Δευτέρα, 12 Δεκεμβρίου 2016 18:11

Το σταφιδικό κίνημα και ο Τάσης Κουλαμπάς (μέρος 58ο)

Στο πεδίο των πολιτικών εξελίξεων, το φθινόπωρο του 1930 η προσχώρηση του Ι. Σοφιανόπουλου στο Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας προκαλεί εντάσεις στις γραμμές του και ομαδοποιήσεις. Ο Θόδωρος Κορμάς εμφανίζεται ως “Γραμματεύς Τμήματος Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος Μεσσηνίας” και σε μακροσκελές άρθρο αφού παρουσιάζει στοιχεία του προγράμματος καταλήγει: «Ταύτα είναι ολίγα σημεία εκ του επιδιωκόμενου σκοπού του Αγροτικού Κόμματος, μη θέλοντος -και επειδή δεν είναι δυνατόν- να κάμνωμεν κατάχρησιν των στηλών της εφημερίδος και να δημοσιεύσομεν το πρόγραμμα του Αγροτικού Κόμματος το οποίον είναι μακροσκελέστατον και βαθύτατον μελετημένον και προσηρμοσμένον προς τας σημερινάς οικονομικάς συνθήκας και τους όρους της σημερινής παραγωγής και εις τας ενδεικνυομένας να επέλθουν τροποποιήσεις» (460).

Την ίδια εποχή ο Λούλης Τσικλητήρας βρίσκεται στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών: «Καθ' ας έχομεν πληροφορίας, η κυβέρνησις διέταξε την απαγγελίαν κατηγορίας κατά του πολιτευτού κ. Λούλη Τσικλητήρα δι' άρθρον του δημοσιευθέν εις όλας τας εφημερίδας κατά την εποχήν της σταφιδικής κινήσεως, υπό την ιδιότητα του προέδρου του Σταφιδικού Συνεδρίου Πύργου δι' ου απήντα εις τας απειλητικάς δηλώσεις του κ. αντιπροέδρου της κυβερνήσεως διά τα ζητήματα των σταφιδοπαραγωγών» (460).

Πίσω από τη δραστηριότητα όμως των δύο αγροτιστών υπέβοσκαν και οι τοπικές αντιθέσεις που θα έρθουν στην επιφάνεια μετά το συνέδριο του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από 15 μέχρι 17 Δεκεμβρίου 1930 για να λυθούν τα προβλήματα πολιτικής του κόμματος. Ομως «στο συνέδριο αυτό οι αντιδράσεις αναφέρονται κυρίως στη φυσιογνωμία του κόμματος και την απομάκρυνσή του από τη βασική “ταξική” του γραμμή και ιδεολογία. Ετσι, μέσα σε έντονους διαξιφισμούς επήλθε νέα διάσπαση του κόμματος σε δύο παρατάξεις. Η μία, που αποτελείται κυρίως από τους Δ. Χατζηγιάννη, Κ. Γαβριηλίδη, Δ. Αβράσογλου και Τσιάρα, είχε ισχυρά ερείσματα στη Δράμα, στην Καρδίτσα, στη Λάρισα και στη Θεσσαλονίκη και υποστήριζε την ενίσχυση της αριστερής φυσιογνωμίας του κόμματος. Η δεύτερη, αποτελούμενη από τους Σ. Ανθρακόπουλο, Απ. Παγκούτσο και άλλους που υποστήριζαν το Σοφιανόπουλο, ήταν επικρατέστερη στα Τρίκαλα και τις Σέρρες. Η μερίδα αυτή απέδιδε την αποτυχία του κόμματος στην έλλειψη δοκιμασμένου πολιτικού αρχηγού και επέμενε στη διεύρυνση της εκλογικής βάσης με νέα στελέχη, ακόμη και ετερόκλητα στοιχεία από τα αστικά κόμματα, όπως ο υπουργός Γεωργίας (Δεκέμβριος 1930-Μάρτιος 1931) της κυβέρνησης Βενιζέλου, Απ. Αλεξανδρής, ο οποίος παρουσιαζόταν πρόθυμος να αναλάβει την αρχηγία του Αγροτικού Κόμματος, ή ακόμη ο παλιός σοσιαλιστής που προσχώρησε στο κόμμα Ελευθεροφρόνων του Ι. Μεταξά, Αλ. Βαμβέτσος [...] Την περίοδο αυτή η διάσπαση φαίνεται ότι ήταν οριστική και οι αντίπαλες πλευρές, διατηρώντας η κάθε μια για λογαριασμό της την πατρότητα του Αγροτικού Κόμματος εξαπέλυαν βαρείς χαρακτηρισμούς κατηγορώντας η μια την άλλη για φασισμό» (462).

Η πρώτη ομάδα καταγγέλλει την δεύτερη περί τον Στεφανόπουλο και ανακοινώνει συνέδριο για τις 25 Μαρτίου (463). Στη Μεσσηνία ο Τσικλητήρας ως αντιπρόσωπος διαφόρων επαρχιών συντάσσεται με την ομάδα αυτή και ζητεί τη σύγκληση συνεδρίου: «Ο κ. Λούλης Τσικλητήρας, εκπροσωπών τα τμήματα Πύλου, Καλαμών, Ηλείας, Τριφυλίας και Ναυπλίου του Αγροτικού Κόμματος, απέστειλεν εκ Πύλου εις τον Τύπον τηλεγράφημα διά του οποίου στηλιτεύει τους φασιστικούς αριβισμούς της τετράδος Σοφιανόπουλου και τονίζει ότι ενδείκνυται η συγκρότησις νέου συνεδρίου όπως θέση τα πράγματα εις την θέσιν των» (464).

Ο Θόδωρος Κορμάς τοποθετείται με την ομάδα περί τον Στεφανόπουλο και οργανώνει περιοδεία στελεχών της στη Μεσσηνία, σε αντίβαρο της παρουσίας και τοποθέτησης του Τσικλητήρα: «Αφίχθησαν προχθές διά της αθηναϊκής αμαξοστοιχίας οι κ. κ. Σωκράτης Ανθρακόπουλος βουλευτής του Αγροτικού Κόμματος της Ελλάδος, Απόστολος Παγκούτσος γενικός γραμματεύς του Αγροτικού Κόμματος και Νικόλαος Ματούσης γραμματεύς της οργανωτικής επιτροπής και εξέδραμον μετά του Θεδόδωρου Κορμά γραμματέως τμήματος Μεσσηνίας του Αγροτικού Κόμματος και συμβούλου Γεώργ. Πολιτοπούλου εις διάφορα χωρία και εις Ναζήριον ένθα συνεκεντρώθησαν όλα τα μέλη του εκεί παραρτήματος του Αγροτικού Κόμματος προς τα οποία ομίλησαν οι κ. κ. Ανθρακόπουλος, Παγκούτσος, Ματούσης και Κορμάς αναπτύξαντες τας αρχάς και το πρόγραμμα του Αγροτικού Κόμματος» (465).

Ο Τσικλητήρας πληροφορείται την περιοδεία του κλιμακίου και υπογράφοντας ως “Γενικός Γραμματεύς Τμήματος Αγροτικού Κόμματος Πυλίας-Τριφυλίας” δημοσιεύει επιστολή προς τους αγρότες της επαρχίας Μεσσήνης, στην οποία επιτίθεται κατά της ομάδας Σοφιανόπουλου και ειδικότερα στον Κορμά χωρίς να τον κατονομάζει. Και γράφει μεταξύ άλλων: «Οσον αφορά κάποιον δήθεν ομοϊδεάτην Μεσσήνιον τούτο λέγω μόνον ότι ομολογώ ότι την έπαθα και ντρέπομαι να το ειπώ. Παρ' όλες τις πληροφορίες που είχα ότι θα εμειώνετο η σοβαρότης του αγώνος και ίσως να ελάμβανε δι' αυτού δελαπατριδικήν χροιάν, δεν θα ήθελα να του κόψω την διάθεσιν προς εργασίαν την οποία έχει αρχίσει από τινών μηνών και θα ήρχιζε ο συνδυασμός των ενεργειών Πυλίας, Τριφυλίας και Μεσσήνης εις των οποίων ως μου έλεγεν είχε πάρει τμήμα και του παρείχα την συνεργασίαν μου. Αλλά δυστυχώς απεδείχθη ότι κινείται εις αυτήν από παράφορον αριβισμό και πως να γίνη βουλευτής χωρίς καμία πίστη στον αγώνα. Και αλλοίμονον τρις αλλοίμονον διότι ο λαός είναι τόσον αηδιασμένος από την κατάσταση αυτή και από όλους τους πολιτικούς από τους οποίους δεν είδε κανένα καλό ώστε είναι έτοιμος να αρπάξη κάθε επιτήδειον που εκμεταλλευόμενος τη δίψα αυτή του κοσμάκη επιδιώκει να κάνη τη δουλίτσα του. Αλλ' ανεξαρτήτως της πολιτικής απόψεως του ζητήματος και της προσχωρήσεώς του εις τους προδότας, ο χριστιανός αυτός μου είχε απαντήσει για τηλεφώνου (το απόγευμα της ημέρας που είχε συνέλθει το Συμβούλιο το δικό μας) εις την αποδοκιμασίαν της κλίκας Στεφανόπουλου, Ανθρακόπουλου και ετηλεγράφησα σχετικώς εις Θεσσαλονίκην όπου επρόκειτο να τηλεγραφήσω για το δικό μας περιφερειακό τμήμα Πυλίας-Τριφυλίας. Και αντί τούτου πληροφορούμε έξαφνα χθες μόλις, ότι υποδέχεται τους προδότας τους οποίους υποδέχονται με ξύλο στους ιδιαιτέρούς τους Νομούς, και τηλεγραφεί μάλιστα ότι τμήματα Μεσσηνίας κ.λπ. βάζει δηλαδή και την Πυλία μέσα εφ' όσον λέγει Μεσσηνίας και όχι Μεσσήνης.

Μπράβο!

Ημείς με ήρεμιν συνείδησιν εξακολουθούμε τον πολύ σκληρό αγώνα που τον αρχίσαμε από 8 χρόνια, ένα χρόνο μετά την ίδρυση του κόμματος, σταθεροί και αδιάφοροι στις συκοφαντίες, τις ύβρεις στις οποίες των προσωπικών κομμάτων προσετέθησαν προ ολίγων μηνών των κομμουνιστών και θα προστεθούν τώρα και των πρώην αγροτικών και ήδη στρατικοφασιστών με τη μάσκα του αγροτικού για να τον παρασύρουν ευκολότερα στις ποινικές αλλεπάλληλες διατάξεις της κρατούσης τάξεως με την εκκρεμούσα διά τους σταφιδικούς αγώνας και ίσως και προ ημερών ακόμη στους Γαργαλιάνους που επήγα να μιλήσω για τη σταφίδα και την πολιτικήν κατάστασιν της κυβερνήσεως κεφαλαιοκρατικής ολιγαρχίας δεν ηξεύρω αν εμήνυσε η Αστυνομία όπως ηπείλησε και την έκαμε να υποχωρήση ο υπέροχος λαός των Γαργαλιάνων, προς τον οποίον έχετε κοινά γνωρίσματα και μοιάζετε στη ζωηρότητα και υποστήριξη των δικαίων σας» (466).

Η απάντηση του Θόδωρου Κορμά έρχεται αμέσως με επιστολή στους αγρότες της Πυλίας και της Τριφυλίας και υπογράφοντας ως γραμματέας Μεσσηνίας και γενικός σύμβουλος του Αγροτικού Κόμματος. Πρόκειται για επιστολή που χαρακτηρίζεται από έντονο αντικομμουνισμό καθώς γράφει μεταξύ άλλων: «Ο Τσικλητήρας τους πληροφορώ τους αγρότας της Πυλίας ότι διεγράφη από το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος ως κομμουνιστής και μαζί με αυτόν διεγράφησαν και οι άλλοι κομμουνισταί Γαβριηλίδης, Χατζηγιάννης και Τανούλας καθότι προσεχώρησαν από τας 6 Δεκεμβρίου του έτους 1930 εις την Γην Διεθνή. Προσοχή λοιπόν αγρόται της Πυλίας μην παρασύρεσθε από τον κομμουνιστή Τσικλητήρα. Οσοι ανήκετε εις το Αγροτικόν Κόμμα θα απευθύνεσθε εις εμέ δι' ό,τι ζήτημα θέλετε. Κατά δε του Τσικληρήτα υπεβλήθη μήνυσις όχι μόνον από την Αστυνομίαν ως κομμουνιστού και επιδιώκοντος βιαίαν ανατροπήν αλλά εκ μέρους μου, διοτι κάμνει χρήσιν του τίτλου “γραμματεύς αγροτικού τμήματος Πυλίας” ενώ τούτος δεν είναι πλέον [...] Ως προς το ζήτημα δε της τηλεφωνικής μας συνεντεύξεως, όταν αυτός με εκάλεσε στο τηλέφωνο -και όχι εγώ- διημείφθησαν τα εξής: Μου είπε ότι ο Ανθρακόπουλος, ο Παγκούτσος και ο Μουτούσης επρόδωσαν τον αγώνα. Διατί; Μου απαντά διότι έβαλαν και τον Σοφιανόπουλον εις το ψηφοδέλτιον. Ποίος σου το είπε; Ο Τανούλας μου τηλεγράφησε. Πρέπει μου λέγει να τηλεγραφήσω αποκηρύσσοντας την πλειοψηφίαν και εγώ εκ μέρους του τμήματός μου. Αφού δε εγώ του είπα ότι είμαι στεναχωρημένος διά την διαίρεσιν απεχωρήσθημεν. Και αφού έμαθα την επαύριον ότι ο Χατζηγιάννης ηκολούθησεν τον κομμουνιστήν Γαβριηλίδη και ηττηθείς εις την εκλογήν ηρνείτο να παραδώση την γενικήν γραμματείαν. Τι έπρεπε να κάμω; Να ακολουθήσω την γνώμην του Τσικλητήρα διότι και αυτός ηρνήθη την πλειοψηφίαν την αγροτικήν και ηκολούθησε την μειοψηφίαν την κομμουνιστικήν; Αλλοίμονόν μου εάν δεν είχα το θάρρος της γνώμης μου και των πεποιθήσεών μου των αγνών επάνω εις τα οποία αγωνίζομαι [...]. Ως προς την αριβίστικην χροιάν την οποίαν θέλει να μου προσδώση ότι επιδιώκω να βουλευτοποιηθώ, του λέγω ότι να ενθυμηθή πόσας φοράς τον απέκρουσα όταν μου έλεγε σε μέλλοντα συνδυασμόν να πάρωμεν κομματάρχας, παλαιοκομματικών αρχών για να επιτύχωμεν το βουλευτιλίκι, λέγοντάς του, ότι προτιμώ να πάρωμεν χωριάτες και ας αποτύχωμεν, παρά να μολύνωμεν και να νοθεύσωμεν τελείως την ιδεολογία μας. Και τέλος του λέγομεν ότι εάν ημείς είμεθα δελαπατρίδηδες, πάντως δεν εισήλθομεν εις ψυχιατρικήν κλινικήν εις την οποίαν εκείνος επί μιαν διετίαν παρέμεινεν μάτην νοσηλευόμενος.

Αγρότες της Πυλίας προσέξατε.

Αποκηρύξατε τον κομμουνιστη Τσικλητήρα, που μέσα στο κεφάλι του δεν έχει τίποτα θετικό. Αποκηρύξατε αυτόν όστις ανήκει πλέον εις το κομμουνιστικόν κόμμα, και ως πρώτη του αρχή έχει το κάτω η ιδιοκτησία. Αποκηρύξατε τον Τσικλητήρα, όστις λέγει, κάτω η ιδιοκτησία, κάτω η οικογένεια, κάτω η θρησκεία. Ακολουθήσατε ημάς τους αγνούς αγρότας ιδεολόγους, οίτινες θέλομεν αντιθέτως να σας εξασφαλίσωμεν την ιδιοκτησίαν και να σας βγάλωμεν από την εκμετάλλευση και τη δυστυχία. Ακολουθήσατε τον αγνόν αγροτισμό, οίτινες κτυπάμε τα προσωπικά κόμματα ως χρεωκοπημένα αλλά κτυπάμε αμείλικτα και τον κομμουνισμόν» (467).

(Συνέχεια)

(460) “Σημαία” 4/11/1930

(461) “Σημαία” 7/12/1930

(462) Δημήτρης Γ. Παναγιωτόπουλος “Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας – Οψεις του αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα”

(463) “Μακεδονία” 20/12/1930

(464) “Μακεδονία” 24/12/1930

(465) “Μεσσηνία” 9/1/1931

(466) “Σημαία” 22/1/1931

(467) “Σημαία” 24/1/1931