Η performer Όλγα Ποζέλη μας προσκαλεί στον υπέροχο αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης για μια διαφορετική εμπειρία, που δεν είναι ούτε θέατρο ούτε αναλόγιο.

Στο «Θυμάμαι» θα κάνουμε μαζί μια βουτιά στην συλλογική μνήμη, λέει  η Όλγα Ποζέλη στην «Ε» και συμπληρώνει: «η εμπειρία της περιπατητικής αυτής performance θα είναι μια μοναχική πορεία του καθένα από τους θεατές μέσα στο πανέμορφο τοπίο της Αρχαίας Μεσσήνης, με μόνη συνοδεία αυτήν των αναμνήσεων των προσφύγων που θα ψιθυρίζουν στ’ αυτιά τους αυτές της μνήμες με την βοήθεια ακουστικών».

Πρόσφυγες ήταν και οι πρώτοι κάτοικοί της Αρχαίας Μεσσήνης. Ήταν μεσσήνιοι και αρκάδες πρόσφυγες, που είχαν φύγει από τα χώματά τους για να γλυτώσουν από τους κατακτητές σπαρτιάτες που είχαν εισβάλει στην πατρίδα τους. Αυτό το χώμα που θα πατούν οι θεατές, το πάτησαν κι αυτοί που κατοίκησαν πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια σ’ αυτήν την πόλη. Όλοι εμείς είμαστε μακρινοί απόγονοι των ανθρώπων που έζησαν εδώ.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

 - Πείτε μας λίγα λόγια για το καλλιτεχνικό αυτό γεγονός και τον ρόλο σας σε αυτό το εγχείρημα.

Στο «Θυμάμαι» θα κάνουμε μαζί μια βουτιά στην συλλογική μνήμη. Όλοι έχουμε ακούσει και διαβάσει διηγήσεις των ξεριζωμένων από την Σμύρνη και οι περισσότεροι έχουμε μια μακρινή συγγένεια με κάποιον από εκεί. Ο Σάκης ο Σερέφας έχοντας κάνει μεγάλη έρευνα και έχοντας αφουγκραστεί τους πρόσφυγες του τότε, έγραψε ένα συγκινητικό κείμενο με τις μνήμες τους, μνήμες πριν τον ξεριζωμό, μνήμες του δύσκολου ταξιδιού προς την Ελλάδα, μνήμες της πρώτης εγκατάστασης.

Η εμπειρία της περιπατητικής αυτής performance θα είναι μια μοναχική πορεία του καθένα από τους θεατές μέσα στο πανέμορφο τοπίο της Αρχαίας Μεσσήνης, με μόνη συνοδεία αυτήν των αναμνήσεων των προσφύγων που θα ψιθυρίζουν στ’ αυτιά τους αυτές της μνήμες με την βοήθεια ακουστικών.

 - Τι θέμα αγγίζει αυτή η περιπατητική βιωματική performance και ποιος είναι ο σκοπός της;

Η περιπατητική μας performance, διερευνά τον τρόπο, με τον οποίο το εσωτερικό τοπίο της ατομικής μνήμης εγγράφεται και αλληλεπιδρά με τον εξωτερικό, μη συμβατικά θεατρικό, χώρο-φορέα συλλογικής μνήμης της κοινότητας.

 - Πώς εμπνευστήκατε να δημιουργήσετε ένα πολιτιστικό δρώμενο με θέμα τις μνήμες;

Όταν πρωτοδιάβασα ότι ο θεσμός «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2022» του Υπουργείου Πολιτισμού, αφιερώνεται στα εκατό χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, αμέσως πήγε ο νους μου σε μία από τις επαναλαμβανόμενες θεματικές των παραστάσεων της ομάδας μας, της Νοητής Γραμμής, που δεν είναι άλλη από την Μνήμη. Οι ιστορικοί κατέγραψαν τα γεγονότα, οι μνήμες όμως ακόμη και σήμερα, 100 χρονια μετά, κυκλοφορούν ανάμεσά μας, πλέκουν σφιχτά τις ιστορίες των ανθρώπων από τότε μέχρι σήμερα και μας συγκινούν βαθιά. Αυτή είναι και η αρχική έμπνευση: μια τυχαία, μη γραμμική παράθεση αναμνήσεων, μια συναρμολόγηση προτάσεων, που όλες αρχίζουν με τη φράση: Θυμάμαι...

  - Τι υποδηλώνει ο τίτλος «Θυμάμαι»;

 Ότι οι μνήμες μας είναι η ιστορία μας, ο άξονάς μας, μας θυμίζουν ότι ανήκουμε.

 - Γιατί αξίζει να την παρακολουθήσει το κοινό;

Σε μια παράστασή μας πριν τέσσερα χρόνια, που είχε σαν θέμα της την μνήμη, ένας από τους ηθοποιούς έλεγε: «Τις αναμνήσεις τις αλλάζεις όσο περνάει ο χρόνος. Τις διορθώνεις, τις συμπληρώνεις…άλλες, όπως λένε οι ψυχολόγοι, τις επινοείς. Για να μην πω για εκείνες που πάντα θυμάσαι να ξεχνάς…» Αυτό που είναι σίγουρο,  θα συμπληρώσω εγώ, είναι ότι οι μνήμες μας, μας βοηθούν στο να μην χάνουμε αυτήν την νοητή γραμμή που μας φέρνει από το παρελθόν μας, στο παρόν μας. Οι μνήμες μας δίνουν ταυτότητα, μας θυμίζουν από που ξεκινήσαμε και μας βοηθούν να επαναπροσδιορίσουμε το πού πηγαίνουμε.

 - Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε;

Προσκαλούμε τους θεατές να έρθουν στον υπέροχο αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης και να είναι έτοιμοι για μια διαφορετική εμπειρία, που δεν είναι ούτε θέατρο ούτε αναλόγιο. Προσκαλούμε τους θεατές να γίνουν μάρτυρες των μικρών, πολύ προσωπικών εκμυστηρεύσεων των προσφύγων του τότε και του τώρα.

 - Η τέχνη λειτουργεί ως οξυγόνο για εσάς;

Για μένα η τέχνη είναι μια πορεία αυτοανακάλυψης αλλά και μια προσπάθεια ουσιαστικού πλησιάσματος με τους άλλους.

 - Η Αρχαία Μεσσήνη ανήκει στους πιο εντυπωσιακούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας και σίγουρα αποτελεί ξεχωριστή εμπειρία και σε όσους θα συμμετέχουν. Πιστεύετε πως θα μπορούσε να απευθυνθεί και σε άτομα μικρότερης ηλικίας;

Νομίζω πως η performance μας είναι για ανθρώπους κάθε ηλικίας. Αυτά που λέγονται είναι πολύ ανθρώπινα και προσωπικά. Ο μόνος μου δισταγμός είναι ότι μιλούν για δύσκολες και πολλές φορές τραγικές καταστάσεις. Οπότε μ’ αυτήν την λογική ίσως τα παιδιά από δώδεκα ετών και πάνω να είναι πιο έτοιμα να τα ακούσουν.

 - Θα ήθελα να αναφερθείτε στην ομάδα «Νοητή Γραμμή» και στον τρόπο με τον οποίο εργάζεστε με αυτήν. Τι σχέδια υπάρχουν για τον φετινό χειμώνα;

Από το 2000 που δημιουργήθηκε η ομάδα μας, η Νοητή Γραμμή, η βασική αρχή, που διέπει όλες τις παραστάσεις μας είναι η αποκατάσταση της ισοτιμίας μεταξύ των διαφορετικών θεατρικών κωδίκων που συνθέτουν μία παράσταση (κείμενο, υποκριτική, σκηνογραφία, ενδυματολογία, κινησιολογία, μουσική, φωτισμοί κλπ). Δεν πιστεύουμε ότι κάποιος από τους παραπάνω κώδικες αποτελεί το επίκεντρο του παραστασιακού γεγονότος και οι υπόλοιποι απλώς τον πλαισιώνουν ή τον ενισχύουν. Αντίθετα, έχουμε την πεποίθηση ότι μια σύγχρονη παράσταση αποτελεί ένα πολυσύνθετο σύνολο πολλών και διαφορετικών αλλά απολύτως ισότιμων στοιχείων. Για τον λόγο αυτόν, οι παραγωγές μας έχουν περισσότερο τη λογική της σκηνικής σύνθεσης παρά μιας κλασικής θεατρικής παράστασης, όπου το δραματικό κείμενο ή οι ερμηνείες των ηθοποιών κατέχουν την πρωτοκαθεδρία. Υπό ένα τέτοιο πρίσμα, ο ρόλος του σκηνοθέτη δεν περιορίζεται στο να προτείνει απλώς μια ερμηνεία του δραματικού κειμένου και να διδάσκει τους ηθοποιούς, αλλά να σχεδιάζει και κατόπιν να συνθέτει ολόκληρο τον κόσμο της παράστασης μέσα από ένα σύνολο ετερόκλητων στοιχείων. Μια τέτοια προσέγγιση είναι φυσικό επόμενο να αναβαθμίζει τον ρόλο της εικόνας, κατά τρόπο που ν’ αποκαθίσταται η ισοτιμία της σε σχέση με τον λόγο.

Τον Οκτώβρη θα επαναλάβουμε την performance του περασμένου Μαΐου, το Cοnfess / Εξομολογηθείτε. Στον φιλόξενο χώρο ενός σπιτιού σας προκαλούμε ν’ ακούσετε την εξομολόγηση πέντε ηθοποιών. Οι θεατές –  τέσσερις, πέντε το πολύ, γιατί η εξομολόγηση είναι μία πολύ ιδιωτική εμπειρία – θα μπαίνουν διαδοχικά στα πέντε δωμάτια και θα γίνονται οι αποδέκτες της ακατάσχετης επιθυμίας των ηθοποιών να ομολογήσουν κάτι. Η επιθυμία μας να αποκαλύψουμε την "αλήθεια" άλλωστε, είναι μία από τις κυρίαρχες ανάγκες της εποχής μας. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις μυριάδες των απομνημονευμάτων στα ράφια των βιβλιοπωλείων ή να παρατηρήσει τη μετάβαση από την μυθοπλασία στα reality shows στην τηλεόραση. Συνεχώς ομολογούμε την αλήθεια σε θεραπευτές, στην Αστυνομία, στις τηλεοπτικές κάμερες, σε ομάδες υποστήριξης, σε στενούς φίλους, σε δασκάλους, σε συζύγους, σε παντελώς αγνώστους. Ομολογούμε αμαρτίες, σκέψεις, επιθυμίες, ασθένειες, προβλήματα, έρωτες ακόμη και εγκλήματα. Εξομολογούμαστε, με κάθε λεπτομέρεια, ό,τι είναι απίστευτα δύσκολο να ειπωθεί.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ 

Σύλληψη/Σκηνοθεσία/Δραματουργία: Όλγα Ποζέλη, Κείμενα: Σάκης Σερέφας, Επιμέλεια συνεντεύξεων/δραματουργική επεξεργασία: Τάσος Καρακύκλας, Σύμβουλος τοπογραφίας: Κωστής Δάβαρης, Μουσική επιμέλεια: Λάμπρος Παπαγεωργίου, Ξεναγοί/performers: Όλγα Ποζέλη & Τάσος Καρακύκλας. Ηθοποιοί (στην ηχητική εγγραφή): Ιζαμπέλλα Κυριαζή, Όλγα Ποζέλη, Λάμπρος Παπαγεωργίου, Σοφία Στυλιανού. Studio & ηχητική επεξεργασία: Fabrika Music Studio (Νάσσος Σωπύλης), Αφίσα/Artwork: Μάριος Γαμπιεράκης.  Η performance παρουσιάζεται σήμερα Σάββατο στις 10 π.μ. και στις 6 μ.μ. Διάρκεια: 70’. Αναλυτικές πληροφορίες στο digitalculture.gov.gr