛΙΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΣ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ
Από τους πιο παλιούς μουσικούς στη Δημοτική Φιλαρμονική οι 60χρονοι ελαιοχρωματιστές Παναγιώτης Δράμπαλης στο κλαρινέτο και Αντώνης Αγγελής στα κρουστά, ενώ έχει και καθήκοντα φροντιστή.
Ο πρώτος ήρθε στη Φιλαρμονική το 1965, μόλις 12 χρόνων παιδί και φέτος συμπληρώνει 47 χρόνια ως εκτελεστής, ενώ ο δεύτερος είναι εκτελεστής εδώ και 30 ολόκληρα χρόνια.
“Ηρθα 12 χρόνων, το 1965. Εντυπωσιαζόμαστε τότε βλέποντας τη Φιλαρμονική, ιδίως όταν κάθε Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά περνούσε από τους δρόμους της Καλαμάτας παιανίζοντας τα κάλαντα. Δεν υπήρχαν άλλωστε τότε άλλα πράγματα να σου τραβήξουν το ενδιαφέρον” λέει στο eleftheriaonline.gr ο Π. Δράμπαλης, με τον Αντ. Αγγελή να συμπληρώνει:
“Ξεκινήσαμε από πιτσιρίκια, βλέποντας την μπάντα που παιάνιζε στους δρόμους της πόλης ή σε συναυλίες στις εθνικές γιορτές. Αυτό μας άρεσε και μας έκανε να έρθουμε”.
“Η ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΗΤΑΝ ΓΙΑ ΤΑ ΦΤΩΧΟΠΑΙΔΑ”
Οπως παρατηρεί ο Π. Δράμπαλης, “τότε δεν υπήρχε μουσική εκπαίδευση, όπως το Δημοτικό Ωδείο σήμερα. Υπήρχαν βέβαια κάποιες ιδιωτικές σχολές, αλλά τότε υπήρχε και φτώχεια, οπότε επιλέγαμε τη Φιλαρμονική μιας και ήταν δωρεάν. Η Φιλαρμονική ήταν για τα φτωχόπαιδα” παρατηρεί. Παρατήρηση με την οποία συμφωνεί ο Αντ. Αγγελής, “αν σου άρεσε η μουσική, η Φιλαρμονική ήταν ο χώρος που πήγαινες για να μάθεις, γιατί ήταν δωρεάν. Αλλά και σήμερα με την κρίση που περνάμε, η Φιλαρμονική προσελκύει παιδιά που θέλουν να μάθουν μουσική. Αυτή τη στιγμή έχουμε 120 παιδιά που μαθαίνουν” δηλώνει.
Πολλά είναι αυτά που έχουν να θυμηθούν και οι δυό τους, ωστόσο ο Π. Δράμπαλης επιλέγει ως “ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θυμάμαι είναι οι πολλές υπηρεσίες στα χρόνια της δικτατορίας, λαμπαδηφορίες, δοκιμαστικές παρελάσεις των σχολείων και του στρατού, χοροί μετά την παρέλαση”. Ο Αντ. Αγγελής από την πλευρά του παρατηρεί πάντως ότι “σήμερα γίνεται καλύτερη εκπαίδευση, υπάρχει περισσότερη ποιότητα και οι συνθήκες είναι καλύτερες”.
ΜΕΡΙΚΟΙ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΙ
Ο Π. Δράμπαλης, αναφέρεται στον Διονύση Βισβάρδη, ¨κορυφαίος αρχιμουσικός που πέρασε και άφησε μεγάλο έργο”, ωστόσο αυτό που και οι δύο τονίζουν είναι πως πολλά από τα ντόπια παιδιά που πέρασαν από τη Φιλαρμονική προχώρησαν σημαντικά ως μουσικοί, κάποιοι από αυτούς δε διαπρέπουν πανελλαδικά, συνεργαζόμενοι με κορυφαία μουσικά σύνολα της χώρας μας.
“Υπάρχουν πολλά παιδιά που ξεκίνησαν από εδώ, συνέχισαν στο Ωδείο και έχουν κάνει καριέρα. Μεταξύ αυτών, ο ακορντεονίστας Χρήστος Ζερμπίνος, που είναι συνθέτης, σολίστ και κορυφαίος μουσικός της ορχήστρας σύγχρονης μουσικής της ΕΡΤ. Παιδί της Δημοτικής Φιλαρμονικής Καλαμάτας είναι και ο Γιώργος Μουνδρουλέας που είναι τώρα αρχιμουσικός στη Φιλαρμονική του Δήμου Μεσσήνης. Ενας άλλος είναι ο Παναγιώτης Καμβυσίδης που, μεταξύ άλλων, είναι πρώτος κορυφαίος τουμπίστας στη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων”.
Ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους, προσθέτει ο Αντ. Αγγελής -προσκρούοντας, χωρίς να... πτοηθεί πάντως, στη σεμνότητα του Π. Δράμπαλη- είναι ο γιός του δεύτερου, ο Αναστάσιος Δράμπαλης που “έχει έρθει με μετάθεση από τη Φιλαρμονική του Πειραιά και έχει ξεκινήσει την προσπάθεια να δημιουργήσει τη Φιλαρμονική του Δήμου Δυτικής Μάνης”.
Οπως τονίζουν και οι δύο, η Δημοτική Φιλαρμονική “είναι φυτώριο, είναι σχολείο και μάλιστα καλό. Εδινε διεξόδους, ειδικά στην εποχή μας που ήταν πολύ δύσκολη, αλλά το ίδιο κάνει και σήμερα. Σου διαμορφώνει χαρακτήρα” επισημαίνουν και καταλήγουν με μια προτροπή προς τους νέους:
“Οι νέοι αξίζει να δοκιμάσουν, αξίζει να έρθουν. Η Φιλαρμονική ανοίγει άλλους ορίζοντες, μπορούν ακόμα και να αποκατασταθούν επαγγελματικά. Αλλά κυρίως, η Φιλαρμονική δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά μια μεγάλη αγκαλιά”...
