Νέα σενάρια όμως για τον τρόπο αποζημιώσεων και την πολιτική του ΑΣΟ μεγαλώνουν την ανησυχία των παραγωγών: “Υπό των ενταύθα σταφιδικών κύκλων εσχολιάζοντο ζωηρώς αι απόψεις του υπουργού της Εθνικής Οικονομίας κ. Π. Βουρλούμη, όσον αφορά τον τρόπον της αποζημιώσεως των παγετοπλήκτων σταφιδοπαραγωγών. Συμφώνως προς τας απόψεις αυτάς του κ. υπουργού, η αποζημίωσις των παγετοπλήκτων δεν θα ορισθή ως είχεν αποφασισθή, εις 1.200 δρχ. κατά χιλιόλιτρον, αλλά πολύ κάτω της τιμής αυτής. Οι δικαιούχοι όμως θα δύνανται να προσφύγουν εις το δικαστήριον διά να συμπληρώνουν τας αποζημιώσεις των. Διά του τρόπου αυτού ετονίζετο υπό των ανωτέρω κύκλων ότι η κυβέρνησις προσπαθεί αφ' ενός μεν να περικόψη από τους πληγέντας σταφιδοπαραγωγούς μέρος της μικράς αποζημιώσεως την οποίαν υπεσχέθη εις αυτούς. Αφ' ετέρου δε να παρελκύση το ζήτημα. Συναφώς πληφορούμεθα ότι εις ωρισμένους ενταύθα παράγοντας των σταφιδικών μερών επικρατεί η σκέψις όπως προβούν το ταχύτερον εις τα κατάλληλα διαβήματα παρά τη κυβερνήσει διά την σταφιδικήν πολιτικήν την οποίαν ηκολούθησεν και ακολουθεί ήδη έναντι της αποζημιώσεως των παγετοπλήκτων, καθόσον οι τελευταίοι ούτοι λόγω των αντίξοων οικονομικών περιστάσεων έχουν περιέλθη εις τελείαν κατάστασιν ενδείας. Χαρακτηριστικόν των διαθέσεων υφ' ων εμφορείται η κυβέρνησις απέναντι των σταφιδοπαραγωγών είναι το γεγονός ότι ο ΑΣΟ απεφάσισεν όπως εφεσιβάλη ενώπιον των τριτοβαθμίων επιτροπών τας περισσοτέρας αποφάσεις των δευτεροβαθμίων τοιούτων. Δέον να σημειωθή ότι ο ΑΣΟ θα υποβάλη επίσης ομαδικάς ενστάσεις και εναντίον των αποφάσεων των δευτεροβαθμίων εκτιμητικών επιτροπών του υποκαταστήματος Μεσσήνης, διότι έχει την γνώμην ότι αι ζημίαι παριστάνονται ως υπερβολικώς εξογκωμέναι” (589).
Μετά και τις πληροφορίες αυτές πραγματοποιείται μεγάλη κινητοποίηση στη Μεσσήνη: “Χθες την πρωίαν, επί τη πληροφορία ότι το κατάστημα Γενικών Αποθηκών Μεσσήνης μελετά την τροποποίησιν των αποφάσεων των δευτεροβαθμίων επιτροπών εις βάρος των σταφιδοπαραγωγών, συνεκεντρώθησαν εις την γείτονα Μεσσήνην κατόπιν κωδωνοκρουσιών, υπερδισχίλιοι χωρικοί με τον σκοπόν όπως ερχόμενοι πεζή εις Καλάμας, διαμαρτυρηθούν εντόνως προς τον νομάρχην κ. Κρεββατάν και τον επόπτην των εκτιμητικών επιτροπών κ. Αντωνόπουλον. Εις την Μεσσήνην οι σταφιδοπαραγωγοί εξετράπησαν μάλιστα και εις ύβρεις εναντίον των αρμοδίων υπαλλήλων και εζήτησαν όπως κατέλθουν ομαδικώς εις Καλάμας. Επεκράτησαν όμως ψυχραιμότεραι σκέψεις και ούτω εξέλεξαν μιαν πολυμελήν επιτροπήν, αποτελεσθείσαν υπό των κ.κ. Π. Σταυροπούλου, Ι. Θεοδωροπούλου, Π. Πανοπούλου και Σ. Πανοπούλου της Κοινότητος Αριστοδημείου, Θεοδ. Χριστοφιλοπούλου, Μιχ. Πετροπούλου, Ι. Κωνσταντοπούλου, Γ. Αλεξοπούλου και Κ. Σταματοπούλου της Κοινότητος Ναζηρίου, Ευστ. Ζολώτα της Κοινότητος Αβραμιού, Γ. Φωτεινόπουλον, Δημ. Ξενογιάννην της Κοινότητος Πιλαλίστρας, Στ. Κωνσταντοπούλου της Κοινότητος Αγριλιάς, Αρ. Καλογεροπούλου, Αλ. Γεωργουλοπούλου, Αντ. Αργυράκη της Κοινότητος Βρωμοβρύσεως, Δημ. Παπαδοπούλου της Κοινότητος Πιπερίτσης, Παν. Παναγιωτάκη, Μιχ. Αλεξοπούλου της Κοινότητος Καλαμαράς, Νικολ. Νικολακοπούλου της Κοινότητος Σπιταλίου, Θεοδ. Φάκωνα της Κοινότητος Μαδαίνης, Κ. Παπαγεωργίου, Ν. Κεφάλα, Γ. Στούνου και Β. Φωτόπουλου της Κοινότητος Καρτερολίου, ήτις ελθούσα εις Καλάμας με ρητήν εντολήν, διατυπωθείσαν μάλιστα και εν υπομνήματι, παρουσιασθή αμέσως προ του νομάρχου κ. Κρεββατά και του γενικού επόπτου των εκτιμήσεων κ. Αντωνοπούλου. Η επιτροπή ετόνισεν προς τους κ.κ. νομάρχην και Αντωνόπουλο, ότι εις ην περίπτωσιν δεν μείνουν αι εκτιμήσεις ως έχουν συνταχθή υπό των δευτεροβαθμίων επιτροπών, έχει την ρητήν εντολήν όπως καλέσει πάραυτα τους σταφιδοπαραγωγούς εις έντονον αγώνα προς διεκδίκησιν των δικαίων απόψεών των. Ο κ. Αντωνόπουλος απαντών τότε, παρεκάλεσε την επιτροπήν όπως παρουσιασθή και πάλιν το απόγευμα ενώπιόν του ίνα λάβουν πλέον οριστικάς αποφάσεις. Το απόγευμα δεκαμελής επιτροπή σταφιδοπαραγωγών μετέβη εις την Νομαρχίαν, ίνα συζητήση μετά του κ. Αντωνοπούλου, επί παρουσία και του κ. νομάρχου, τον τρόπον διευθετήσεως του αναφυέντος ζητήματος. Ο κ. Αντωνόπουλος διαβεβαίωσεν την επιτροπήν ότι αυτός προσωπικώς ουδέν δικαίωμα έχει να επέμβη. Κατόπιν τούτου η επιτροπή απήλθεν δηλώσασα ότι θα διαβιβάση εις τους σταφιδοπαραγωγούς τα λεχθέντα μεταξύ αυτής και του κ. Αντωνοπούλου, ίνα αποφασίσουν σχετικώς” (590).
Ο Θεόδωρος Κορμάς με την ιδιότητα του “Γενικού Συμβούλου Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος” την ίδια ημέρα δημοσιοποιεί προκήρυξη “προς τους αγρότες της Μεσσηνίας” στην οποία αναφέρει: “Ο εμπαιγμός που σας γίνεται τόσο καιρό από τους αρμοδίους στο ζήτημα των αποζημιώσεων δεν έχει πια όρια. Η υπομονή, υπομονή πείνης και δυστυχίας, δικαίως εξαντλήθη πια. Ο υπουργός της Εθνικής Οικονομίας δηλώνει ότι τας αποζημιώσεις θα τας κατεβάση κάτω από 1.200 το χιλιόλιτρο. Γι' αυτό λοιπόν σας ειδοποιούμε ότι αποφασίσαμε να κατέλθουμε και πάλιν εις έντονον συλλαλητηριακόν αγώνα, για τον οποίον θα πρέπη να είσθε έτοιμοι” (591).
Η αγανάκτηση κορυφώνεται, εντείνονται οι συζητήσεις για συλλαλητήρια και μπροστά στην κατάσταση που διαμορφώνεται ο ΑΣΟ κάνει ελιγμό αφήνοντας να διαρρεύσει ότι θα δοθούν προκαταβολές: “Πληροφορούμεθα εκ θετικής πηγής ότι κρατεί σκέψις παρά τοις αρμοδίοις όπως δοθώσιν προκαταβολαί εις τους δικαιούχους παγετόπληκτους σταφιδοπαραγωγούς, έναντι των αποζημιώσεων. Εις την σκέψιν ταύτην ήχθησαν οι αρμόδιοι εκ του γεγονότος της παρατάσεως του χρόνου των οριστικών εκτιμήσεων των ζημιών. Διότι ως υπολογίζεται αι τριτοβάθμιαι επιτροπαί δεν θα καταστή δυνατόν να τερματήσωσι την εντολήν των, ούτε και εντός του προσεχούς μηνός Οκτωβρίου. Οι παγετόπληκτοι εξ άλλου, έχουν την γνώμην ότι δεν πρέπει να δοθούν προκαταβολαί μικραί εις τους σταφιδοπαραγωγούς, ως είναι η θρυλούμενη των 400-500 δρχ. κατά χιλιόλιτρον, αλλ' εν χιλιόδρχμον τουλάχιστον κατά ενετικόν χιλιόλιτρον, το δε υπόλοιπο να χορηγηθή, άμα ως οριστικοποιηθούν οι κατάλογοι των αποζημιώσεων. Και την άποψιν αυτήν φαίνεται ότι θα υποστηρίξουν μεθαύριο εις το συνέδριον Ζευγολατιού” (592).
Το συνέδριο στο Ζευγολατιό συγκαλείται στις 13 Σεπτεμβρίου και η “Σημαία” νουθετεί τους οργανωτές για “δίκαιες, λογικές και εφαρμόσιμες” αξιώσεις: “Είμεθα απολύτως βέβαιοι ότι το σημερινόν εν Ζευγολατιώ Συνέδριον των Μεσσηνίων αγροτών θα διεξαχθή με την προσήκουσαν σοβαρότητα και επιβολήν, ως και άλλοτε. Αλλά των πορισμάτων, εις τα οποία θα προέλθη το Συνέδριον, είναι ανάγκη να επιδιωχθή η πλήρης αποδοχή από μέρους της κυβερνήσεως. Και η αποδοχή θα επιτευχθή καθ' όλην την γραμμήν, εάν αι αξιώσεις των αγροτών είναι λογικαί, δίκαιαι και εφαρμόσιμοι και αν ο αγροτικός κόσμος εμφανισθή ηνωμένος και συντονίση τας ενεργείας του προς μίαν και την αυτήν κατεύθυνσιν. Οταν αι διάφοροι αγροτικαί ή συνεταιρικαί ομάδες ενεργούν μονομερώς και διατυπώνουν αξιώσεις διαφορετικάς, αναμφισβητήτως τ' αγροτικά δίκαια θα παραμερισθούν και θα καταπατηθούν και θα περιφρονηθούν. Μία κυβέρνησις όταν υφίσταται την πίεσιν ολοκλήρου του αγροτικού κόσμου ηνωμένου, δεν θα τολμήση ποτέ να τεθή αντιμέτωπος προς αυτόν. Θα εξαναγκασθή να προσχωρήση εκούσα ακούσα εις τας δικαίας και λογικάς αξιώσεις των αγροτών. Η “Σημαία” ειλικρινώς ποθούσα να ίδη τους Μεσσήνιους αγρότας, επιτυγχάνοντας του σκοπού των, εύχεται όπως οι αγρόται μας διά των οικείων οργανώσεων εμφανισθούν ηνωμένοι. Ας μη λησμονείται ποτέ η αξία του ρητού “εν τη ενώσει η ισχύς”. Αγρόται ηνωμένοι δεν είναι δυνατόν παρά να καταγάγουν περιφανή θρίαμβον, αρκεί μόνον οι αξιώσεις των να είναι, ως ελπίζομεν, δίκαιαι, λογικαί και εφαρμόσιμοι” (593).
Το Συνέδριο πραγματοποιείται και σε αυτό πρωταγωνιστεί ο Ηλ. Μαράκας. Πρόεδρος της Προμηθευτικής και Πωλήσεως Ενωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Ζευγολατιού, ο οποίος δήλωσε ότι “το κράτος συνεμάχησεν μετά της βιομηχανίας και τα αποτελέσματα όλοι τ' αντιλαμβάνεσθε. Μας ετορπίλισαν τον οργανισμόν, μας κατεπολέμησαν την εξαίρετον πολιτικήν των κατωτέρων ποιοτήτων του τέως διοικητού του ΑΣΟ Σιμωνίδου, μας αποξένωσαν από την οργάνωσίν μας. Αλλ' αυτά δεν έγιναν απλώς και μόνον από καπρίτσια. Υπήρχε σχέδιον και σχέδιον μελετημένον. Τα δε αποτελέσματα της εφαρμογής του όλοι τα βλέπομεν. Αναβολή εκλογών του ΑΣΟ, μη καθορισμός τιμής αποζημιώσεως κατά 1.800 δρχ. το ενετικόν χιλιόλιτρον, κατάργησις του ταμείου αυτασφαλείας εν των ΑΣΟ, κρατικοποίησις αυτού κ.λπ.” (594). Το συνέδριο διακόπηκε προκειμένου να επαναληφθεί μετά από λίγες ημέρες και να προσκληθούν σε αυτό και άλλες οργανώσεις παραγωγών.
Την ίδια ημέρα πραγματοποιείται στου Μπάστα (Πλατύ), σύσκεψη της Ενωσης Συνεταιρισμών Μεσσηνίας με σκοπό τη λογοδοσία της διοίκησης και μετά τις ομιλίες των παραγόντων (Τζώρτζης επιθεωρητής ΑΤΕ, Σταυρόπουλος διευθυντής υποκαταστήματος Μεσσήνης της ΑΤΕ, Τρυφωνόπουλος επόπτης συνεταιρισμών κ.ά.) “έλαβον τον λόγον πολλοί ρήτορες διεκτραγωδήσαντες την οικτράν κατάστασιν εις ην έχει περιέλθει η σταφιδοπαραγωγή και εν τέλει ενεκρίθη το κατωτέρω ψήφισμα: “Αντιπρόσωποι χιλίων πεντακοσίων οργανωμένων οικογενειών κατόπιν μακράς συσκέψεως Γραφεία Ενώσεως Σταφιδοτραπέζης Μεσσηνίας λαβόντες υπ' όψιν δυσχερή οικονομικήν θέσιν σταφιδοπαραγωγών στερουμένων άρτου, ζητώσι καθορισμόν τιμής χιλιόλιτρον αποζημιώσεως παγοπλήκτων δρ. δισχιλίας, ταχείαν καταβολήν αποζημιώσεως εντός Σεπτεμβρίου. Σύσκεψις απεφάσισε εν περιπτώσει αδρανείας αρμοδίων προς εκπλήρωσιν δικαίων αιτημάτων της εντός Σεπτεμβρίου αναλάβη πρωτοβουλία, προσκαλέση ολόκληρον σταφιδικόν κόσμον Μεσσηνίας, διαμαρτυρηθή συλλαλητηριακώς - Εντολή συσκέψεως Ιωάν. Κόσσυβας, Χρ. Μιχαλόπουλος” (595).
Το θέμα απασχολεί και το διεξαγόμενο στην Αθήνα επεισοδιακό πανελλήνιο συνέδριο Κοινοτήτων, το οποίο εκδίδει ψήφισμα για τους παγόπληκτους: “Οι αντιπρόσωποι των σταφιδοφόρων περιοχών συνελθόντες εις σύσκεψιν και κατόπιν διεκτραγωδήσεως των δεινών των σταφιδοπαραγωγών των οποίων όχι μόνον οι σταφιδάμπελοι κατεστράφησαν, αλλά και πάσα άλλη παραγωγή μη αποζημιωθέντων εισέτι, ικετεύουν το Πανελλήνιον Συνέδριον Κοινοτήτων όπως υψώση φωνήν διαμαρτυρίας κατά της παρατηρουμένης κωλυσιεργίας παρά των αρμοδίων διά την καταβολήν σχετικής αποζημιώσεως και δημιουργίας ζητημάτων εκ του μηδενός, δηλοί δε ότι μεταβαίνουσα εις το υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γεωργίας και ΑΣΟ, διεκτραγωδήσει τα δεινά των παγετοπλήκτων” (596).
(589) “Σημαία” 4/9/1931 - Πρόκειται για ανταπόκριση από την Αθήνα
(590) “Σημαία” 6/9/1931
(591) “Σημαία” 6/9/1931
(592) “Σημαία” 11/9/1931
(593) “Σημαία” 13/9/1931
(594) “Σημαία” 15/9/1931
(595) “Θάρρος” 15/9/1931
(596) “Ακρόπολις” 16/9/1931
