Αυτή τη διαπίστωση βέβαια είχε κάνει και ο υπουργός Ανάπτυξης όταν μιλούσε για αδιανόητη υπέρβαση (overbooking) στα ΠΕΠ των 13 Περιφερειών της χώρας κατά 14 δις ευρώ. Βέβαια η επιβεβαίωση έγινε αφού ήδη είχε πραγματοποιηθεί, που υποδηλώνει εμφανώς πως «λειτουργεί» και πώς διοικείται αυτή η χώρα!
Η κατεύθυνση βέβαια του υπουργείου ήταν για ένα «νόμιμο» overbooking της τάξης του 15% που θεωρείται λογικό ώστε να καλύπτεται η πιθανή αδυναμία εκτέλεσης κάποιου έργου και επομένως απένταξής του από το πρόγραμμα, όταν στην πορεία του συναντά προβλήματα υλοποίησης από μη προβλέψιμους παράγοντες π.χ. αρχαιολογικά ευρήματα ή και πιθανά περιβαλλοντικά θέματα που προκύπτουν. Για να μην υπάρχει κίνδυνος απώλειας ευρωπαϊκών πόρων αυτή η λογική «υπερδέσμευση» επιβάλλεται για να αξιοποιείται και το περαιτέρω έργο που μπορεί να πραγματοποιηθεί από τις εκπτώσεις στη φάση των δημοπρατήσεων.
Στην Περιφέρεια Πελοποννήσου ο «κουμπαράς» του ΕΣΠΑ 2007-2013 για το ΠΕΠ (εθνικοί και κοινοτικοί πόροι) περιείχε 368 εκ. ευρώ. Με αυτά τα χρήματα θα έπρεπε να προγραμματισθούν τα έργα ώστε να υλοποιηθούν απρόσκοπτα. Δυστυχώς βέβαια οι εντάξεις των έργων ανήλθαν στο ποσόν των 623 εκατομμυρίων ευρώ (μέχρι τον Μάρτιο του 2014, σήμερα είναι σίγουρα παραπάνω αφού μεσολάβησε και η προεκλογική περίοδος). Δηλαδή είχαμε υπέρβαση του προγράμματος τουλάχιστον κατά 70% ποσοστιαία ή κατά 255 εκατ. ευρώ αριθμητικά.
Το κρίσιμο βέβαια ερώτημα που τίθενται τώρα είναι τι θα γίνει στη συνέχεια. Πώς θα μπορέσουν να υλοποιηθούν τα ενταγμένα έργα και ποια θα υλοποιηθούν (χρονικός ορίζοντας για το ΕΣΠΑ το τέλος του 2015, ολοκλήρωση και περαίωση); Ποια έργα θα απενταχθούν από το πρόγραμμα και πότε; Μια χώρα όπως η δική μας, «πτωχευμένη» ή στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, έχει δυνατότητα να ολοκληρώσει αυτά τα έργα με εθνικούς πόρους και να καλύψει την πολιτική ανευθυνότητα και την αβελτηρία των κυρίων περιφερειαρχών;
Οι τρεις πιθανές επιλογές στη συνέχεια είναι οι ακόλουθες:
1. Να ολοκληρωθούν τα έργα από το πρόγραμμα των δημοσίων επενδύσεων (απίθανη εκδοχή αφού τα ταμεία του κράτους είναι άδεια και οι υπερδεσμεύσεις τεράστιες).
2. Να απενταχθούν εκατοντάδες έργα από το πρόγραμμα λόγω έλλειψης χρηματοδότησης (πιθανή εκδοχή).
3. Να υπάρξουν έργα «γέφυρες», δηλαδή έργα που θα «πατάνε» και στο ΕΣΠΑ 2007-2013 αλλά και στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020 ή ΣΕΣ όπως λέγεται πλέον, δηλαδή Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (επίσης πιθανή εκδοχή).
Ας δούμε τις 2 πιθανές εκδοχές: Η απένταξη είναι μία επώδυνη διαδικασία με πολιτικό κόστος, που αμέσως για να καλυφθεί αυτό το κόστος θα υπάρξει η διαδικασία της επανένταξης στο ΣΕΣ 2014-2020. Τα έργα «γέφυρες» έχουν ξαναϋπάρξει στο παρελθόν και αυτή η διαδικασία είχε θετικά αποτελέσματα στην ολοκλήρωση των έργων, αλλά ποτέ με τέτοιο overbooking!
Οπως και να έχει όμως για τις 2 πιθανές εκδοχές το νέο ΕΣΠΑ θα ξεκινήσει με εντάξεις 14 δις ευρώ που σημαίνει ότι τα ΠΕΠ των Περιφερειών της χώρας θα έχουν υπερκαλυφθεί από τα ανεκτέλεστα ή σε εξέλιξη έργα του ΕΣΠΑ που είναι εκτός «κουμπαρά». Δηλαδή με το που αρχίζει η υλοποίηση του προγράμματος ΣΕΣ και για τα ΠΕΠ προβλέπονται κάτι λιγότερο από 14 δις, «οι παλιές» εντάξεις προσεγγίζουν το σύνολο του προγράμματος.
Αρα κανένας νέος αιρετός άρχοντας είτε περιφερειάρχης είτε δήμαρχος και κανένα συλλογικό όργανο περιφερειακό ή δημοτικό, δεν μπορούν να προγραμματίσουν και να σχεδιάσουν σχεδόν κανένα έργο λόγω έλλειψης πλέον ελεύθερων πόρων από το νέο ΕΣΠΑ, αφού φρόντισαν οι προκάτοχοί τους να τα δεσμεύσουν όλα με τις δικές τους επιλογές, ελέω αιρετών περιφερειαρχών!
Και εδώ πλέον καταφανέστατα αναδεικνύονται οι αδυναμίες του καλλικρατικού Νόμου 3852/2010 και η έλλειψη συλλογικών διαδικασιών στο δημοκρατικό προγραμματισμό. Οι ευθύνες των αιρετών περιφερειαρχών είναι τεράστιες. Η αλόγιστη ένταξη έργων και κυρίως οι προεκλογικές φιοριτούρες για εξασφάλιση ψήφων, αφού κάθε αίτημα γινόταν αποδεκτό, έφεραν αυτά τα δραματικά αποτελέσματα. Δεν κατάλαβαν όμως οι πολιτικοί της «παλαιάς κοπής» που συμβαδίζουν και έλκονται με τις πολιτικές ασθένειες της κεντρικής πολιτικής σκηνής, ότι με αυτό το τρόπο φαλκιδεύεται η ανάπτυξη των Περιφερειών και διαιωνίζεται μια ακόμη αρνητική κατάσταση στην πολύπαθη πολιτική λειτουργία μας. Για ποιο σοβαρό σχεδιασμό θα μιλήσουμε και για ποια στρατηγική ανάπτυξης;
Το αδιέξοδο είναι ήδη ορατό και αναμένονται εξελίξεις. Η αβεβαιότητα για την πιθανή απώλεια πόρων είναι δεδομένη όπως και η πορεία και το μέλλον μεγάλου αριθμού ενταγμένων έργων.
Αρα χρειάζεται επανακαθορισμός ρόλων και άμεση τροποποίηση του 3852 μετά από τα 3,5 χρόνια εφαρμογής του, ώστε η ένταξη ενός έργου στο ΠΕΠ να μην είναι στην αποκλειστική και μόνη έγκριση και αρμοδιότητα του περιφερειάρχη αλλά σε μια νέα συλλογικότητα, που θα την αποτελούν ο εκάστοτε γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο αιρετός περιφερειάρχης και ένας δήμαρχος εκπροσωπώντας την ΠΕΔ. Φυσικά θα είναι απαραίτητη εκ των προτέρων η συναίνεση με δημοκρατικές διαδικασίες των συλλογικών οργάνων Δημοτικού και Περιφερειακού Συμβουλίου.
Μόνον έτσι θα διασφαλίζεται και ο αναπτυξιακός σχεδιασμός μιας Περιφέρειας αλλά και η ένταξη των αναγκαίων και απαραίτητων έργων που θα υλοποιούνται στην κάθε προγραμματική περίοδο, με αρχή, μέση και τέλος αλλά κυρίως θα αποκλείονται επιλεκτικές και αλόγιστες εντάξεις με μικροπολιτικές σκοπιμότητες ως μοιραία κατάληξη της κακοδιαχείρισης Κοινοτικών και εθνικών κονδυλίων και της εν κρυπτώ διάθεσης. Μόνον έτσι θα μπει και ο αναγκαίος φραγμός στο overbooking της πολιτικής ανευθυνότητας κάποιων αιρετών ταγών της κοινωνίας μας, που εξακολουθούν να διοικούν ρίχνοντας ακόμη «καρβουνόσκονη» στα μάτια των πολιτών!!!
Γιώργος Πουλοκέφαλος
Ανεξάρτητος Περιφερειακός Σύμβουλος
