Μετά την τελετή, στην οποία προεξήρχε ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, ενώ παρών ήταν και ο μητροπολίτης Πτολεμαΐδος Εμμανουήλ του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, ο προκαθήμενος της Εκκλησίας στην περιοχή μας επισήμανε μεταξύ άλλων ότι απαιτήθηκε η συμβολή πολλών ανθρώπων για να αποκατασταθεί το βυζαντινό αυτό μνημείο του 13ου αιώνα, εκθειάζοντας το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Ιδιαίτερα αναφέρθηκε στο ενδιαφέρον του τ. βουλευτή Γιάννη Λαμπρόπουλου, όπως και του τ. πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, ενώ μίλησε και για την προσπάθεια του τ. δημάρχου Ανδρούσας Μένη Παπαδόπουλου.
Ακολούθησε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά, η οποία επικεντρώθηκε στην προσπάθεια που έγινε προκειμένου να εξευρεθεί χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ για το έργο της αναστήλωσης και αποκατάστασης του Ανδρομονάστηρου, αναφερόμενη -μεταξύ άλλων- στον Γ. Λαμπρόπουλο, την τ. γενική γραμματέα του ΥΠΠΟ Λίνα Μενδώνη και τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου Πέτρο Τατούλη.
Το λόγο πήρε στη συνέχεια εμφανώς συγκινημένος ο τ. βουλευτής Γιάννης Λαμπρόπουλος, ο οποίος στη λακωνική του εισήγηση ευχαρίστησε όλους όσοι συνεισέφεραν για να αποκατασταθεί το μοναστήρι. Με τη σειρά του, ο περιφερειάρχης Π. Τατούλης τόνισε ότι η Περιφέρεια θεωρεί το συγκεκριμένο μνημείο από τα σπουδαιότερα στην Πελοπόννησο και γι’ αυτό συνέδραμε στην αποκατάστασή του - ενώ από την πλευρά του ο δήμαρχος Μεσσήνης Γιώργος Τσώνης εξέφρασε ευχαριστίες προς όλους όσοι προσπάθησαν για να ολοκληρωθεί το εντυπωσιακό αυτό έργο. Χαιρετισμό απηύθυνε επίσης και η τέως γ.γ. του ΥΠΠΟ Λίνα Μενδώνη.
Παρόντες στη χθεσινή εκδήλωση, εκτός από τους πιο πάνω αναφερόμενους, ήταν επίσης, μεταξύ άλλων, η αντιπεριφερειάρχης Μεσσηνίας Ελένη Αλειφέρη, ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Περικλής Μαντάς, ο επικεφαλής της μείζονος μειοψηφίας στο Περιφερειακό Συμβούλιο Νίκος Πατσαρίνος, ο δήμαρχος Καλαμάτας Παναγιώτης Νίκας, οι αντιδήμαρχοι Μεσσήνης Κώστας Γεωργακόπουλος, Χρήστος Καρύδης, Νίκος Ξαρχάκος, Τάσος Τσερπές, ο επικεφαλής της μείζονος μειοψηφίας Στάθης Αναστασόπουλος, και της ελάσσονος Δημήτρης Σαμπαζιώτης, η πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμάτας Μαρία Οικονομάκου, ο επικεφαλής της μείζονος μειοψηφίας του Σώματος Μανώλης Μάκαρης, περιφερειακοί σύμβουλοι, δημοτικοί σύμβουλοι Μεσσήνης και Καλαμάτας, ο τ. δήμαρχος Ανδρούσας Μένης Παπαδόπουλος, ο πολιτευτής Μίλτος Χρυσομάλλης, ο πρόεδρος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Σάκης Θεοδωρόπουλος, ο αρχαιολόγος καθηγητής Πέτρος Θέμελης, ο πρόεδρος του Μανιατάκειου Ιδρύματος Δημήτρης Μανιατάκης και η δημοσιογράφος Αννα Παναγιωταρέα.
ΣΗΜΕΡΑ Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΤΟ ΝΙΟΚΑΣΤΡΟ
Σήμερα Σάββατο 6 Αυγούστου, στις 10 το πρωί, θα γίνουν στο Νιόκαστρο της Πύλου τα θυρανοίξια του ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, από τον μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο. H απόδοση του μνημείου του Νιόκαστρου στο κοινό θα γίνει από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας μέσω της προϊσταμένης Ευαγγελίας Μηλίτση-Κεχαγιά.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί, θα ακολουθήσουν χαιρετισμοί από τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου Πέτρο Τατούλη και το δήμαρχο Πύλου - Νέστορος Δημήτρη Καφαντάρη. Αργότερα θα γίνει η παρουσίαση των αναστηλωτικών εργασιών από την Ευγενία Γερούση, πρώην διευθύντρια της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και νυν διευθύντρια της Ειδικής Υπηρεσίας Προβολής και Αξιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Σύγχρονης Δημιουργίας του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
O ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος καταλαμβάνει κεντρική θέση στο εσωτερικό του Φρουρίου Νιόκαστρου της Πύλου. Το κτήριο με τον περίβολό του εντασσόταν στον οικοδομικό ιστό του ερειπωμένου οικισμού την εποχή της Τουρκοκρατίας και κατά μήκος της νότιας πλευράς του βρισκόταν μία από τις κεντρικές λιθόστρωτες οδούς της πόλης. Με την ίδρυση του κάστρου να χρονολογείται γύρω στα 1573, ο σημερινός ναός αρχικά είχε οικοδομηθεί ως οθωμανικό τέμενος επί των ημερών του σουλτάνου Μουράτ Γ΄ (1573-1595). Στο διάστημα 1686-1715, οι Ενετοί υπό τον Μοροζίνι, κατέλαβαν το φρούριο της Πύλου και το οθωμανικό τέμενος μετατράπηκε σε καθολική εκκλησία που αφιερώθηκε στον Αγιο Βίτο, καθώς το φρούριο καταλήφθηκε την ημέρα της εορτής του. Το Νιόκαστρο τέθηκε και πάλι υπό οθωμανική κυριαρχία το 1715 και πιθανολογείται ότι το κτήριο μετατράπηκε και πάλι σε χώρο ισλαμικής λατρείας. Τον Απρίλιο του 1770 το Νιόκαστρο καταλήφθηκε από τις κοινές δυνάμεις Ρώσων και Μανιατών υπό τους αδελφούς Ορλώφ και το τέμενος μετατράπηκε σε ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία. Κατά την παραμονή του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος του στρατηγού Maison στο Νιόκαστρο (1828-1830), αλλά και μετά την αποχώρησή των γαλλικών δυνάμεων, το κτήριο του τζαμιού χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη πολεμικού υλικού, τουλάχιστον μέχρι το 1842. Είναι πιθανόν τότε ή λίγο αργότερα να μεταβιβάστηκε το οικοδόμημα στην ορθόδοξη λατρεία.
Το κτήριο παρουσίαζε αρκετές φθορές, κυρίως οικοδομικές, αλλά και μορφολογικές αλλοιώσεις, που προκλήθηκαν τόσο από την παρέλευση του χρόνου, όσο και από επάλληλες παλαιότερες επεμβάσεις σε διάφορα σημεία του. Για τους λόγους αυτούς, κρίθηκε αναγκαία η εκτέλεση ερευνητικών εργασιών (τα έτη 1999 - 2000 καθώς και τα έτη 2002 - 2003), η εκπόνηση μελέτης αποκατάστασης και η έναρξη εργασιών, με στόχο την καθολική αντιμετώπιση των προβλημάτων αλλά και προκειμένου να αναδειχθεί ο σημαντικός ιστορικός και αρχιτεκτονικός χαρακτήρας του κτηρίου. Το έργο «Αποκατάσταση Ι. Ν. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος» εντάχθηκε στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα ΕΣΠΑ 2007-2013», με προϋπολογισμό 1.400.000 ευρώ. Το έργο ξεκίνησε το δεύτερο εξάμηνο του 2011, έληξε το δεύτερο εξάμηνο του 2015 και υλοποιήθηκε αρχικά από το Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε. (Επιστημονική Επιτροπή για την Ανάδειξη, Αναστήλωση και Συντήρηση των Κάστρων Πυλίας) και στη συνέχεια από τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
