Ο Δημήτρης Μανιατάκης σε συνέντευξή του στην “Ε” περιγράφει τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται το Μανιατάκειο Ιδρυμα, σημειώνει την αλλαγή εικόνας της Μεσσηνίας την τελευταία δεκαπενταετία με κορωνίδα την Costa Navarino και ότι «το επιχειρηματικό μοντέλο της Μεσσηνίας θα πρέπει να αναζητηθεί στις δυνατότητες των τοπικών επιχειρήσεων και του ντόπιου ανθρώπινου δυναμικού».
Το Μανιατάκειον Ιδρυμα του οποίου προεδρεύετε είναι καταξιωμένο για τη δράση του στους τομείς της Ιστορίας, της Λαογραφίας, της Γαστρονομίας και της Μεσογειακής διατροφής. Υπάρχει στήριξη από τους τοπικούς φορείς ή λειτουργεί μόνο με τη δική σας οικονομική εισφορά;
“Οπως γνωρίζετε, κύριος σκοπός του Μανιατακείου Ιδρύματος είναι η συστηματική ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής παρουσίας της Κορώνης στη διαχρονική πορεία του Ελληνισμού και ο εντοπισμός, η ανάδειξη και η διεθνοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του Δήμου Πύλου-Νέστορος και της ευρύτερης Μεσσηνίας, μέσα από πολιτιστικές, αναπτυξιακές και κοινωνικές δράσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.
Το Ιδρυμα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και λειτουργεί κυρίως με τις δωρεές των ιδρυτών. Το επίτευγμα, όμως, του Ιδρύματος έγκειται στο γεγονός ότι έχει διαχρονικά στενή συνεργασία με τη δημοτική αρχή, την Περιφέρεια Πελοποννήσου, τη μητρόπολη Μεσσηνίας και άλλους τοπικούς φορείς και οργανισμούς σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Η κοινωνική προσφορά μας εκφράζει την πίστη μας στη συλλογική δράση. Το έργο μας είναι στοχευμένο, προκειμένου η παρέμβασή μας να είναι καταλυτική, όπως παραδείγματος χάριν το 2013 η χρηματοδότηση της υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας πέριξ του Κάστρου της Κορώνης και του αντίστοιχου ακρωτηρίου, στο πλαίσιο σύνταξης μελετών προστασίας και αναστήλωσης του Κάστρου, προκειμένου το έργο να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ. Ενα δεύτερο παράδειγμα ήταν η χρηματοδότηση της μελέτης για το νέο σχολικό συγκρότημα Γυμνασίου και ΓΕΛ Κορώνης το 2018, ώστε να ενταχθεί στο Ε.Π. «Πελοπόννησος 2013:20»”.
Από τη δράση του ιδρύματος η περιοχή που έχει ιδιαίτερα προβληθεί, είναι η Κορώνη. Πώς θα επιθυμούσατε - σε τίτλους - να την βλέπατε να έχει εξελιχθεί το 2030;
“Η καστροπολιτεία της Κορώνης, «οφθαλμός» της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας στη Μεσόγειο, έχει διαγράψει ιστορία 3.500 χρόνων, από την αρχαιότητα μέχρι τον μεσαίωνα και τα βυζαντινά χρόνια, τη Φραγκοκρατία, τη Βενετοκρατία, την Τουρκοκρατία και την απελευθέρωση της Ελλάδος. Το πέρασμα του χρόνου δεν αλλοίωσε τη φυσιογνωμία της. Εχει φυσικό κάλλος, ήπιο κλίμα, απόθεμα σε πολιτιστική κληρονομιά και είναι πρέσβειρα της Μεσογειακής Διατροφής στη χώρα μας. Οι πόροι αυτοί, φυσικοί και πολιτισμικοί, αποτελούν βασικούς συντελεστές παραγωγής για μια σειρά προϊόντων και υπηρεσιών, όπως τα αγροτικά προϊόντα, η γαστρονομία και οι τουριστικές υπηρεσίες, στα οποία η Κορώνη θα μπορούσε να αποτελεί παράδειγμα καλής πρακτικής για την Ελλάδα.
Για να φτάσουμε, όμως, στο 2030, βασική προϋπόθεση είναι ο σχεδιασμός αναπτυξιακής στρατηγικής βασισμένης σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα επιτρέψει τη συσχέτιση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων. Η δημοτική αρχή θα πρέπει να αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία και παράλληλα να παρακολουθεί και να αξιολογεί στα στάδια εφαρμογής. Επιπλέον παράμετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν είναι η υιοθέτηση διεθνών βέλτιστων πρακτικών, η εξισορρόπηση της διαφύλαξης με την αλλαγή, η δημιουργία κοινωνικής δέσμευσης και συναίνεσης, καθορίζοντας έτσι τη δημιουργία του σωστού συνδυασμού κανονισμών και κινήτρων με τη συμμετοχή όλων. Το Μανιατάκειον Ιδρυμα είναι πρόθυμο να στηρίξει αυτή την προσπάθεια και με τη μόνιμη παρουσία του στην Κορώνη να αλληλοεπιδράσει με την τοπική κοινωνία, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα μοντέλο βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης”.
Από όσα γνωρίζουμε, προσωπικώς σημαντικό μέρος των ενδιαφερόντων σας είναι προσανατολισμένο στην ανάπτυξη της Μεσσηνίας. Είστε ευχαριστημένος όπως εξελίσσονται τα πράγματα ή θα θέλατε η ανάπτυξη να ...τρέξει πιο γρήγορα;
“Η Μεσσηνία την τελευταία δεκαπενταετία έχει αλλάξει εικόνα. Εργα υποδομής, συγκοινωνιακά, αναπτυξιακά, αθλητικές εγκαταστάσεις, επενδύσεις στον πολιτισμό που σε συνδυασμό με τις επιχειρηματικές επενδύσεις κυρίως στον τουρισμό, με κορωνίδα την Costa Navarino και τις κατασκευές, έχουν δώσει αναπτυξιακή πνοή στον νομό και έχουν βάλει τη Μεσσηνία στον παγκόσμιο τουριστικό, αλλά και επενδυτικό χάρτη. Τα σπουδαία έργα υποδομής υπήρξαν η αφετηρία για αυτή την αλλαγή, με πιο σημαντικά τον αυτοκινητόδρομο Κόρινθος-Τρίπολη-Καλαμάτα και το διεθνές αεροδρόμιο της Καλαμάτας. Ο πρωτογενής τομέας παραμένει σημαντικός -παρόλο που χαρακτηρίζεται από μικρό μέγεθος στις εκμεταλλεύσεις-, όμως η κλιματική αλλαγή απειλεί την ύπαιθρο με ερημοποίηση, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Χρήστος Ζερεφός, στην πρόσφατη ομιλία του στην εκδήλωση του Ιδρύματος στην Καλαμάτα.
Παρόλα αυτά, η Περιφέρεια Πελοποννήσου σύμφωνα με τους Δείκτες Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας (Δείκτες RCI) του 2019, εμφανίζει «έντονα σημάδια οικονομικής περιθωριοποίησης» στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και βρίσκεται στη θέση 258 από τις 268 Περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αν λάβουμε υπ’ όψιν μας και το δημογραφικό, το σενάριο για την επόμενη ημέρα είναι δυσοίωνο. Η Πολιτεία πρέπει να στηρίξει τα ΠΟΠ προϊόντα και τον αγροτικό τομέα, προκειμένου να κινηθεί στο δίπολο ανταγωνιστικότητα-εξωστρέφεια, δημιουργώντας ένα μοντέλο που να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα στις σημερινές συνθήκες αλλά και σε μια μακροχρόνια στρατηγική. Η σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό και τον πολιτισμό είναι το όχημα για τη βιώσιμη τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη”.
«Καμία πρόταση να πολιτευτώ, ούτε επιθυμώ»
Εχει περάσει από το μυαλό σας η ιδέα ή σας έχει προταθεί να πολιτευτείτε σε κάποιο επίπεδο για να συμβάλετε με τις γνώσεις και τις γνωριμίες σας στην προώθηση λύσεων των προβλημάτων της Μεσσηνίας;
“Δεν μου έχει γίνει τέτοια πρόταση, αλλά ούτε και το επιθυμώ. Γνωρίζετε πολύ καλά ότι η χρόνια λειτουργία της κεντρικής πολιτικής σκηνής και του κομματικού κράτους, με τη συνακόλουθη χρήση του για αναρρίχηση και παραμονή στην εξουσία, έχει δημιουργήσει ένα καθεστώς βαθιά εξαρτημένο. Ο πολιτικός έχει περιορισμένα μέσα και ταυτόχρονα «υποχρεώσεις» από τις οποίες εξαρτάται η επανεκλογή του. Εγώ προτιμώ την αξιοκρατία. Αυτό το αξίωμα ακολούθησα ως επικεφαλής στη μεγαλύτερη εταιρεία Οικονομικών Συμβουλευτικών Υπηρεσιών και Επιχειρηματικών Μελετών στην Ελλάδα, την ICAP και συνέχισα όταν ανέλαβα διευθύνων σύμβουλος στη ΔΕΗ Α.Ε. Εχοντας περισσότερα από 40 χρόνια εμπειρία στην ICAP, είμαι σε θέση να γνωρίζω καλά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, αλλά και τις αδυναμίες της Μεσσηνίας από τις επιχειρηματικές και περιφερειακές έρευνες και μελέτες που είχαμε εκπονήσει στο παρελθόν και συγκεκριμένα από τη δεκαετία του ’90. Ενδεικτικά αναφέρω έρευνα της ICAP για «την πορεία και τις προοπτικές των επιχειρήσεων των Περιφερειών Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου για την περίοδο 1998-1999 που διαπίστωνε ότι πέφτει ο δείκτης του ΑΕΠ και οι επιχειρήσεις επενδύουν με ιδίους πόρους. Αυτό που είχε προκύψει είναι ότι η Πελοπόννησος είναι ένα ορυχείο ανεκμετάλλευτο. Οσον αφορά στη θητεία μου στη ΔΕΗ Α.Ε. συνέβαλα στη δημιουργία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), καθώς και στη μεταφορά φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη. Το ίδιο αξίωμα ακολουθώ και στο Μανιατάκειον Ιδρυμα, που το έργο του εκτιμήθηκε από την Προεδρία της Δημοκρατίας της Ιταλίας και με απόφασή του ο Πρόεδρος Sergio Mattarella, μας απένειμε το Διάσημο του Τάγματος Τιμής της Ιταλικής Δημοκρατίας “Cavaliere dell’Ordine della Stella d’Italia” στις 19 Οκτωβρίου 2021”.
Αν θέλατε να ιεραρχήσατε τα θέματα του νομού με ποια σειρά θα τα τοποθετούσατε;
Με επίκεντρο τους πέντε στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» της ΕΕ που είναι α) η απασχόληση, β) η έρευνα και ανάπτυξη, γ) η κλιματική αλλαγή και ενεργειακή βιωσιμότητα, δ) η εκπαίδευση και ε) η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και με δεδομένο ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου, όπως προανέφερα, βρίσκεται στη θέση 258, αν κάνουμε χρήση της ανάλυσης SWOT, ένα εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού, στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της Μεσσηνίας βλέπουμε ποια είναι τα πλεονεκτήματα, οι αδυναμίες, οι ευκαιρίες αλλά και οι απειλές.
Για να αναστραφεί η «αρνητική πορεία» της ανταγωνιστικότητας της Πελοποννήσου χρειάζεται ένα Στρατηγικό Σχέδιο για την προσέλκυση μεγάλων όγκων ιδιωτικών επενδύσεων. Η προσέλκυση, όμως, ιδιωτικών επενδύσεων σε «κορεσμένους κλάδους» είναι ανεδαφική, αφού θα ενέτεινε τον ανταγωνισμό χωρίς να αυξηθεί τελικά η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της Πελοποννησιακής και κατ’ επέκτασιν της Μεσσηνιακής οικονομίας. Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω ότι πρέπει να συνδεθεί η αγορά εργασίας με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ο ρόλος των πανεπιστημίων έχει αλλάξει δραστικά σε παγκόσμια κλίμακα και στην αποστολή τους προστέθηκε, πέρα από την έρευνα και τη διδασκαλία, η διάσταση της τοπικής -σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο- οικονομικής ανάπτυξης μέσω κατάλληλων μηχανισμών. Εχει άλλωστε αποδειχθεί η συμβολή των πανεπιστημίων στην ανάπτυξη ιδιαίτερα επιτυχημένων συστάδων οικονομικής δραστηριότητας, σε συνδυασμό με μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Αυτός ήταν και ο λόγος που συμμετείχα στο Συμβούλιο Διοίκησης του ΑΤΕΙ Καλαμάτας. Η ενεργητική συμβολή των ανώτατων και ανώτερων ιδρυμάτων στην περιφερειακή ανάπτυξη που συνδυάζουν προσεγγίσεις, όπως η διά βίου μάθηση, η ένταξη των αποφοίτων στην αγορά εργασίας, η υποστήριξη των αναπτυξιακών αναγκών της γεωγραφικής περιφέρειας που φιλοξενεί το πανεπιστήμιο, η διάχυση της νέας γνώσης, η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας και η καινοτομία είναι προαπαιτούμενα για επενδύσεις σε νέους, καινοτόμους κλάδους που θα δημιουργούν υπηρεσίες-προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και βιώσιμες θέσεις απασχόλησης”.
Διατελέσατε επικεφαλής της ICAP, μιας εταιρείας που καταγράφει και μελετά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας. Πως σας φαίνεται που πολλοί τομείς της τοπικής οικονομίας δεν καταγράφονται κι έτσι απουσιάζει η βάση για μελέτη των μεγεθών που πρέπει να βελτιωθούν;
“Η ελληνική οικονομία παρουσιάζει διαχρονικά συνεχείς μετασχηματισμούς και προσαρμοστικότητα ανάλογα με τις τεχνολογικές αλλαγές, νέες απαιτήσεις των καταναλωτών κλπ. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες είναι επόμενο να αναπτύσσονται νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και καινοτομίες, ενώ εξαφανίζονται ξεπερασμένες τεχνικές παραγωγής και επιχειρήσεις. Επομένως, εάν χρειάζεται να εκπονηθούν εξειδικευμένες μελέτες για κλάδους και υποκλάδους για τη Μεσσηνία ή την Πελοπόννησο, αυτές οι μελέτες θα πρέπει να έχουν κοινωνική ωφελιμότητα και να προσβλέπουν στη δημιουργία βιώσιμων και διεθνώς ανταγωνιστικών τοπικών επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας. Δηλαδή, το «επιχειρηματικό μοντέλο» για τη Μεσσηνία θα πρέπει να αναζητηθεί στις δυνατότητες των τοπικών επιχειρήσεων και του ντόπιου ανθρώπινου δυναμικού να έχουν μακροχρόνια άνοδο κερδοφορίας και πραγματικών (αποπληθωρισμένων) αποδοχών από εργασίες υψηλής παραγωγικότητας”.
«Διαφορετικοί χαρακτήρες με κοινές αξίες»
Πώς αισθάνεστε που έχετε επί πολλά χρόνια δίπλα σας έναν πνευματικό άνθρωπο, την Ελένη Ταγωνίδη - Μανιατάκη;
“Η ζωή με την Ελένη είναι ξεχωριστή. Είμαστε τελείως διαφορετικοί χαρακτήρες, αλλά έχουμε κοινή θεώρηση των πραγμάτων. Με διαφορετικές αφετηρίες, αλλά κοινές αξίες. Με την Ελένη έχουμε κοινούς φίλους που προέρχονται από διαφορετικούς χώρους, όπως τους αείμνηστους Νέστορα Μάτσα και Ευάγγελο Μουτσόπουλο. Η αγάπη μας για την Κορώνη αποδεικνύεται εμπράκτως με τη σύσταση και λειτουργία του Μανιατακείου Ιδρύματος. Η Ελένη, με τα δύο βιβλία που έχει γράψει, «Κορωνέικο Συμπόσιο: Παραδοσιακές Συνταγές και Εθιμα της Κορώνης» και «Ο Περιπλανώμενος Σαμαρείτης: Ιστορική προσέγγιση των ναών και τόπων λατρείας του Δήμου Πύλου-Νέστορος», συμβάλει στη φύλαξη της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς του τόπου. Το σημαντικότερο, ίσως, όλων, είναι η αυθεντική παρουσία της στην Κορώνη σε συνδυασμό με την αλληλεπίδρασή της με την τοπική κοινωνία”.
Μια πρόβλεψη για το 2023, είστε ή όχι αισιόδοξος;
“Η παγκόσμια πληθωριστική και ενεργειακή κρίση του 2022 δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης για το 2023. Ομως, η άνοδος των επιτοκίων και η διατήρηση υψηλά των διεθνών τιμών ειδών διατροφής θα επηρεάσουν αρνητικά την πορεία του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, των εισοδημάτων και των επενδύσεων στην Ευρώπη. Παρά ταύτα, οι εξαιρετικές επιδόσεις του τουρισμού και της εμπορικής ναυτιλίας το 2022, πιστεύω ότι θα στηρίξουν την ελληνική οικονομία και το 2023. Εξάλλου, η Ελλάδα βρίσκεται σε φάση δημοσιονομικής σταθεροποίησης και για τον πρόσθετο αυτό λόγο προβλέπεται αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για τη νέα χρονιά. Βεβαίως όλα αυτές οι προβλέψεις θα επηρεασθούν από τις διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις και την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα”.
