Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτό γίνεται αναφορά στο πανσυνεταιριστικό συνέδριο που έγινε στην Ολυμπία το 1930 και στο οποίο ψηφίστηκε “Προσχέδιο καταστατικού Συνδικάτου Σταφιδοπαραγωγών Πελοποννήσου και Νήσων”. Την εισήγηση έκανε ο διευθυντής της Ενωσης Συνεταιρισμών Πύργου Γ. Ε. Νικολαΐδης και στοιχεία από αυτή έχουν ενσωματωθεί στο ψήφισμα των 210 συνεταιρισμών της Μεσσηνίας. Στην εισήγηση αναφέρονται τα εξής: «Είναι πολλά και μεγάλα τα οικονομικά οφέλη, τα οποία θα μας δώσει το Συνδικάτο των σταφιδοπαραγωγών ή μάλλον το μονοπώλιον τούτο, το οποίον θα συγκεντρώσει εις χείρας του ολόκληρον την παραγωγήν, θα χωρίση εις ποιότητας και θα διευθύνει τας τιμάς αναλόγως των τιμών των συναγωνιστών μας. Περιοριζόμεθα να αναφέρουμε τι θα κερδίση ο παραγωγός από το εμπορικόν, βιομηχανικόν και οικονομικόν μέρος του σταφιδικού ζητήματος:
1. Από εμπορκής απόψεως: Πολλοί λίγοι ίσως γνωρίζετε πόσον πωλείται η σταφίς εις τας εξωτερικάς αγοράς και πόσα έξοδα και διάμεσα χέρια μεσολαβούν από τον παραγωγό έως τον καταναλωτή. Είναι στρατιά ολόκληρη η οποία λυμαίνεται την παραγωγήν εις την οποίαν μένει “η σαρωματίνα και το φτυάρι”. Αρχίζουμε από τον μπακάλη του χωριού, μικροτοκιστάς, μικροεμπόρους, μεγαλεμπόρους, μεσίτας, τράπεζαι, ανταποκριταί εξωτερικού, μεσίται εξωτερικού, μεγαλοαγορασταί, κερδοσκόποι και τελευταία λιανοπώλαι. Ολοι αυτοί απορροφούν 800-1.000 δραχμάς κατά χιλιόλιτρο, εάν δε υπολογίσωμεν και τα τοκογλυφικά δάνεια τα οποία φθάνουν 40-50%, τότε ο παραγωγός χρεώνει την παραγωγήν με δραχμάς 500 τουλάχιστον κατά χιλιόλιτρον διά τους τοιούτους τόκους. Εάν δε λάβομεν υπόψιν ότι το πλήθος των σταφίδων μεταφέρεται ιδία διά Πάτρας προς φόρτωσιν, έχομεν και άλλην επιβάρυνσιν 200-300 δραχμάς το χιλιόλιτρον.
Δεν αναφέρω την επιβάρυνσιν του είδους με τα παρακρατήματα και τας άλλας εξαγωγικάς εισφοράς. Περί τούτων θα είπωμεν ολίγα εις την βιομηχανικήν άποψιν.
Ισως μας πουν μερικοί ότι όλοι οι ανωτέρω είναι χρήσιμοι και βοηθούν τον παραγωγόν εις το έργον του. Και ημείς δεν είμεθα των άκρων ώστε να φαντασθούμε ότι η σταφίς από το αλώνι του παραγωγού θα πετάξει εις το στόμα του καταναλωτού άνευ ουδενός διαμέσου. Ημείς υποστηρίζομεν ότι είναι πολλοί οι διάμεσοι και επί του προκειμένου μας χρειάζεται εν εξαγωγικόν εμπόριον και μια Αγροτική Τράπεζα. Οι υπόλοιποι είναι περιττοί.
Παραμεριζομένων των περιττών διαμέσων η παραγωγή θα κερδίση: Από τους διαμέσους εσωτερικού δραχμάς 200. Από διαφοράν μεταφορικών δραχμάς 200. Από διαφοράν ναύλων εξωτερικού δραχμάς 200. Από εμπορικήν υποτιμητικήν κερδοσκοπίαν δραχμάς 300. Το όλον δραχμάς 900.
Οσοι δε δανείζονται με υπέρογκους τόκους των 40-50% θα κερδίσουν δραχμάς 500 τουλάχιστον το χιλιόλιτρον καθώς η Αγροτική Τράπεζα θα τους παρέχει άφθονα τα μέσα της καλλιέργειας με ευθυνόν τόκον.
Δεν ομιλώ τι μπορεί να κερδίση η παραγωγή εκ των πολλών διαμέσων του εξωτερικού, καθόσον απαιτείται η ύπαρξη συνεταιρισμών καταναλώσεως οι οποίοι δεν υπάρχουν εις όλας τας χώρας. Θα περιωρισθώμεν να παραμερίσωμεν τους διαφόρους παρασίτους του εσωτερικού και η παραγωγή μας διά του Συνδικάτου από τον παραγωγόν θα συγκεντρώνεται στας αποθήκας προς πώλησιν. Ανωτέρω αναφέρουμε ότι από την εμπορικήν υποτιμητικήν κερδοσκοπίαν θα κερδήση η παραγωγή δραχμάς 300 και εξηγούμε το πράγμα.
Αι τιμαί των ειδών το πλείστον ρυθμίζονται από το εμπόριον, το οποίον τας περισσοτέρας φοράς πωλεί με τα κάτω, διότι ένας έμπορος ίνα συναγωνισθή άλλον έμπορον προσφέρει εις χαμηλοτέραν τιμήν. Δεδομένου δε ότι η παραγωγή είναι αδύνατος οικονομικώς αλλά και ανοργάνωτος, δεν δύναται να αντιδράση εις την υποτίμησιν του εμπορίου.
Τώρα όμως διά του Συνδικάτου αλλάζουν εντελώς τα πράγματα και τας τιμάς θα καθορίζη τούτο λελογισμένως πάντοτε.
2. Από βιομηχανικής απόψεως: Θα επιδιωχθή η επωφελεστέρα διάθεσις των διά την βιομηχανίαν απαιτούμενων ποσοτήτων, ούτως ώστε αι τιμαί να προσεγγίζουν κάπως τας εμπορικάς τοιαύτας.
Θα καταργηθή το χαρτοπαικτικόν σύστημα των Δελτίων Παρακρατήσεως και θα επιβληθή μόνον μια μικρή εισφορά επί του εξαγόμενου ίνα και αι διά την βιομηχανίαν ποιότητες απολαύσουν το κατώτατον εμπορικόν όριον. Εάν π. χ. η βιομηχανία δίδει περίπου δραχμάς 1.500 το χιλιόλιτρον και το Συνδικάτο καθορίσει το κατώτατον όριον τιμής δραχμάς 2.000, η επιβάρυνσις θα είναι μόνον δραχμάς 500.
Θα καταργηθή το σύστημα των κοινοπραξιών και η βιομηχανία θα έχη εις την διάθεσίν της πράγμα με τιμάς σταθεράς.
3. Από οικονομικής απόψεως: Ως και ανωτέρω ανεφέραμεν, ο σταφιδικός κόσμος μη ων αυτάρκης δανείζεται, από διάφορους τρίτους με τόκους βαρείς εφ' όσον τα δάνεια που δίδει ο συνεταιρισμός και η Τράπεζα δεν επαρκούν.
Με το Συνδικάτο μας η Αγροτική Τράπεζα θα δώσει πολύ περισσότερα και αφθονώτερα τα καλλιεργητικά δάνεια και τόσα όσα χρειάζεται ίνα βγάλει πέρα την καλλιέργεια ο παραγωγός, διότι ολόκληρος η παραγωγή θα ευρίσκεται εις τας αποθήκας του Συνδικάτου και θα εισπράτονται ευκόλως τα καλλιεργητικά δάνεια.
Εάν λάβωμεν ως βάσιν ότι ο παραγωγός εκτός των δανείων του Συνεταιρισμού δανείζεται από τρίτους μέχρι δραχμάς 1.000 το χιλιόλιτρον και οι ληστρικοί αυτοί τόκοι είναι 30-40%, ο σταφιδικός κόσμος θα κερδίση 400 δραχμάς το χιλιόλιτρον.
Συμπέρασμα: Ο καθένας βλέπει τι μεγάλα καλά θα προσφέρη η συσσωμάτωσις των παραγωγών εις το κολοσσιαίον τούτο τραστ εις το οποίον όλοι θα είναι συνεταίροι. Ενώ τώρα με το σύστημα του Οργανισμού συνεισφέρει η παραγωγή υπό τύπον διαφόρων παρακρατημάτωνκαι άλλων εισφορών χωρίς να παίρνει τίποτε.
Το συμφέρον όλων μας και ενός εκάστου είναι η οργάνωσις της παραγωγής και η ενιαία διαχείρισις. Εν συμπράξει δε μετά του εξαγωγικού εμπορίου και της βιομηχανίας έχομεν ελπίδας ότι η σταφίς μας πολύ γρήγορα θα καταλάβη την πρώτην θέσιν εις τας εξωτερικάς αγοράς εκτοπίζουσα τους ανταγωνιστάς μας. Δεν υποσχόμεθα εις τους παραγωγούς ότι διά του Συνδικάτου θα πωλήσουν δραχμάς 4.000, καθόσον έχομεν σκληρόν αγώναν και ισχυρούς ανταγωνιστάς οίτινες προσπαθούν να μας εκτοπίσουν και εν μέρει το κατώρθωσαν. Θα είμεθα ευτυχείς να ανακτήσωμεν το απωλεσθέν έδαφος και ελπίζομεν εις τούτο διά της καλής ποιότητος, ιδία διά του Συνδικάτου, το οποίον ίνα συσταθεί έχει ανάγκην της συνδρομής σας.
Επομένως είναι ανάγκη κάθε συνεταιρισμός και Ενωσις να τηλεγραφήση προς τον κ. Πρωθυπουργόν, Υπουργείον Γεωργίας και Αγροτικήν Τράπεζαν ως και εις τους βουλευτάς σας, όπως ψηφισθή παρά της Βουλής το παρόν καταστατικόν».
Το καταστατικό αποτελείται από 23 άρθρα και υπογράφουν: Κεντρική Συνεργατική Τράπεζα Ηλείας (Πύργος). Κεντρική Αγροτική Τράπεζα Καλαμών (Καλάμαι). Παμμεσηνιακή Ενωσις Γεωργικών Συνεταιρισμών (Καλάμαι). Σταφιδική Προμηθευτική Τράπεζα Μεσσηνίας (Γλιάτα). Προμηθευτική και Πωλήσεως Συνεταιριστική Ανω Μεσσηνίας (Ζευγολατιό). Προμηθευτική και Πωλήσεως Συνεταιριστική Μεσσήνης (Μεσσήνη). Κεντρική Αγροτική Τράπεζα Αρηνοφυγαλείας (Κακόβατος). Κεντρική Γεωργοκτηματική Τράπεζα Ολυμπίας (Κρέστενα). Πιστωτική Ενωσις Γεωργικών Συνεταιρισμών (Λεχαινά). Πιστωτική Ενωσις Γεωργικών Συνεταιρισμών (Αμαλιάς). Αγροτική Λαϊκή Τράπεζα Φιλιατρών εκπροσωπούσα 7 μεμονωμένους συνεταιρισμούς (Φιλιατρά). Γεωργική Συνεταιρική Τράπεζα (Πάτραι). Ενωσις Συνεταιρισμών Τριφυλίας και Πυλίας (Γαργαλιάνοι). Σταφιδική Τράπεζα Βοστίτσης (Αίγιον). Γεωργική Πιστωτική Ενωσις (Κυπαρισσία). Γεωργικόν Επιμελητήριον Αχαιοηλίδος (Πάτραι). Ενωσις Συνεταιρισμών Ζακύνθου (Ζάκυνθος). Ενωσις Συνεταιρισμών Γαστούνης (Γαστούνη). Ενωσις Συνεταιρισμών Αμαλιάδος (Αμαλιάς).
Συνυπογράφει και το προεδρείο του Α' Πανσυνεταιρικού Συνεδρίου Ολυμπίων: Πρόεδρος Α. Αποστολάκος. Αντιπρόεδροι Κ. Κόκκιζας, Ηλ. Μαράκας. Γενικός Γραμματεύς Γ. Νικολαΐδης. Πρακτικογράφοι Α. Πρίνος, Χριστόπουλος (451).
Οπως φαίνεται όμως από τα όσα προηγήθηκαν, οι συνεταιριστές που συνυπέγραψαν διχάστηκαν γα την υπόθεση των συμβούλων του ΑΣΟ και το σχέδιο ναυάγησε. Η διαμάχη σταδιακά περνάει στο περιθώριο των εξελίξεων και “σβήνει” από την ειδησεογραφία, καθώς η κυβέρνηση ετοιμάζει τροποποίηση του καταστατικού του ΑΣΟ: «Το υπουργείον Εθνικής Οικονομίας παρασκευάζει νομοσχέδιον δια του οποίου τροποποιείται ο νόμος περί Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, επιφερομένων ουσιωδών και βασικών τροποποιήσεων ως προς την σύνθεσιν του Διοικητικού Συμβουλίου και ως προς τον κρατικόν έλεγχον. Το νέον νομοσχέδιν καθορίζει ότι το συμβούλιον του ΑΣΟ θ αποτελείται ουχί εκ δεκαπέντε μελών αλλ εξ επτα μόνον εκ των οποίων δύο θα υποδεικνύονται εκ των παραγωγών» (452).
(Συνεχίζεται)
(450) “Νεολόγος” 24/1/1931
(451) “Προσχέδιον καταστατικού Συνδικάτου Σταφιδοπαραγωγών Πελοποννήσου και Νήσων ψηφισθέν παρά του εν Αρχαία Ολυμπία Α' Συνεταιρικού Συνεδρίου” - Εν Πύργω, Τυπογραφείον Κ. Δ. Βαρουξή, 1930
(452) “Σημαία” 17/2/1931
