Η ΣΥΚΙΚΗ όπως όλοι οι συνεταιρισμοί ήταν δικαιούχος του υποέργου αναδιάρθρωσης δενδρωδών καλλιεργειών τονίζει ο πρόεδρος της Παναγιώτης Παπαγεωργίου. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΣΥΚΙΚΗΣ το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης απέτυχε «κυρίως διότι δικαιούχος δεν θα ήταν ο παραγωγός αλλά ο συνεταιρισμός καθώς επίσης και για το γεγονός ότι τα 1000 ευρώ ήταν λίγα για να αποτελούν κίνητρο αναδιάρθρωσης, χωρίς αντιστάθμιση της απώλειας εισοδήματος τους».
Ο κ. Παπαγεωργίου αναφέρει για τη μελέτη της ΣΥΚΙΚΗΣ και την πρόταση που διατύπωσε κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης ότι η ΣΥΚΙΚΗ έχει τεκμηριώσει εμπεριστατωμένη οικονομοτεχνική μελέτη από το 2017, δηλαδή πολύ πριν το Ταμείο Ανάκαμψης η οποία ως τέτοια έχει υποβληθεί και έχει γίνει αποδεκτή από όλες τις ηγεσίες του ΥΠΑΑΤ.
Το 2022 μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για πρώτη φορά προκύπτει δυνατότητα υλοποίησης υποέργων αναδιάρθρωσης δενδρωδών καλλιεργειών.
Τον Μάρτιο του 2022, γίνεται διαβούλευση επί της αναμενόμενης πρόσκλησης, όπου μόνο η ΣΥΚΙΚΗ πανελλαδικά τοποθετείται και γραπτώς (έγγραφο ΣΥΚΙΚΗΣ 200/23-3-2022) με πέντε βασικές ενστάσεις.
Η ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Η Πρόσκληση αναφέρει ρητά ότι δικαιούχοι είναι και οι συνεταιρισμοί επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου: «Τον Απρίλιο του 2022 βγαίνει η πρόσκληση του προγράμματος (166 /7-4-2022) και στο άρθρο 5 αποτυπώνεται ξεκάθαρα πως δικαιούχοι είναι και οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί.
Δυστυχώς δεν γίνονται δεκτές οι ενστάσεις μας, παρά μόνο το πρώτο σημείο περί δυνατότητας διατήρησης της ίδιας ποικιλίας, ωστόσο συνεχίζονται οι επαφές μας με φορείς και το ΥΠΑΑΤ προκειμένου να τροποποιήσουμε τα σημεία των ενστάσεών μας, ώστε να υπάρξει ενδιαφέρον για την αναδιάρθρωση όχι μόνο των συκεώνων αλλά όλων των καλλιεργειών, δεδομένου ότι είχαμε εκφράσει κατ’ επανάληψη ότι χωρίς τις πέντε βασικές μας ενστάσεις, κατ΄ εκτίμησή μας, με μεγάλη δυσκολία θα μπορούσαν να υλοποιηθούν τέτοια έργα όπου δυστυχώς εκ του αποτελέσματος δικαιωθήκαμε, όταν το μεγαλύτερο ποσοστό της επιχορήγησης της πρόσκλησης για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών δεν απορροφήθηκε.
Τον Αύγουστο του 2022 επί του δεύτερου σημείου των ενστάσεων μας περί επιλέξιμων δαπανών, καταφέραμε σε διαρκή επικοινωνία και συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη βάση αμιγώς αντικειμενικών γεωτεχνικών κριτηρίων να προσθέσουμε αντί των 3 αρχικά προβλεπόμενων επιλέξιμων δράσεων επιπλέον 8 δράσεις απαραίτητες για την εγκατάσταση και συντήρηση των νέων συκεώνων, ανεβάζοντας την στρεμματική ενίσχυση περίπου στα 1000 ευρώ».
ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ
Για τις αιτίες της αποτυχίας του προγράμματος αναδιάρθρωσης δενδρωδών καλλιεργειών αναφέρει: «Έγιναν επίσης συνεχείς προσκλήσεις στους παραγωγούς μας από εμάς και ενημερώσεις με τους τότε διαμορφωμένους όρους της πρόσκλησης αλλά δυστυχώς δεν υπήρξε ανταπόκριση κυρίως διότι δικαιούχος δεν θα ήταν ο παραγωγός αλλά ο συνεταιρισμός καθώς επίσης και για το γεγονός ότι τα 1000 ευρώ ήταν λίγα για να αποτελούν κίνητρο αναδιάρθρωσης, χωρίς αντιστάθμιση της απώλειας εισοδήματος τους.
Όλα τα παραπάνω όπως είπαμε αφορούν όχι μόνο την συκοκαλλιέργεια αλλά όλη την επικράτεια, για την προσπάθεια αναδιάρθρωσης των δενδρωδών καλλιεργειών.
Η σημασία των Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών είναι σημαντική και με πολλά οφέλη για τους παραγωγούς, ωστόσο όταν υπάρχει ένας συνεταιρισμός και μάλιστα σαν τη ΣΥΚΙΚΗ, υπερκαλύπτει οτιδήποτε μπορεί να υλοποιηθεί μέσω των Ομ. Π και Ο.Π.
Άλλωστε ο Συνεταιρισμός και κυρίως εκείνος που λειτουργεί ως κάθετη μονάδα από το χωράφι έως το ράφι και κατατάσσεται διεθνώς στην κορυφή της πυραμίδας των συλλογικών σχημάτων του αγροδιατροφικού τομέα».
ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΚΙΚΗΣ
Οι πέντε προτάσεις της ΣΥΚΙΚΗΣ που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης του προγράμματος αναδιάρθρωσης των δενδρωδών καλλιεργειών ήταν οι εξής:
1) Στην παράγραφο 3.3 αναπτύσσονται οι στόχοι του προγράμματος όπως η βελτίωση της παραγωγικότητας των δενδρωδών καλλιεργειών (σημείο α) και προτείνεται η χρήση νέων ποικιλιών σε αντικατάσταση των υφιστάμενων (σημείο γ).
Ωστόσο, πιστεύουμε πως ο στόχος της βελτίωσης της παραγωγικότητας των δενδρωδών καλλιεργειών, μπορεί να επιτευχθεί ίσως με την αντικατάσταση μιας υπάρχουσας ποικιλίας με νέα όπως περιγράφεται στην πρόσκληση βάσει μάλιστα και ανάλογης μελέτης (σημείο 6 παραγράφου 3.7) αλλά κυρίως από την διατήρηση της ίδιας ποικιλίας με την φύτευση είτε νέων δένδρων σε αντικατάσταση υφιστάμενων γηρασμένων είτε με φύτευση σε νέες εκτάσεις ακόμα και σε αντικατάσταση άλλων μη αποδοτικών καλλιεργειών, αποδέχοντας η ποικιλία αυτή να καλύπτει τις απαιτήσεις του σημείου 5 της παραγράφου 3.7 (ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή, ανθεκτική σε εχθρούς και ασθένειες και φυσικά παραγωγή προϊόντων με καθαρά εξαγώγιμο εμπορικό προσανατολισμό).
Άλλωστε διαχρονικά αναδιάρθρωση σημαίνει ανάκαμψη μιας υφιστάμενης και επιτυχημένης εμπορικά καλλιέργειας με εξαγωγικό χαρακτήρα (επισυναπτόμενο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης συκιάς περιόδου 1997-1999)ως ανανέωση του φυτικού κεφαλαίου, γεγονός που συμβαίνει με το προϊόν μας το αποξηραμένο σύκο, το οποίο εξάγεται τυποποιημένο στο σύνολό του με υψηλή προστιθέμενη αξία και brand name με συνεχώς, μάλιστα, αυξανόμενη ζήτηση από τις διεθνείς αγορές, σε βαθμό που στην επικρατούσα κατάσταση των τελευταίων ετών παρουσιάζεται αδυναμία κάλυψης των ξένων αγορών, λόγω της μειωμένης παραγόμενης ποσότητας αποξηραμένων σύκων Καλαμάτας που καλλιεργούνται στη Νότιο Πελοπόννησο, όπου το προϊόν διαχειρίζεται η ΣΥΚΙΚΗ. Θα πρέπει με σαφήνεια λοιπόν να αναφέρεται στην πρόσκληση και να μην αποκλείεται, η δυνατότητα διατήρησης της ίδιας ποικιλίας εφόσον πληρούνται οι όροι του σημείου 5 της παραγράφου 3.7.
2) Σημαντικό ζήτημα διαφωνίας μας αποτελεί και το σημείο 4α της πρόσκλησης για τις επιλέξιμες δαπάνες του προγράμματος. Οι επιλέξιμες δαπάνες, όπως αναφέρονται στην πρόσκληση είναι παντελώς ανεπαρκείς. Δεν αρκεί η εκρίζωση της παλιάς φυτείας και η προμήθεια των δενδρυλλίων. Ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης για να μπορεί να είναι πλήρες, στοχευμένο και να παράξει ουσιαστικά αποτελέσματα θα πρέπει να έχει 3 επίπεδα επιλέξιμων δαπανών, όπως και αναπτύσσουμε στην δική μας μελέτη αναδιάρθρωσης,
α) Δαπάνες εγκατάστασης
Περιέχονται ενδεικτικά οι δαπάνες εκρίζωσης της παλαιάς καλλιέργειας, διαμόρφωσης του χώρου, ανάλυσης χώματος, άροσης, βασικής λίπανσης / χάραξης θέσεων φύτευσης, προμήθειας φύτευσης και υποστήλωσης δενδρυλλίων.
β) Δαπάνες συντήρησης
Περιέχονται ενδεικτικά οι δαπάνες καλλιεργητικών εργασιών ( λίπανση, φυτοπροστασία, κλάδεμα κλπ ) για τα πρώτα έτη της φυτείας, εως ότου καταστεί παραγωγική.
γ) Δαπάνες απώλειας εισοδήματος
Αφορά μια αντισταθμιστική ενίσχυση για την απώλεια εισοδήματος του παραγωγού που αντικατέστησε την δενδρώδη ή κάποια ετήσια καλλιέργεια για τα πρώτα έτη και μέχρι η νέα φυτεία παράξει ικανοποιητικό προϊόν.
Τα ανωτέρω περιγράφονται αναλυτικά στις σελίδες 6 έως 9 της μελέτης μας.
Συμπληρωματικά, σας αναφέρουμε πως στο αντίστοιχο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης συκιάς της περιόδου 1997-1999 βάσει εφαρμογής του Ε.Κ 3816/1992, προβλεπόταν πέραν του κόστους αναδιάρθρωσης και η χορήγηση ενίσχυσης για την αντιστάθμιση απώλειας εισοδήματος απο την εκριζωθείσα (δενδρώδη) ή εγκαταλειφθείσα (ετήσια) καλλιέργεια.
3) Στην παράγραφο 4.1 αποτυπώνονται τα ποσά ενίσχυσης ανά δικαιούχο και σαφέστατα υπάρχουν περιπτώσεις που για ένα δικαιούχο ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός του 1.000.000 ευρώ δεν είναι επαρκής, ιδίως όταν αυτός δραστηριοποιείται σε μεγάλη γεωγραφική περιφέρεια και έχοντας μέλη σε πολλές περιφερειακές ενότητες.
Στη ΣΥΚΙΚΗ με περίπου 450 μέλη από τους νομούς Μεσσηνίας Λακωνίας και Αρκαδίας και με περίπου 14.000 καλλιεργούμενα στρέμματα συκιάς αρκετά εκ των οποίων είναι γερασμένα πιστεύουμε πως τα προτεινόμενα ανώτατα ποσά επιλέξιμου προϋπολογισμού (συνδυαστικά με τον ελλιπή προσδιορισμό των επιλέξιμων δαπανών) είναι ιδιαίτερα χαμηλά, (περίπου στο 10% επί του προσδιορισθέντος προϋπολογισμού της μελέτης μας) και δεν μπορούν να προσφέρουν καμία ουσιαστική στήριξη στους παραγωγούς που αναμένουν το πρόγραμμα για να προβούν στην ανανέωση των συκεώνων τους ή στην δημιουργία και ανάπτυξη νέων.
Ομοίως αντίστοιχες ενστάσεις θέτουμε και για το ποσοστό της ενίσχυσης του 50% (παράγραφος 4.2), όταν σε σειρά συζητήσεων αλλά και δημοσιευμάτων τα ποσοστό ενίσχυσης προσδιοριζόταν στο 80%.
4)ν Στην παράγραφο 10.2 αναφέρεται το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, όπου πιστεύουμε πως το διάστημα των 18 μηνών για την εφαρμογή του προγράμματος αναδιάρθρωσης είναι πολύ μικρό ειδικά αν αναλογιστούμε τις καλλιεργητικές παρεμβάσεις που απαιτούνται για την εκρίζωση αλλά και την προετοιμασία του εδάφους για την υποδοχή της νέας φυτείας ( μια μικρή περίοδο αγρανάπαυσης, οργώματα, λιπάνσεις, κατάλληλη εποχή μέσα στο έτος για μια επιτυχή φύτευση κλπ).
Επίσης μια άμεση χρονικά εκρίζωση ενήλικων δένδρων θα μειώσει την παραγόμενη ποσότητα προϊόντων με απώλεια του εισοδήματος των παραγωγών αλλά ταυτόχρονα και σε εμπορικό επίπεδο θα περιορίσει δραστικά τις διαθέσιμες ποσότητες για επεξεργασία και διάθεση είτε από τα συνεταιριστικά σχήματα είτε από άλλες μεταποιητικές μονάδες, κινδυνεύοντας να χαθούν αγορές.
Ο χρονικός ορίζοντας εφαρμογής θεωρούμε πως θα πρέπει να είναι τουλάχιστον πενταετής για μια ομαλή μετάβαση σε επίπεδο παραγωγών, συνεργατικών σχημάτων και αγοράς με απώτερο σκοπό την διασφάλιση της επιτυχούς ολοκλήρωσης του προγράμματος αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών και σε κάθε περίπτωση εως την υπάρχουσα καταληκτική ημερομηνία υλοποίησης του επενδυτικού προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης, ήτοι 31 Δεκεμβρίου 2025.
5) Αναφορικά με το δικαιούχο, προτείνουμε να είναι τα μέλη του Συνεταιρισμού, δηλαδή απευθείας τα φυσικά πρόσωπα ώστε ο κάθε παραγωγός μέλος να υποβάλλει επιχειρηματικό σχέδιο βάσει τεχνικού δελτίου προϋποθέσεων και βαθμολογίας (ενδεικτικά στοχευμένη φύτευση σε κατάλληλη τοποθεσία, προδιαγραφές πολλαπλασιαστικού υλικού, Νέοι αγρότες, κατ' επάγγελμα αγρότες κλπ) και στη συνέχεια να γίνεται άμεση αξιολόγηση των παραπάνω προτάσεων από ανεξάρτητη τριμερή επιτροπή [α) Συνεταιρισμός β) ΔΑΟΚ γ) Γεωπονικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα] για την υψηλότερη αποτελεσματικότητα εφαρμογής του προγράμματος.
Για όλα τα παραπάνω σας επισυνάπτουμε επικουρικά την μελέτη ΣΥΚΙΚΗΣ για την αναδιάρθρωση των συκεώνων καθώς και -το αντίστοιχο πρόγραμμα εφαρμογής της αναδιάρθρωσης της συκιάς περιόδου 1997-1999 ( έγγραφο Υπουργείου Γεωργίας).
Η αναδιάρθρωση της καλλιέργειας μας αποτελεί πραγματικό μοχλό ανάπτυξης του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα διότι αναφερόμαστε σε ένα εμβληματικό προϊόν, το αποξηραμένο σύκο Καλαμάτας, με καθαρά εξαγωγικό χαρακτήρα, το οποίο τυποποιείται στο σύνολό του με υψηλή υπεραξία και ισχυρό brand name, με εξασφαλισμένη διάθεση του 100% της παραγωγής και συνεχούς αυξανόμενης ζήτησης από τις διεθνείς αγορές.
Με σεβασμό σε κάθε είδους καλλιέργεια αλλά και άποψη, θεωρούμε άδικο για το αποξηραμένο σύκο Καλαμάτας να μην τύχει της αντιμετώπισης που του αξίζει (βάσει όλων των παραπάνω), διανέμοντας τους σημαντικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης σε γενικές κατευθύνσεις και επί του συνόλου των δενδρωδών καλλιεργειών, με αναμφίβολο αποτέλεσμα μιας πραγματικής ανάκαμψης των τοπικών οικονομιών αλλά και κατ' επέκταση της εθνικής οικονομίας.
