Το σεμινάριο, στο οποίο μετείχε και η "Ε", διοργάνωσαν το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου και η Περιφέρεια Κρήτης, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εφηρμοσμένης Επικοινωνίας του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Εργαστήριο Δημοσιογραφίας του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, το ΑΠΕ-ΜΠΕ, την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων και το Δήμο. Τα μαθήματα και οι περιβαλλοντικές επισκέψεις ξεκίνησαν την Τρίτη 27 Αυγούστου και τελείωσαν την Κυριακή 1η Σεπτεμβρίου. Την προηγούμενη ημέρα από την έναρξη των εισηγήσεων, ο επιστημονικά υπεύθυνος του προγράμματος επίκουρος καθηγητής Αντώνης Σκαμνάκης μίλησε στους συμμετέχοντες για τους σκοπούς και το σκεπτικό της διοργάνωσης. Τόνισε πως στόχος είναι την επόμενη χρονιά το σχολείο να επαναληφθεί και μάλιστα να έχει διεθνή χαρακτήρα, τόσο από πλευράς συμμετεχόντων όσο και από πλευράς διδασκόντων.
ΤΡΙΤΗ 27/8
Η πρώτη μέρα ξεκίνησε με την ομιλία του καθηγητή Ιωάννη Φίλη, τ. πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης, ο οποίος ανέλυσε το θέμα "Ή τώρα ή ποτέ: Γιατί η κλιματική δράση είναι τόσο επείγουσα". Η συγκεκριμένη εργασία μάλιστα θα δημοσιευθεί και στην Ακαδημία Μηχανικών της Αμερικής, όπως ενημέρωσε ο καθηγητής. «Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός. Είμαστε όλοι προϊόντα φυσικής επιλογής. Η γη είναι ηλικίας 4,5 δισ. ετών και οι αλλαγές που συντελέστηκαν όλα αυτά τα χρόνια είναι τεράστιες. Οι άνθρωποι σήμερα είμαστε 7 δισ. πάνω στη γη και ζούμε σε έναν πολιτισμό που στηρίζεται στην ενέργεια. Παλιότερα ο άνθρωπος είχε δούλους, εργαλεία, σήμερα έχει την ενέργεια και τα καύσιμα στη δούλεψή του. Η βάση των οικονομιών μας είναι τα ορυκτά καύσιμα, έτσι και η μεταβολή του κλίματος, έγινε από τον ανθρωπογενή παράγοντα. Οι χώρες που έχουν τις μεγαλύτερες εκπομπές θερμών αερίων είναι η Κίνα και η Αμερική. Ως άτομα, τις μεγαλύτερες εκπομπές στον κόσμο όμως τις έχουν οι Αυστραλοί, οι Αμερικανοί και οι Καναδοί. Μπορούμε να ζήσουμε με βάση τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αρκεί να υπάρξουν η πολιτική βούληση και η τεχνογνωσία, την οποία την έχουμε κατακτήσει ήδη. Το θέμα της κλιματικής αλλαγής είναι κάτι που έχει απασχολήσει... μέχρι και τη CIA, αφού είναι ένα θέμα ασφάλειας του κόσμου! Δυστυχώς, παρότι οι φτωχές χώρες δεν βλάπτουν το περιβάλλον σε μεγάλο βαθμό, η κλιματική αλλαγή όταν χτυπήσει, αυτές τις χώρες θα χτυπήσει πρώτα. Με λίγα λόγια, αν δε παρθούν μέτρα άμεσα, από το 2020 δηλαδή, τη χάσαμε τη μπάλα. Αν η θερμοκρασία της γης μειωθεί κατά 4 βαθμούς, οι επιπτώσεις θα είναι μεγάλες. Θα αναπτυχθούν ασθένειες, θα ξεσπάσει βία, λόγω της πείνας, τα κοινωνικά φαινόμενα θα οξυνθούν, θα παρατηρηθούν μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, ειδικά στην υποσαχάρια περιοχή». Στο σημείο αυτό ο κ. Φίλης έδειξε φωτογραφίες με μοντάζ, που έδειχναν πώς θα γίνουν κάποιες περιοχές της γης ύστερα από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. «Τι μπορούμε να κάνουμε; Η λύση υπάρχει, αλλά είναι θέμα πολιτικής βούλησης», κατέληξε. Ιδιαίτερα χρήσιμη ήταν η επόμενη εισήγηση του Γιάννη Βουρδουμπά καθηγητή Εφαρμογών στο Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος του ΤΕΙ Κρήτης. Ο κ. Βουρδουμπάς μίλησε στους συμμετέχοντες αποφοίτους των σχολών δημοσιογραφίας για την "Πολυκριτηριακή και ολιστική προσέγγιση στην Περιβαλλοντική Δημοσιογραφία". «Τα θέματά μας πρέπει να τα προσεγγίζουμε βλέποντας την πληροφορία όχι μονοδιάστατα. Πρέπει να τα βλέπουμε από την επιστημονική, την οικονομική, την κοινωνική και την πολιτική τους πλευρά. Είναι σημαντικά γιατί τα περισσότερα από αυτά οδηγούν σε ζητήματα πολιτικά, που επιφέρουν κοινωνικές συγκρούσεις και τεράστια οικονομικά συμφέροντα. Οι νέοι δημοσιογράφοι πρέπει να γνωρίζουν καλά τη νομοθεσία, πάνω σε συγκεκριμένα θέματα που ερευνούν, τους κανονισμούς της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Για κάθε θέμα πρέπει να ψάχνουν πώς αυτό σχετίζεται με: τους ιδιώτες, την τοπική κοινωνία, το κοινωνικό σύνολο, το οικοσύστημα, τα ιστορικά - πολιτιστικά μνημεία. Οταν βλέπετε πως έχει γίνει κάποια περιβαλλοντική "ζημιά", δε μπορείτε να την ποσοτικοποιήσετε, παρά μόνο να κάνετε μια ποιοτική εκτίμηση», τόνισε ο κ. Βουρδουμπάς. Την πρώτη ημέρα έκλεισε ο Νίκος Φραντζεσκάκης πρόεδρος στο Σύνδεσμο Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδας. Ο κ. Φραντζεσκάκης μίλησε για το τι είναι αγροτουρισμός και έθεσε προς προβληματισμό το ζήτημα της ανυπαρξίας θεσμικού πλαισίου στην Ελλάδα. Συμβούλευσε τους ακροατές και τον κάθε ενδιαφερόμενο να επισκεφθεί την ιστοσελίδα agroxenia.net στην οποία υπάρχει ένα ερωτηματολόγιο για την κάθε επιχείρηση που θέλει να χαρακτηριστεί ως "αγροτουριστική" και μία χάρτα κανονισμού συμπεριφοράς. «Δρούμε χωρίς καμία κρατική βοήθεια, κάνοντας σαφώς τα λάθη μας. Να ξέρετε όμως πως ό,τι κάνουμε, το κάνουμε γιατί γουστάρουμε και αγαπάμε τον τόπο μας», σημείωσε κλείνοντας.
ΤΕΤΑΡΤΗ 28/8
Τη δεύτερη ημέρα του σεμιναρίου, ο ειδικός αρθρογράφος Σάκης Κουβάτσος ξεκίνησε μιλώντας για τα θεραπευτικά βότανα στην πορεία των αιώνων. Είπε πως τα φυτά και τα δέντρα πολλές φορές εκκρίνουν ουσίες προκειμένου να προφυλαχθούν από τις επιθέσεις των ζώων. Τα ζώα επίσης ανέκαθεν και από ένστικτο γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες αυτών των εκκρίσεων και έτσι μασούσαν τα φυτά για να θεραπεύσουν τις πληγές τους. Στην αρχαιότητα τα βότανα θεωρούνταν ιερά και από τότε έφερναν μαζί τους μια ατμόσφαιρα μυστηρίου. Ο Ιπποκράτης είχε καταγράψει 400 φυτά, ο Διοσκουρίδης 600. Η αξία των ελληνικών βοτάνων και δη των κρητικών ήταν τόσο μεγάλη, που αξίζει να αναφερθεί πως οι Κινέζοι έδιναν 2 φορτία τσαγιού για να πάρουν 1 φορτίο από κρητικό φασκόμηλο. Ο κ. Κουβάτσος ασχολήθηκε και με τη στέβια, που είναι πια ευρέως γνωστό γλυκαντικό και συνέχισε λέγοντας πως τα κρητικά βότανα θεωρούνταν εξαιρετικά και από τον Πλίνιο και το Γαληνό. Ολα τα στοιχεία της έρευνάς του υπάρχουν στο www.herb.gr. Διάλογο με τους εκπαιδευόμενους έκανε στη συνέχεια ο διδάκτωρ Περιβαλλοντικής Αγωγής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, δρ. Αρτέμης Αθανασάκης. Ο κ. Αθανασάκης επέλεξε μια περισσότερο συμμετοχική μορφή μαθήματος, που ενθουσίασε τους ακροατές του. Μίλησε για την "Περιβαλλοντική αγωγή και εκπαίδευση ως κριτική παρέμβαση κοινωνικής αγωγής", έχοντας μεγάλη εμπειρία στην κατάρτιση εκπαιδευτικών. «Ας μη γελιόμαστε. Για να γίνει κάποιος δημοσιογράφος για τα περιβαλλοντικά ζητήματα πρέπει να έχει ψώνιο με αυτά τα θέματα. Ναι, η αλήθεια έχει πολλές πλευρές, όμως εμείς πώς θα ξέρουμε ποια είναι η απόλυτη αλήθεια; Πρέπει να προσεγγίζουμε το θέμα διεπιστημονικά και πολυεπιστημονικά. Ερευνώντας, μαθαίνεις λιγότερα, αλλά δεν τα ξεχνάς ποτέ. Η περιβαλλοντική αγωγή καθορίζεται και μεθοδεύει από το περιβάλλον, μέσα από το περιβάλλον, για το περιβάλλον. Τη φύση δε πρέπει να τη βιάζεις, παρά να αντιγράφεις τη λογική της», δήλωσε κλείνοντας ο κ. Αθανασάκης.
Η ημέρα έκλεισε με την παρουσίαση "Ορίζοντας 2020 – Ο ρόλος των δημοσιογράφων επιστήμης στη Νέα Στρατηγική της ΕΕ για την ερεύνα και την καινοτομία" από τον Μενέλαο Σωτηρίου, γ.γ. Science View, μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης Δημοσιογράφων Επιστήμης (EUSJA).
ΠΕΜΠΤΗ 29/8
Πρώτος ομιλητής στο πρόγραμμα της Πέμπτης ήταν ο μετεωρολόγος, τέως διευθυντής της ΕΜΥ Μανώλης Λέκκας, ο οποίος μίλησε για τον καιρό και για τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ξεκίνησε λέγοντας πώς πολλές φορές τα ΜΜΕ αντιμετωπίζουν τη μετεωρολογία φτάνοντας δυστυχώς στην υπερβολή. Σύμφωνα με τον κ. Λέκκα, οι αρχαίοι Ελληνες ήταν ο πρώτος λαός που ασχολήθηκε με την παρατήρηση και την πρόβλεψη του καιρού και ο Αριστοτέλης θεωρείται ο «πατέρας» της επιστήμης. «Τότε ο καιρός ήταν εργαλείο της δημοκρατίας, αφού ο καλός καιρός ήταν απαραίτητος για να γίνουν οι ανοικτές συνελεύσεις», εξήγησε. Η εισήγηση συνεχίστηκε με προβληματισμούς σχετικά με τα φαινόμενα καύσωνα και ψύξης στη γη, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις διαστάσεις στις οποίες αυτό πολλές φορές παρουσιάζεται στο ευρύ κοινό. Για να κατανοήσουν οι ακροατές καλύτερα τα ακραία καιρικά φαινόμενα, ο κ. Λέκκας μίλησε για το ηλιακό σύστημα και τους πλανήτες, για τις κινήσεις της γης, για την ακτινοβολία από τον ήλιο και τις αλληλεπιδράσεις. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις μετακινήσεις των αέριων μαζών, στον τρόπο λειτουργίας των μετεωρολογικών σταθμών, στην πρόγνωση και στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Τη σκυτάλη πήρε ο Γιώργος Πανηγυράκης. καθηγητής Οικονομικού Μάρκετινγκ, ο οποίος μίλησε για την οικολογία και το μάρκετινγκ. Η παρουσίασή του είχε έντονα τα στοιχεία του χιούμορ και του διαλόγου. Ο καθηγητής ξεκίνησε περιγράφοντας το καταναλωτικό πλαίσιο του 20oύ αιώνα και το προφίλ του σύγχρονου ανθρώπου. Εστίασε το πρόβλημα της κρίσης, στην έλλειψη ηθικής συμπεριφοράς. «Ξεχάσαμε την ηθική στη χώρα που αυτή γεννήθηκε. Ακούμε μόνο για την επιχειρησιακή ηθική πια, όχι για κοινωνική ηθική. Δε μελετάμε πια τους μεγάλους φιλοσόφους. Η λύση θα ήταν μια πιο ανθρωποκεντρική δομή. Θα έπρεπε να μιλάμε για societing, όχι για marketing», σχολίασε. Στο επίκεντρο βρέθηκαν τα «πράσινα» προϊόντα, το green marketing, το greenwashing. Για τη συζήτηση με το κοινό, προβλήθηκαν έξυπνες, δημιουργικές διαφημίσεις, οι οποίες σχεδιάστηκαν υπό το πρίσμα της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Λίγο πριν το τέλος, αναλύθηκε τμήμα προφητικής ταινίας του Ακίρα Κουροσάβα. Η ημέρα έκλεισε με την ομιλία της Ρεγγίνας Στεφανάτου συντονίστριας του προγράμματος Κρήτης του Συλλόγου για την προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας "Αρχέλων". Το απόγευμα ακολούθησε εκπαιδευτική εκδρομή στην παραλία Αγίας Μαρίνας, στη δημόσια εκσκαφή των φωλιών της θαλάσσιας χελώνας καρέτα καρέτα.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30/8
Ο Μανώλης Λέκκας ήταν και πάλι ο πρώτος ομιλητής της επόμενης ημέρας. Αυτή τη φορά μίλησε για την κλιματική αλλαγή, θέμα για το οποίο οι απόψεις του έχουν συζητηθεί. Συμβούλεψε τους νέους δημοσιογράφους να διαβάσουν το βιβλίο "State of fear" του John Michael Crichton, δημιουργού και του "Jurassic Park", το "Μια ενοχλητική αλήθεια" του Αλ Γκορ, και να δουν το απαγορευμένο σε πολλά κράτη "The great global warming swindle". «Η επιστήμη της Μετεωρολογίας εδώ καλείται να κρατήσει τις ισορροπίες πάνω στο θέμα. Οι κλιματικές αλλαγές έχουν ξεκινήσει από πολύ παλιά, δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Ο τυφώνας που ονομάστηκε "Κατρίνα" ήταν ένα φαινόμενο το οποίο έχει παρατηρηθεί πως συμβαίνει κάθε 50 χρόνια στην περιοχή. Οι πολιτικοί όφειλαν να προστατεύσουν, να ενημερώσουν, όμως δεν το έκαναν. Είναι μια μεγάλη παραπλάνηση το motto "Εσύ ελέγχεις την κλιματική αλλαγή" - και οφείλεται στο ότι έχει αναπτυχθεί ένα τεράστιο... χρηματιστήριο του περιβάλλοντος» είπε ο καθηγητής και στη συνέχεια έκανε διάλογο με το ακροατήριο. Οι επόμενες εισηγήσεις έγιναν από δύο στελέχη του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων που έδωσαν χρήσιμες συμβουλές στους νέους δημοσιογράφους. Η Τόνια Μανιατέα, διευθύντρια σύνταξης του ΑΠΕ-ΜΠΕ καταγόμενη από το Γύθειο, ξεκίνησε λέγοντας πως άρχισε να καθιερώνεται η περιβαλλοντική δημοσιογραφία. Και σχολίασε: «Η πληροφορία είναι η ουσία της δουλειάς μας και όχι η κινδυνολογία. Οφείλουμε να είμαστε εκπαιδευμένοι ως πολίτες πρώτα και έπειτα ως δημοσιογράφοι. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε να παλέψουμε με τη φύση, αλλά με τον ίδιο τον άνθρωπο, με τον εαυτό μας. Το περιβάλλον είναι ένας πλούτος που αφορά όλη την ανθρωπότητα και στην Ελλάδα έχουμε πολύ σοβαρά προβλήματα γιατί έχουμε ανενημέρωτους και ανεκπαίδευτους πολίτες. Ερευνούμε να οφθαλμοφανή, αλλά οφείλουμε να ψάξουμε και τα μη οφθαλμοφανή θέματα. Το περιβαλλοντικό ρεπορτάζ είναι πολλές φορές κρυμμένο σε πολλά άλλα θέματα. Οφείλουμε να κάνουμε τη δουλειά μας υπεύθυνα, για να κάνουμε τους αναγνώστες μας, καλύτερους και πιο απαιτητικούς αναγνώστες». Από το ΑΠΕ-ΜΠΕ και ο Μιχάλης Ψύλλος, αναφερόμενος στο θέμα "Περιβαλλοντική δημοσιογραφία και Web TV" είπε μεταξύ άλλων: «Οι άνθρωποι φοβούνται, δε θέλουν να βλέπουν δυσάρεστα πράγματα. Και όταν τα βλέπουν, θέλουν να ξέρουν πως είναι μακριά από αυτούς. Στο χέρι μας είναι να τους δώσουμε λοιπόν, την είδηση στις σωστές της διαστάσεις. Ο περιβαλλοντικός δημοσιογράφος πρέπει να δει όλες τις πτυχές του φαινομένου, ενώ μπορεί -στην περίπτωση του web tv- να κάνει το θεατή, τον ενεργό πολίτη δημοσιογράφο».
Το πρόγραμμα των ομιλιών των επόμενων ημερών είχε ως εξής: ΣΑΒΒΑΤΟ 31/8
"Θαλάσσια ρύπανση και επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα", Ευάγγελος Γιδαράκος καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος στο Πολυτεχνείο Κρήτης. "Γεωργία και Οικολογία", δρ. Ευάγγελος Μπούρμπος γεωπόνος, ερευνητής, οικοτοξικολόγος. "Φυσικό περιβάλλον, προστατευόμενες περιοχές και εμπειρίες από τη διαχείριση τους" Πέτρος Λυμπεράκης ερευνητής, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, πρόεδρος Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. "Προβολή περιβαλλοντικών θεμάτων στα έντυπα μέσα" Ανδρέας Βέγλης αν. καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, ΑΠΘ.
ΚΥΡΙΑΚΗ 1/9
"Προβολή περιβαλλοντικών θεμάτων στα διαδικτυακά μέσα" Ανδρέας Βέγλης. "Λιμνοποτάμιο περιβάλλον" Γεώργιος Τίγκιλης βιολόγος - ιχθυολόγος, διδάκτωρ στο Τμήμα Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
