Σε αυτό έθετα το ζήτημα ότι ο συγγραφέας κάνοντας μέσα σε ένα χρόνο τρεις εκδόσεις του ιδίου βιβλίου με διαφορετικό περιεχόμενο: Στην πρώτη έκδοση χρησιμοποίησε ως πυρήνα για το ιστορικό μέρος χωρίς αναφορά στην πηγή, τη δική μου ομιλία στην Κορώνη. Στη δεύτερη έκδοση απέδωσε μικρό μέρος της ομιλίας αυτής σε εμένα αφήνοντας αυτούσια κομμάτια χωρίς αναφορά, ενώ ενσωμάτωσε πληροφορίες από υλικό το οποίο δημοσιεύω στην “Ελευθερία” σε συνέχειες. Στην τρίτη έκδοση χρησιμοποίησε πλήθος υλικών αυτής της σειράς και μάλιστα μέχρι του σημείου που είχαν φθάσει οι δημοσιεύσεις μου πριν πάει το βιβλίο του στο τυπογραφείο, όπως διαπιστώνει ο καθένας κάνοντας μια μικρή αντιπαραβολή. Για να στηρίξω αυτή τη διαπίστωση, στη δημοσίευση περιέλαβα ένα πλήθος στοιχείων για σπουδαία ζητήματα γύρω από το σταφιδικό, τα οποία αγνοεί ο συγγραφέας παρότι είναι μέγιστης σημασίας και αποδεικνύοντας ότι σταματά στο πουθενά την καταγραφή γεγονότων και κάνει συνεχή άλματα στη συνέχεια.

Ο κ. Καραμπάτσος χωρίς να απαντά στα ζητήματα που θέτω σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία από ηθική πλευρά κατ' αρχήν, έστειλε και δημοσιεύτηκε μια μακροσκελέστατη απάντηση στην οποία επιβεβαιώνει πλήρως τα όσα έγραψα: Χωρίς κανένα γραπτό τεκμήριο, κατασκευάζοντας γεγονότα και διαστρέφοντας σημεία του δικού μου κειμένου.

Είχα γράψει μια αναλυτική απάντηση, αλλά πριν την στείλω για δημοσίευση διαπίστωσα ότι στην σελίδα του στο Facebook ο κ. Καραμπάτσος, δημοσιεύει ένα πλήθος συκοφαντικών, απαξιωτικών και προσβλητικών σχολίων σε βάρος μου εν γνώσει της αναληθείας των όσων διαλαμβάνονται σε αυτά. Ως εκ τούτου σε πρώτη φάση δεν έχει νόημα η απάντηση, επιφυλασσόμενος για τη συνέχεια σχετικά με την σε βάρος μου συκοφαντική εκστρατεία.

Επειδή όμως η πραγματική ιστορία έχει ενδιαφέρον, εν συντομία θα ήθελα να παρουσιάσω κάποια από τα στοιχεία τα οποία έχουν να κάνουν με ένα μοναδικό πολιτικό φαινόμενο στη διάρκεια του Μεσοπολέμου που έπαιξε σοβαρότατο ρόλο στη διαμόρφωση των πραγμάτων τόσο στην Κατοχή, όσο και στη συνέχεια: Στην οργάνωση και δράση ενός κόμματος αριστερών αγροτιστών με αντικεφαλαιοκρατικό προσανατολισμό στην Πυλία, από τα τέλη ήδη της δεκαετίας του 1920. Μια οργάνωση που συνδέεται με το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας και την αριστερή του πτέρυγα, συνεργάζεται, αντιδικεί και αυτονομείται σε ορισμένες περιπτώσεις. Πρόκειται για για αγροτικές πολιτικές οργανώσεις τις οποίες καθοδηγεί ο Λούλης Τσικλητήρας με συνεργάτες τον Ζαχαρία Κουρέτα, τον Χρήστο Κουβελιώτη και πολλούς ακόμη των οποίων τα ονόματα έχουν καταγραφεί σε δημοσιεύματα της εποχής.

Ο τρόπος που ενεργεί και οι αρχές που πρεσβεύει γίνεται αντικείμενο επιθέσεων με κάθε ευκαιρία και από πολλές πλευρές. Για το ΚΚΕ ο Τσικλητήρας και οι συνεργάτες του παρίσταναν τους κομμουνιστές επειδή η κομματική οργάνωση Καλαμάτας δεν είχε φθάσει μέχρι την περιοχή για να αποκαλύψει τους “αγροτοφασίστες”. Και γράφει ο “Ριζοσπάστης” μετά τα γεγονότα στου Χατζή το 1930: “Σε όλα τα χωριά αυτά οι πράχτορες της κυβέρνησης και εκπρόσωποι των πλούσιων χωρικών, αγροτοφασίστες Τσικλητήρηδες και Σία είχαν κάποια επιρροή γιατί κατόρθωναν να εξαπατούν τους φτωχούς χωριάτες με διάφορα αριστερά λόγια. Σε πολλά μάλιστα χωριά τούς νόμιζαν για κομμουνιστές. Αυτό βέβαια το κατόρθωναν γιατί η δουλειά της Κομματικής Οργάνωσης Καλαμών ήταν ολότελα άγνωστη σ' όλη αυτή την περιφέρεια. Δεν είχε καταφέρει να τους διαφωτίσει πάνω στον προδοτικό ρόλο των αγροτοφασιστών” (“Ριζοσπάστης” 9/11/1930).

Για τους δεξιούς αγροτιστές δεν παρίσταναν τους κομμουνιστές, ήταν κομμουνιστές όπως γράφει σε ένα σφόδρα αντικομμουνιστικό κείμενο ο Θόδωρος Κορμάς το 1931 στη μεγάλη δημόσια διαμάχη με τον Τσικλητήρα: “Αγρότες της Πυλίας προσέξατε. Αποκηρύξατε τον κομμουνιστή Τσικλητήρα που μέσα στο κεφάλι του δεν έχει τίποτα θετικό. Αποκηρύξατε αυτόν όστις ανήκει πλέον στο κομμουνιστικό κόμμα, και ως πρώτη του αρχή έχει το “κάτω η ιδιοκτησία”. Αγρότες της Πυλίας αποκηρύξατε τον Τσικλητήρα όστις λέγει κάτω η ιδιοκτησία, κάτω η οικογένεια, κάτω η θρησκεία [...] Ακολουθείστε εμάς, τον αγνό αγροτισμό, οίτινες κτυπάμε τα προσωπικά κόμματα ως χρεωκοπήσαντα αλλά χτυπάμε αμείλικτα και τον κομμουνισμόν”(“Σημαία” 24/1/1931). 

ΑΓΡΟΤΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ενα μεγάλο μέρος των αγωνιστών αυτών καταγράφεται σε ανακοίνωση μετά τη συνέλευση των Αγροτικών Παραρτημάτων Πυλίας-Τριφυλίας το 1931 στην οποία καταγγέλλουν “την απαγόρευσιν της αναπτύξεως των αρχών του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος διά πολιτικών ομιλιών εις ανοικτόν χώρον ανακοινωθείσαν εις Λούλην Τσικλητήραν” (σ. σ. Επιβεβαιώνεται έτσι η οργάνωση μεγάλων κινητοποιήσεων στην Πυλία το 1931 παρά την απαγόρευση). Και προειδοποιούν ότι “εάν δεν λυθή το ζήτημα της αποζημιώσεως των παγοπλήκτων και της αμέσου καταβολής αυτής, εις ουδέν θα ισχύσουν οι αντισυνταγματικαί απαγορευτικαί διαταγαί συλλαλητηρίων εις ανοικτόν χώρον, ειδικώς φαίνεται ισχύουσαι διά τον Νομόν Μεσσηνίας και ιδιαίτερα εις Πυλίαν καθά ανεκοινώθη τούτο υπό του Διοικητού Χωροφυλακής Μεσσηνίας εις σχετικήν αίτησιν” (“Σημαία” 4/10/1931).

Το κείμενο υπογράφουν ως “Διοικητικό Συμβούλιο” οι Λούλης Τσικλητήρας, Ζαχαρίας Κουρέτας, Δημ. Ανεστόπουλος. Δια το παράρτημα Γαργαλιάνων Χ. Σκούντζος, Κουκουνάρας Σωτ. Ζωντανός, Ικλαίνης Φ. Κόντος, Ρωμυρίου Ν. Αλεβίζος, Πηδάσου Χ. Κουρέτας, Καραμανωλίου Δ. Ζωντανός, Μεσοχωρίου Ηλ. Ντρες, Κορυφασίου Ηλ. Αγγελόπουλος. Χώρας Μπεσιάρος, Φλόκας Αθ. Λαμπρόπουλος, Μουζακίου Δ. Σωτηρόπουλος, Κοκκίνου Δ. Βλαχογιαννόπουλος, Περιβολάκια Δ. Γκίνης, Γκρούστεσι Γ. Ηλιόπουλος, Μεσοποτάμου Γ. Κότσιρας, Χανδρινού και Καλοχωρίου Α. Ανεστόπουλος, Βαράκες, Καινούργιο Χωριό Αθ. Σακούλας, Αγορελίστης Π. Μυλωνάς κλπ.   

ΣΤΟΥ ΧΑΝΔΡΙΝΟΥ

Τα ίδια πρόσωπα πρωταγωνιστούν στο συνέδριο Κοινοτήτων που γίνεται στο Χανδρινού του 1934 και στο οποίο λαμβάνονται αποφάσεις και σχετικά με το σταφιδικό. Συνεχίζοντας τον πόλεμο εναντίον των αριστερών αγροτιστών ο “Ριζοσπάστης” γράφει ότι “στο συνέδριο μίλησαν διάφοροι δημοκόποι, τζορμπατζήδες και αγροτοφασίστες όπως ο Τσικλητήρας”. Καταγγέλλει ότι τα αιτήματα είναι εκτός γραμμής ΚΚΕ καθώς “το ψήφισμά του περιλαμβάνει και αιτήματα που δεν εξυπηρετούν την αγροτική φτωχολογιά. Οπως ενίσχυσης της Αγροτικής Τραπέζης για να αναλάβει εξ ολοκλήρου την αγροτικήν πίστιν, ενιαία διαχείριση της σταφίδας, δικαιότερη κατανομή του φόρου σταφίδας στις Κοινότητες κλπ.”. Και καλεί τους αγρότες να συγκροτήσουν επιτροπές αγώνα για τις διεκδικήσεις τους, σε μια προφανή προσπάθεια αντιπαράθεσης με τους αριστερούς αγροτιστές: “Οι εργάτες γης και οι φτωχομεσαίοι αγρότες της Πυλίας μόνο με επιτροπές αγώνος επικεφαλής μπορούν και πρέπει να διεκδικήσουν τα ζητήματά τους” (“Ριζοσπάστης” 16/5/1934).

Το γεγονός ότι οι αποφάσεις δεν είχαν καμία σχέση με την πολιτική του ΚΚΕ επιβεβαιώνεται και από την αντικομμουνιστική “Σημαία” η οποία γράφει ότι: “Αι αποφάσεις εις τας οποίας προήλθεν το Παμπυλιακόν Συνέδριον, το συνελθόν προχθές εις Χανδρινού Πυλίας, μας ευρίσκουν απολύτως σύμφωνους. Θα πρέπει όμως διά να εφαρμοσθούν να μη μείνουν γραμμένας μόνον εις τα χαρτιά. Αν αίφνης, ιδρυθή αμέσως ο Σύνδεσμος των Κοινοτήτων της Επαρχίας Πυλίας όλα τα άλλα είναι εύκολα” (“Σημαία” 8/5/1934).

Οι καταγγελλόμενοι από το ΚΚΕ ως “αγροτοφασίστες” ομιλητές του συνεδρίου ήταν οι οι Διον. Αποστολόπουλος, Χρ. Κουβελιώτης, Ζαχ, Κουρέτας, Στυλ. Διακουμογιαννόπουλος.

Και το ψήφισμα εκτός γραμμής ΚΚΕ υπογράφουν οι Ζαχ. Κουρέτας, Γεωργ. Κατσούλης, Χρ. Κουβελιώτης, Νικ. Κουρέτας, Φωτ. Κότσιρας, Αθαν. Καραμπάτσος, Ν. Γιανναράς, Π. Ζόμπολας, Στ. Γκιούλος, Βασ. Βαλσαμούλης, Φωτ. Ζωντανός, Φωτ. Κανελλόπουλος, Ηλ. Καστόρας, Δημ. Ζωντανός, Ευστ. Θεριός (“Σημαία” 9/5/1934).

ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΡΡΟΗ

Οι αριστεροί αγροτιστές είχαν μεγάλη επιρροή στην περιοχή της Πυλίας, τόσο λόγω της οργάνωσης που προαναφέρθηκε, όσο και λόγω της ισχυρής προσωπικότητας και μαχητικότητας του Λούλη Τσικλητήρα ο οποίος μπήκε στην Καλαμάτα “με το αγροτικό τμήμα Πυλίας και με πυκνάς ομάδας χωρικών εφίππων” λίγες ημέρες μετά τη συνέλευση και το ψήφισμα που προαναφέραμε για το 1931 (“Θάρρος” 12/10/1931). Η επιρροή αυτή αποτυπώνεται στις εκλογές του 1932 όταν ο Τσικλητήρας συγκεντρώνει 3.010 ψήφους (με το μεγάλο όγκο στην Πυλία) και εκλέγεται βουλευτής, όταν ο Κουλαμπάς με το συνδυασμό του Ενιαίου Μετώπου (ΚΚΕ) συγκεντρώνει 412 ψήφους (κατανεμημένους σχεδόν σε όλη τη Μεσσηνία). Ενδεικτικά είναι τα αποτελέσματα που διασώζονται στη “Σημαία” (27/9/1932) για τα αποτελέσματα σε τμήματα της Πυλίας.

Τμήμα Μέτωπο Αγροτικοί

Αχλαδοχωρίου 0 71

Κορώνη 1 5

Χανδρινού 0 93

Χαρακοποιό 14 29

Κορυφάσιο 5 134

Καλλιθέα 6 202

Νέα Κορώνη 8 44

Α' Πύλου 12 347

Β' Πύλου 0 140

Υάμεια 0 4

Ανάλογοι συσχετισμοί αποτυπώνονται και στις εκλογές του 1933, οι οποίες γίνονται κατά επαρχίες και στην Πυλία είναι υποψήφιοι από το ΚΚΕ ο Τζεμόπουλος και από το Αγροτικό Κόμμα ο Τσικλητήρας (“Σημαία” 7/3/1933)

Τμήμα Τζεμόπουλος Τσικλητήρας

1ο Χατζή 1 103

2ο Χατζή 0 316

Βλαχόπουλου 0 115

Βλάσση 0 94

1ον Πύλου 30 299

2ον Πύλου 0 107

Χανδρινού 0 90

Κορυφάσιο 0 82

Καλλιθέα 0 172

Μεθώνη 0 213

Κορώνη 11 2

Υάμεια 1 13

Πεταλίδι 1 61

Αχλαδοχώρι 0 57

Λαχανάδα 0 34

Χαρακοποιό 0 23

Νέα Κορώνη 0 38

Καταλήγοντας οφείλω όμως μια επισήμανση θεμελιώδους σημασίας για το κίνημα της Πυλίας: Οι αγροτικές οργανώσεις που είχε συγκροτήσει ο Τσικλητήρας με τον Χρήστο Κουβελιώτη, το Ζαχαρία Κουρέτα και άλλους αριστερούς αγροτιστές, έπαιξαν τεράστιο ρόλο στη συγκρότηση του ΕΑΜ, τη μαζική συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση και χαρακτηρίζουν εν γένει την πολιτική συμπεριφορά. Οι αγροτιστές αποτελούσαν ισχυρότατη πολιτική δύναμη στην Πυλία, σε αντίθεση με την επιρροή του ΚΚΕ που ήταν εξαιρετικά μικρή, καθώς το Ενιαίο Μέτωπο είχε υποψήφιο. Το γεγονός ότι στην πορεία ταυτίστηκε το ΕΑΜ με το ΚΚΕ και η αριστερή αντικεφαλαιοκρατική αντίληψη που πρέσβευαν, εξηγεί και την εδραιά πεποίθηση πολλών από τους ηλικιωμένους ότι και οι αριστεροί αγροτιστές ήταν μέλη του ΚΚΕ από τη δεκαετία του 1920. Σέβομαι και την μαρτυρία και την γνώμη του καθενός από τους ελάχιστους εναπομείναντες (πολύ μικρούς τότε στην ηλικία) αντιστασιακούς της περιοχής, οι οποίοι κουβαλούν τις διηγήσεις ως ιστορική συνείδηση. “Η ιστορία από τα κάτω” όμως απαιτεί τεκμηρίωση και διασταύρωση, αξία έχουν ο πυρήνας και το “φορτίο” που κουβαλάει και όχι τα γεγονότα που οφείλει να ερευνήσει και να διασταυρώσει ο μελετητής. Τέλος...