Στην είσοδο της πόλεως πέσαμε μπρος σε προτεταμένα όπλα. Εμείς, άοπλοι, επήραμε τις γυναίκες και τα παιδιά μας, τα βάλαμε μπροστά και είπαμε στους φαντάρους:
- Κτυπήστε τις μητέρες σας, τα αδέρφια σας και τα παιδιά σας!
Οι στρατιώτες συνεκινήθησαν πράγματι και όταν τους δόθηκε η διαταγή να πυροβολήσουν, άρχισαν να ρίχνουν στον αέρα. Τα πολυβόλα επίσης έβαλλαν, θα έπεσαν άνω των χιλίων πυροβολισμών. Εμείς εφοβηθήκαμε και εστρέψαμεν προς το τηλεγραφείο, το οποίο και καταλάβαμε. Αμέσως ξαναπήραμε τα όπλα και αποφασίσαμε να αμυνθούμε.
- Και τώρα τι θα κάμετε; τους ηρωτήσαμε.
- Περιμένουμε εδώ τους Γαργαλιανιώτες οι οποίοι τώρα έχουν συγκεντρωθεί στο “Λαγκούβαρδο” μεταξύ Γαργαλιάνων και Φιλιατρών και οδεύουν προς τα εδώ. Από εδώ θα τραβήξουμε γραμμή προς την Αθήνα, παρασύροντας όσους θέλουν να ακολουθήσουν. Οσα τραίνα βρούμε στο δρόμο, θα τα επιτάξουμε. Οι απειλές δεν μας πτοούν. Και στο κάτω-κάτω βλέπεις εδώ; Και ένας από τους συνομιλητάς μου δείχνει μια πελώρια αμφίστομη που κρύβει κάτω από το σακκάκι του, ενώ ένας άλλος μας δείχνει επίσης φυσίγγια δυναμίτιδος που κρύβονται επίσης κάτω από το σακκάκι. Δέον να σημειωθή, ότι έχουν εξοδεύσει περί τας 4.000 δραχμών και να έχουν εφοδιασθή με φυσίγγια δυναμίτιδος και χειροβομβίδας. Την 4ην απογευματινήν διεδόθη εις την Κυπαρισσίαν, ότι οι εκ Γαργαλιάνων διαδηλωταί έφθασαν εις Φιλιατρά και ότι έγινεν η εκκίνησις προς Κυπαρισσίαν.
Εως την ιδίαν ώραν σκοτεινή παρέμενεν η εξέλιξις της καταστάσεως εις Πύλον. Μόλις την 4 1/2 κατωρθώθη να επικοινωνήση ο ανώτερος διοικητής, ο οποίος έλαβε την πληροφορίαν, ότι επικρατεί ησυχία εις Πύλον.
Συγχρόνως εγνώσθησαν τα ονόματα των κάτωθι θυμάτων των αιματηρών σκηνών της Κυριακής. Νεκροί: Κ. Τσαπάλας 50 ετών εκ Κυνηγού. Τραυματίαι: Ι. Βλαστάρης εκ Πηδάσου, βαρέως τραυματισμένος. Μπουγάς Βασ. εκ Κυνηγού, βαρέως τραυματισμένος. Υπάρχουν και πολλοί ελαφρώς τραυματισμένοι, τα ονόματα των οποίων δεν εγνώσθησαν.
Ετσι εξετυλίχθησαν τα πρώτα γεγονότα εις τον αναταραχθέντα απ’ άκρου εις άκρον μεσσηνιακόν κάμπον. Την θλιβεράν συνέχειαν, που επηκολούθησε το απόγευμα ιδίως, σας έδωκα χθες με τις σημειώσεις που μετέφερεν ο μηχανοδηγός της αμαξοστοιχίας εις τον εν Πάτριας ανταποκριτήν της “Ακροπόλεως”, ο οποίος και σας την μετεβίβασεν.
Εληξαν τα γεγονότα; Η απάντησις δεν πρέπει, δεν μπορεί να είνε καταφατική. Διότι διελύθησαν, βέβαια, οι συγκεντρώσεις. Ο αναβρασμός όμως υπάρχει και συγκρούσεις δεν σημειούνται, διότι υπάρχουν και τα αιτήματα και μόνον η λύσις αυτών θα σταματήση και τον αναβρασμόν των σταφιδοπαραγωγών».
«Το τελευταίον επεισόδιον του επαναστατικού διημέρου συνέβη σήμερον (28/8) περί την μεσημβρίαν έξωθι της Κυπαρισσίας και παρά την θέσιν “Ροντάκι” μεταξύ του στρατού και των παραμεινάντων καθ’ όλην την νύκτα έξωθι της Κυπαρισσίας σταφιδοπαραγωγούς, οι οποίοι εσκόπουν να εισέλθουν την πρωίαν και καταλάβουν την πόλιν.
Επί τη προόψει αυτού, αι στρατιωτικαί αρχαί έλαβον όλως έκτακτα μέτρα. Παρά τα μέτρα όμως αυτά, οι συγκεντρωμένοι παραγωγοί δεν ηνόουν να παραιτηθούν του σκοπού των, ούτω δε η σύγκρουσις μεταξύ αυτών και του στρατού εφαίνετο αναπόφευκτος, μέλλουσα δε να έχη συνεπείας άνευ προηγουμένου. Τέλος, όμως, μεταξύ της πλειονότητας των παραγωγών επεκράτησαν ψυχραιμότεραι σκέψεις, ιδίως όταν επιτροπή αυτών μεταβάσα εις την Κυπαρισσίαν, ίνα διαπραγματευθή τα αιτήματά των, επέστρεψε και ανεκοίνωσεν, ότι η κυβέρνησις θα παρείχε ευνοϊκάς λύσεις εις τα αιτήματα των παραγωγών και συνάμα θα περιώριζε εις στενήν κλίμακα τας συλλήψεις.
Κατόπιν τούτου, οι περισσότεροι επείσθησαν να διαλυθούν. Αρκετοί όμως θερμόαιμοι ηρνήθησαν, μια δε ομάς εξ αυτών, αποτελουμένη εξ εκατόν περίπου, ιδίως εκ των νεαρωτέρων, επροχώρησε και έφθασεν εις μικράν απόστασιν από της πόλεως. Ο επικεφαλής της εκεί ευρισκομένης δυνάμεως υπολοχαγός κ. Βαρούχος τους συνέστησε ζωηρώς να σταματήσουν, επειδή δε ούτοι όχι μόνον ηρνήθησαν, αλλ’ άρχισαν πυροβολούντες και ρίπτοντες κατά των στρατιωτών λίθους, διάφορα γεωργικά εργαλεία κλπ. διέταξε τους υπ’ αυτόν άνδρας να πυροβολήσουν, ως και πράγματι εγένετο. Ταυτοχρόνως από τα υψώματα ήρχισαν πυροβολούντα εις τον αέρα προς εκφοβισμόν και τα άλλα στρατιωτικά τμήματα. Τότε οι σταφιδοπαραγωγοί αντεληφθέντες ότι ευρίσκοντο εις αληθή ζώνην πυρός και ότι πάσα περαιτέρω αντίστασίς των θα ισοδυνάμει προς αληθινήν αυτοκτονίαν, ήρχισαν διαλυόμενοι. Διεσπάσθησαν εις διαφόρους μικροομάδας, αι οποίαι ερρίφθησαν διά να σωθούν από το ενδεχόμενον των τραυματισμών από τας βολάς των στρατιωτών εις λάκκους και τα ρείθρα των δρόμων.
Τοιουτοτρόπως περί ώραν 1 1/2 ολόκληρος η συγκέντρωσις είχε διαλυθή και η τάξις αποκατασταθή. Από τους ριφθέντας πυροβολισμούς μόνον εις σταφιδοπαραγωγός ετραυματίσθη ελαφρώς εις την χείρα, τινές δε εμωλωπίσθησαν» (1227).
Ο μαχητικός «Ανεξάρτητος» κινητοποίησε ολόκληρη ομάδα συντακτών, παρουσίασε σπάνιες φωτογραφίες, ενώ η προσπάθεια υποστηρίχθηκε από τον ανταποκριτή του Νίκο Ηλιόπουλο (1228). Το κείμενο που συνοδεύει το πρώτο ρεπορτάζ της εφημερίδας για την εξέγερση των σταφιδοπαραγωγών, είναι χαρακτηριστικό των αντιλήψεων που εκφράζει:
«Πολύ φοβούμεθα ότι αι ανακριτικαί αρχαί αι επιφορτισθείσαι με την ανεύρεσιν των πραγματικών αιτίων των συγκρούσεων της Πύλου, οδεύουν μετά πολλής προχειρότητος εις το έργον των, αφού εις την εξέγερσιν των σταφιδοπαραγωγών της πόλεως ταύτης δεν κατώρθωσαν να διακρίνουν παρά μόνον τον... αιώνιον κομμουνιστικόν δάκτυλον, αυτήν την σανίδα σωτηρίας η οποία χρησιμοποιείται κατά κανόνα από τας διαφόρους αρχάς διά να καλύψουν ιδικάς των ατυχείς ενεργείας ή επιληψίμους παραλείψεις και, εν γένει τας ευθύνας των. Η εξέγερσις της Πύλου, όπως άλλωστε και ολοκλήρου του νομού Μεσσηνίας, οφείλεται αποκλειστικώς και μόνον εις το ότι το πελωρίας σημασίας σταφιδικόν ζήτημα ελύθη επί τη βάσει κακών και πεπλανημένων εισηγήσεων. Εις ολόκληρος κόσμος νομοταγών και φιλησύχων πολιτών, όπως είνε και σταφιδοπαραγωγοί, δεν εξεγείρεται, δεν κατέρχεται από τας κωμοπόλεις και τα χωρία του προς τας μεγάλας πόλεις με μαύρας σημαίας και δεν συγκρούεται εις φονικάς συμπλοκάς με τα όργανα της τάξεως, ωθούμενος προς τούτο από τα ανατρεπτικά στοιχεία. Ας λείψουν λοιπόν αι εύκολοι δικαιολογίαι. Αλλως τε, και το γραφόμενον ότι δύο ηγούμενοι της κινήσεως κ. κ. Κουλαμπάς και Διακουμογιαννόπουλος είνε κομμουνισταί, δεν είνε αληθές. Ούτοι είνε απλοί αγωνισταί της αγροτικής σταφιδικής υποθέσεως και τίποτε περισσότερο» (1229).
(1227) “Ακρόπολις” 29/8/1935
(1228) Ο Νίκος Ηλιόπουλος ήταν γνωστός Καλαματιανός δημοσιογράφος, παλιός αρχισυντάκτης της «Σημαίας» και ο πρώτος που εξορίστηκε στη δικτατορία του Πάγκαλου στη Φολέγανδρο για τα αριστερά του φρονήματα.
(1229) “Ανεξάρτητος 28/8/1935
