Χρειάστηκαν κυριολεκτικά 40 ολόκληρα χρόνια για να προχωρήσει η σύνταξη των δασικών χαρτών. Ο πρώτος νόμος που τους θεσμοθετεί είναι ο Ν. 248/1976 και ο δεύτερος ο Ν. 998/1979 με βασικό συντάκτη τον Γ. Μπούτο, υπουργό Γεωργίας τότε. Τέσσερις δεκαετίες λοιπόν έλλειψης πολιτικής βούλησης, απραξίας, ατολμίας του παλαιού πολιτικού καθεστώτος, που κατέστησε την Ελλάδα ως το μοναδικό μέλος της Ε.Ε. χωρίς δασικούς χάρτες, Δασολόγιο αλλά και Κτηματολόγιο.
Η σημερινή κυβέρνηση βάζει, επιτέλους αποφασιστικά, τάξη στο κρίσιμο ζήτημα της χαρτογράφησης των δασικών οικοσυστημάτων. Μήπως όμως οι δασικοί χάρτες και το Δασολόγιο είναι το «όγδοο θαύμα του κόσμου», για το οποίο ήταν ανήμπορη η χώρα μας; Οχι βέβαια, η ιστορική αυτή καθυστέρηση ασφαλώς έχει να κάνει και με τη δαιδαλώδη πολυνομία, τη διοικητική παθογένεια και αναποτελεσματικότητα, αλλά βασικά έχει πολιτική εξήγηση. Οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση πελατειακών σχέσεων, διαπλοκής και ψηφοθηρίας της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας με ιδιοκτήτες γης, μικρούς και μεγάλους, καθώς και με τους «περίφημους» οικοδομικούς συνεταιρισμούς, γύρω από τα δάση.
Είναι βέβαιο ότι η σύνταξη δασικών χαρτών θα αποδώσει τεράστια οφέλη για την κοινωνία μας με:
- Αναβάθμιση της προστασίας δασών με τη σαφήνεια καταγραφής και την εξάλειψη του «γκρίζου», άνοιγμα του δρόμου για την κατάρτιση Δασολογίου και Κτηματολογίου, τα οποία είναι σπουδαία εργαλεία για τη χάραξη χωροταξικής και περιβαλλοντικής πολιτικής.
- Αμεση πρόσβαση και διακίνηση στοιχείων υψηλής ακρίβειας με χρήση αυτοματοποιημένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών, σε όλο το φάσμα της διοίκησης.
- Αυτόματη εξυπηρέτηση, με απαλλαγή από τη χρονοβόρα κατά περίπτωση διαδικασία χαρακτηρισμού μιας έκτασης δασικής ή μη και απάλειψη του ενδεχόμενου συναλλαγής με τη διοίκηση.
Κι είναι απορίας άξιο πώς πολιτικές δυνάμεις (ΝΔ με κοινοβουλευτική παρέμβαση Σαμαρά και 36 ακόμη βουλευτών) και άλλοι όπως ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου, που έχουν ευθύνη για την καθυστέρηση της χώρας σε επίπεδο δασικών χαρτών, επιχειρούν να σπεκουλάρουν τερατολογώντας. Είναι πρόκληση η ανεύθυνη υπερβολή και ο λαϊκισμός των επικριτών της σημερινής μεταρρύθμισης. Ας διδαχτούν από την έντιμη και νηφάλια κριτική τοποθέτηση του πρώην βουλευτή της Ν.Δ. Γιάννη Λαμπρόπουλου. Αλλά και κάποιοι που διαρρήγνυαν τόσα χρόνια τα ιμάτιά τους για τον αναγκαίο «εκσυγχρονισμό» της χώρας, σήμερα να πλειοδοτούν σε καταστροφολογία και «αντιδασαρχικό λαϊκισμό» μηδενίζοντας μια σημαντική περιβαλλοντική μεταρρύθμιση στο όνομα κάποιων προβλημάτων ή λαθών. Εύλογο είναι σε μια έκταση 3 εκατομμυρίων στρεμμάτων του νομού να έχουν γίνει και κάποια λάθη. Λες και τα όποια προβλήματα προκλήθηκαν από την ανάρτηση των δασικών χαρτών. Δεν υπήρχαν κουκουλωμένα και μεμονωμένα και τώρα απλώς βγήκαν στην επιφάνεια όλα μαζί.
Η ανάρτηση των δασικών χαρτών αναδεικνύει τις αυθαιρεσίες δεκαετιών, τις καταπατήσεις αλλά και λάθη της διοίκησης. Αναδεικνύει όμως και την αλλαγή στην οικονομία και την κοινωνία της υπαίθρου: αγροί που δασώθηκαν γιατί πια δεν καλλιεργούνται ή δασικές εκτάσεις που έγιναν αγροί για να μπορέσει να ζήσει ο κόσμος, οικισμοί που επεκτάθηκαν δίχως σχεδιασμό και πολλά ακόμα. Η αποκάλυψη όμως της πραγματικής κατάστασης είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να ξεμπλέξουμε το κουβάρι. Να αναλάβει ο καθένας την ευθύνη που του αναλογεί, να διορθωθούν λάθη και να καταλήξουμε στην αποτύπωση της σημερινής κατάστασης των δασών και δασικών εκτάσεων, για να μπορούμε να σχεδιάσουμε το μέλλον.
Και τι δεν ειπώθηκε και τι δεν γράφτηκε τις τελευταίες ημέρες:
Πρώτον: «Χάνονται οι ιδιοκτησίες των μικρών αγροτών, που για να ζήσουν την οικογένειά τους, αναγκάστηκαν στα δύσκολα χρόνια να εκχερσώσουν ένα κομμάτι γης, για να το καλλιεργήσουν».
Σύμφωνα με την πρώτη πιστοποιημένη εθνική απογραφή δασών του 1992 του υπουργείου Γεωργίας, οι μη δασικές εκτάσεις της Μεσσηνίας ήταν 1.540.000 στρέμματα. Με τα στοιχεία του αναρτημένου χάρτη τώρα, συν τους χάρτες των περιοχών που έχουν κυρωθεί από το 2011 με την ίδια ουσιαστικά διαδικασία που γίνεται και σήμερα (αλλά τότε οι σημερινοί επικριτές σιωπούσαν), οι μη δασικές εκτάσεις είναι 1.400.000 στρέμματα. Πρόκειται για μια διαφορά 140.000 στρεμμάτων από το 1992, απολύτως φυσιολογική, μιας και η ύπαιθρος στα ορεινά έχει εγκαταλειφθεί, ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών που εφαρμόστηκαν όλα αυτά τα χρόνια. Κύριος σκοπός του υπουργείου είναι να μην υπάρξουν επιπτώσεις στον αγροτικό κόσμο και να υπάρχει δυνατότητα απόκτησης των εκχερσωμένων γαιών. Με το θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει (Ν.4280/2014) και το οποίο πρέπει να βελτιωθεί με μείωση του κόστους τακτοποίησης.
Δεύτερον: Είναι υψηλό το παράβολο της υποβολής των αντιρρήσεων.
Το παράβολα πρέπει να είναι λογικά, δίκαια και αποτρεπτικά για κατάχρηση υποβολής αντιρρήσεων χωρίς λόγο. Διευκρινίζουμε (προς γνώση του κ. Σαμαρά και των 36 βουλευτών της Ν.Δ. οι οποίοι κατέθεσαν ερώτηση στη Βουλή για το ύψος του παραβόλου) πως αυτό είχε καθοριστεί από το 2011 με την αρ. 115451/24/19-2-2011 Κοινή Υπουργική Απόφαση με τις υπογραφές της Κ. Μπιρμπίλη και του Δ. Κουσελά, αλλά και με τον Ν.4164/2013 (με την υπογραφή των Χρ. Σταϊκούρα, Κ. Μητσοτάκη, Α. Τσαυτάρη, κ.ά. με πρωθυπουργό τον Α. Σαμαρά).
Τα παράβολα με την τωρινή υπουργική απόφαση μειώθηκαν κατά 10%. Παρ’ όλα αυτά, στις σημερινές δύσκολες συνθήκες θεωρούμε πως είναι υψηλά και γι’ αυτό ζητάμε από την κυβέρνηση για τα παράβολα:
- Να μειωθεί το ύψος τους και ιδιαίτερα στην κλίμακα 5 έως 20 στρέμματα.
- Να διευρυνθούν (πέραν των πέντε) οι κατηγορίες αντιρρήσεων που θα εξαιρεθούν.
- Να επιστρέφονται τα καταβληθέντα σε περίπτωση που οι προσφεύγοντες δικαιώνονται.
Τρίτον: «Δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι αεροφωτογραφίες του 1945» μας λένε.
Καταρχήν η συγκεκριμένη χρήση επιβάλλεται από το Σύνταγμα (άρθρο 24) και τη νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας, επομένως δεν είναι θέμα ελεύθερης επιλογής ο χρόνος των αεροφωτογραφιών.
Υπενθυμίζουμε όμως πως κατά τη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος το 2007, η ΝΔ στην πρότασή της για αναθεώρηση του άρθρου 24 πρότεινε να χρησιμοποιούνται ως βάση οι αεροφωτογραφίες του 1975. Ομως μέχρι το 1975 και ιδιαίτερα την περίοδο της δικτατορίας, έγιναν φοβερές καταπατήσεις με οικιστική κυρίως πρόθεση. Αυτό θα είχε σαν επίπτωση τη νομιμοποίηση εκατομμυρίων καταπατημένων στρεμμάτων δασών χωρίς πραγματικά συμβόλαια. Σύσσωμη τότε η αντιπολίτευση (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Συνασπισμός) το είχε καταγγείλει. Τότε οι εκπρόσωποι σημερινών επικριτών των αεροφωτογραφιών του 1945 (όπως Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ και άλλοι) είχαν ξεσηκωθεί, καταγγέλλοντας την επιχειρούμενη αυθαιρεσία: «Κεντρικό θέμα για το ΠΑΣΟΚ είναι η προστασία των δασικών εκτάσεων και όχι η νομιμοποίηση αυθαιρεσιών και η μαζική απένταξη δασών. Πιστεύουμε ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί σαν βάση η αεροφωτογράφιση του 1945» δήλωναν ο υπεύθυνος του ΠΑΣΟΚ για το περιβάλλον Σπύρος Κουβέλης και ο εισηγητής Γιάννης Μανιάτης. Τελικά το άρθρο 24 δεν αναθεωρήθηκε και η παρανομία δεν επιβραβεύθηκε, ευτυχώς γιατί θα επρόκειτο για το μεγαλύτερο ρουσφέτι στην πολιτική ιστορία της χώρας. Αρα ο χρόνος αφετηρίας δεν είναι κοινωνικά ουδέτερος και είναι ο ίδιος για όλη την επικράτεια. Δεν πρέπει κανείς να τον βλέπει ανυποψίαστα, επιλεκτικά και με όρους τοπικούς, αγνοώντας άλλες διαστάσεις και περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε επίπεδο χώρας.
Τέταρτον: «Εξαφανίστηκαν ολόκληροι οικισμοί στον δασικό χάρτη…». Αν περιηγηθεί κανείς στον δασικό χάρτη όλου του νομού θα διαπιστώσει ιδίοις όμμασι την πληθώρα οικισμών που έχουν αποτυπωθεί.
Πέμπτον: «Δυνατότητα παράτασης της περιόδου αντιρρήσεων». Συμφωνούμε πως όντως η προθεσμία των δύο μηνών για την υποβολή των αντιρρήσεων είναι μικρή. Θεωρούμε ότι πρέπει να δοθεί περισσότερος χρόνος. Ομως θέλουμε να θυμίσουμε στους πρώην κυβερνώντες επικριτές της διαδικασίας ανάρτησης, πως οι δικές τους νομοθετικές ρυθμίσεις προέβλεπαν μόλις 45 ημέρες προθεσμία για την υποβολή των αντιρρήσεων. Πάει πολύ λοιπόν σήμερα να βγαίνουν και τιμητές από πάνω!
Συμπερασματικά: Η ύπαρξη κυρωμένων και αδιαμφισβήτητων δασικών χαρτών είναι αναγκαία, όχι γιατί αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση, αλλά γιατί είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για την χάραξη αναπτυξιακής και περιβαλλοντικής πολιτικής. Η αποκάλυψη της πραγματικής κατάστασης είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να ξεμπλέξουμε το κουβάρι. Να αναλάβει ο καθένας την ευθύνη που του αναλογεί, να διορθωθούν λάθη και να καταλήξουμε στην αποτύπωση της σημερινής κατάστασης των δασών και δασικών εκτάσεων, για να μπορούμε να σχεδιάσουμε το μέλλον. Η πρόταση «να παγώσει η διαδικασία των δασικών χαρτών», που προβάλλεται από κάποιους, είναι αδιέξοδη αφού συνεχίζει την απραξία του παρελθόντος και παραπέμπει στις ελληνικές καλένδες.
Επιτέλους ο γόρδιος δεσμός πρέπει να λυθεί. Η μόνη λύση είναι να διορθωθούν τα λάθη όπως π.χ. στις περιοχές που κάηκαν, να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και να κυρωθούν οι δασικοί χάρτες διευκολύνοντας στη συνέχεια τη σύνταξη Δασολογίου και Κτηματολογίου για όλη την έκταση της χώρας.
