Το ενδιαφέρον έγκειται φυσικά στις εκτιμήσεις για τα γεγονότα και την εξέλιξή τους, αλλά και στο γεγονός ότι παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά έτσι ώστε να δίνεται μια πλήρης εικόνα της κινητοποίησης: «Οι ένοπλες κάθοδοι και τα συλλαλητήρια των σταφιδοπαραγωγών που έγιναν στα τέλη του περασμένου μήνα (23-29 Αυγούστου) στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, ξεσηκώνοντας στο πόδι ολόκληρο τον πληθυσμό των επαρχιών της Πυλίας και Τριφυλίας, έχουνε τεράστια σημασία για το επαναστατικό και ιδιαίτερα το αγροτικό κίνημα της χώρας μας.
Στους κάμπους της Πυλίας και Τριφυλίας οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί τσακισμένοι από την κρίση, φτώχια, τα χρέη και τους φόρους της αντιλαϊκής κυβέρνησης, ξεσηκώθηκαν με το όπλο στο χέρι και επί έξη μέρες έγραψαν λαμπρές σελίδες στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος της Ελλάδας.
Εδώ θα ξεφυλλίσουμε σε χοντρές γραμμές λίγες σελίδες από την παλλαϊκή αυτή και πρωτοφανή ένοπλη εξέγερση, που έδωσε δυνατή ώθηση στη βαθειά ανακατάταξη και στην αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων στην ύπαιθρο προς όφελός μας.
Στις καθόδους στις πόλεις πήραν μέρος με αφάνταστο ενθουσιασμό όλοι οι εργάτες εχτός από μικρό τμήμα πλουσιοχωρικών. Με πρωτοπορία την αγροτική νεολαία, άντρες γυναίκες, γέροι και παιδιά ακόμη κατέβηκαν στις πόλεις οπλισμένοι με ό,τι πρόχειρο βρήκαν στην οργή τους: μαγκούρες, ξύλα, κλαδευτήρια, σαρωματίνες, παληά ξίφη, καθώς και κυνηγετικά όπλα και δυναμίτες πολλοί.
Στα συλλαλητήρια και τις διαδηλώσεις μέσα στις πόλεις Πύλο, Γαργαλιάνους, Φιλιατρά και Κυπαρισσία, πήραν μέρος επίσης και οι επαγγελματίες και οι εργάτες που κήρυξαν απεργία. Ολος ο κόσμος της δουλειάς διαδήλωσε στους δρόμους, παλεύοντας στήθος με στήθος με τις ένοπλες δυνάμεις του μοναρχοφασισμού και ενάντια στον Αυτόνομο ληστρικό Σταφιδικό Οργανισμό (ΑΣΟ), την Αγροτική και Εθνική Τράπεζα κι’ ιδιαίτερα την αντιλαϊκή κυβέρνηση και την κεφαλαιοκρατία.
Υστερα από το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων που συνήλθε όπως είναι γνωστό στις 28 του Ιούλη και έγκρινε ψήφισμα με τα βασικά αιτήματα: 3.600 δρχ. τιμή στο χιλιόλιτρο, για την εξαγορά των πλεονασμάτων της σταφίδας, σβύσιμο των τοκογλυφικών χρεών και χρεωστάσιο στο υπόλοιπο χρέος, κατάργηση δασμών φόρων κλπ., κατάργηση μέσα στο χρόνο του ΑΣΟ, του παρακρατήματος κλπ., στις 18 του Αυγούστου οι σταφιδοπαραγωγοί των επαρχιών Πυλίας, Τριφυλίας απ’ τα χωριά κατεβήκαν σε συλλαλητήρια στις πόλεις Πύλο, Γαργαλιάνους, Φιλιατρά και Κυπαρισσία καθώς και σε πολλά χωριά της Μεσσήνης και έταξαν προθεσμία στην κυβέρνηση για την αποδοχή των αιτημάτων που ψήφισε το παραπάνω Συνέδριο.
Την επομένη η Εχτελεστική Επιτροπή του Σταφιδικού Συνεδρίου ήρθε στην Αθήνα για να υποβάλει η ίδια με τα ίδια της τα χέρια το ψήφισμα στην κυβέρνηση. Η Επιτροπή δεν έγινε δεχτή και εγύρισε στις σταφιδοφόρες επαρχίες μ’ έκκλησή της στους εργάτες και επαγγελματίες της χώρας μας να ενισχύσουν τους σταφιδοπαραγωγούς. Το ίδιο βράδυ της 18ης Αυγούστου στην Αθήνα συνήλθε το συμβούλιο του ΑΣΟ και με έγκριση της Κυβέρνησης καθόρισε την εξευτελιστική τιμή των 2.900 δρχ. για την εξαγορά των πλεονασμάτων, δίχως να πάρει υπόψει την απαίτηση των σταφιδοπαραγωγών, που ζητούσαν 3.600 δρχ. Οι εσπευσμένες αντιλαϊκές αποφάσεις του ΑΣΟ καθώς και η μη ακρόασις – περιφρόνησις – της Εκτελεστικής Επιτροπής του Συνεδρίου επέτειναν την αγανάχτηση που κουφόβραζε στους σταφιδοφόρους Νομούς Μεσσηνίας και Ηλείας, που παράγουν κατώτερη ποιότητα σταφίδας. Η εκδήλωση απάντησης δεν άργησε.
Παρασκευή 23 Αυγούστου – Τη μέρα αυτή στα Φιλιατρά η αστυνομία συλλαμβάνει δίχως καμμία αφορμή το σταφιδοπαραγωγό Σωτ. Κανελλόπουλο τέως κόκκινο πρόεδρο της Κοινότητας Χαλαζωνίου και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Αγώνα για να τρομοκρατήσει στους σταφιδοπαραγωγούς, προλαμβάνοντας τις εκδηλώσεις τους. Η αυθαιρεσία αυτή ξεσήκωσε μια έντονη αντιφασιστική διαμαρτυρία, που ήταν και η απαρχή των εξαήμερων αγώνων.
Το απόγευμα πολλοί σταφιδοπαραγωγοί από τα χωριά έκαναν κάθοδο στα Φιλιατρά. Μαζύ τους ξεσηκώθηκαν και οι επαγγελματίες και λοιποί κάτοικοι της πόλης αυτής και συνολικά τρισίμιση χιλιάδες συγκρότησαν συλλαλητήριο, διαδήλωσαν στους δρόμους και πήγαν ομαδικά στην αστυνομία, έσπασαν τα κάγκελα και απελευθέρωσαν τον Κανελλόπουλο. Κατόπι όλοι μαζί πάλι πήγαν στο Τηλεγραφείο, το κατέλαβαν και έστειλαν έντονη διαμαρτυρία για τη φασιστική σύλληψη και την τρομοκρατία που εξαπολύθηκε, ζητώντας να γίνουν δεχτά τα αιτήματα του Σταφιδικού Συνεδρίου.
Σάββατο 24 Αυγούστου – Η μη αποδοχή των αιτημάτων των συνεδρίου και η τρομοκρατία που άρχισε έντεινε σε μεγάλο βαθμό την αγανάχτηση των σταφιδοπαραγωγών. Σ’ όλα τα χωριά γίνονται συσκέψεις και συζητήσεις και παίρνονται αποφάσεις για καθόδους στις πόλεις και για μαζικά συλλαλητήρια.
Κυριακή 25 Αυγούστου – Από τη νύχτα ακόμη σ’ όλα τα χωριά της Τριφυλίας καθώς και στην Ανω Μεσσηνία οι σταφιδοπαραγωγοί είνε στο πόδι. Οι καμπάνες χτυπάνε το πρωί δίνοντας το σύνθημα της συγκέντρωσης και καθόδου. Οι αγρότες αφήνουν τη σταφίδα τους στ’ αλώνια, παρατάνε τις δουλειές και μαζικά κάνουν κάθοδο στις πόλεις μ’ επικεφαλής τις σταφιδικές τοπικές επιτροπές αγώνα και μέλη της Κεντρικής και Εχτελεστικής Επιτροπής του σταφιδικού συνεδρίου και εξοπλισμένοι με τα γεωργικά τους εργαλεία και δίκανα αρκετοί που αναφέραμε πιο πάνω.
- “3.600 δραχμές ή θάνατος”
- “Κάτω οι καρχαρίες”
- “Κάτω η κυβέρνηση”
- “Σκλάβοι ξυπνήστε”
- “Ζήτω η ανάσταση”
- “Ζητάμε το δίκηο μας”
- “Κάτω η Αγροτική Τράπεζα”
- “Κάτω ο ΑΣΟ”
Με τα συνθήματα αυτά τα πρώτα γραμμένα σε πανώ, τα ρέστα να βγαίνουν από τα βαθιά του στήθους του αγαναχτησμένου λαού, και με μαύρες σημαίες κατεβαίνουν από τα γύρω χωριά χιλιάδες σταφιδοπαραγωγοί και διαδηλώνουν στις πόλεις Γαργαλιάνους, Φιλιατρά, Κυπαρισσία (Τριφυλίας) και Μελιγαλά (Ανω Μεσσηνίας). Υπολογίζεται ότι στα συλλαλητήρια πήραν μέρος πάνω από 30 χιλιάδες.
Οι διαδηλωτές κυριάρχησαν στις πόλεις αυτές. Μπροστά στη δύναμη της μάζας οι αστυνομικές δυνάμεις αναγκάσθηκαν να κρατήσουν στάση “παθητικότητας” υποχωρόντας στη λαϊκή οργή. Στην Κυπαρισσία μάλιστα όπου ήταν και στρατός, οι σταφιδοπαραγωγοί πήγαν στην παραλία για να επιτεθούν στις εγκαταστάσεις (εργοστάσια του ΑΣΟ) και να κάψουν τα αρχεία του φωνάζοντας στους φαντάρους:
- Παιδιά μην μας ρίξετε. Αγωνιζόμαστε για το ψωμί των οικογενειών σας.
Ο λοχαγός διέταξε “επί σκοπόν” για να δώσει τη διαταγή “πυρ”. Μα οι φαντάροι σαν παιδιά του λαού πέταξαν τα όπλα κατά γης και αρνήθηκαν να πυροβολήσουν.
Οι εξεγερμένοι αγρότες γυρνούν στην πόλη, και θέλουν να κάνουν επίθεση στην Εθνική Τράπεζα και τέλος πάνε και καίνε τα βιβλία των Γενικών Αποθηκών του ΑΣΟ.
Σ’ όλες αυτές τις συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις μίλησαν μέλη της Κεντρικής Εχτελεστικής και των τοπικών σταφιδικών επιτροπών. Από την Κυριακή αυτή οι κινητοποιήσεις των σταφιδοπαραγωγών συνεχίσθηκαν νύχτα και μέρα ίσαμε την Τετάρτη 28 Αυγούστου. Και οι αρχές ουσιαστικά καταλύθηκαν.
Οι σταφιδοπαραγωγοί έχοντες με το μέρος τους και τους εργάτες και επαγγελματίες, τις τρεις – τέσσερεις αυτές ημέρες ήταν στο πόδι, με στενή σύνδεση και συνοχή, κύριοι των πόλεων.
Την ίδια μέρα Κυριακή έγιναν επίσης συγκεντρώσεις στα χωριά της Πυλίας και Μεσσηνίας, στη Μυρτιά, Λογκά, Νέα Κορώνη, Μολάους, Πεταλίδιον, Παλιάδα κλπ.

(1235) “Κομμουνιστική Επιθεώρηση” αριθμός τεύχους 14 – Θερμές ευχαριστίες στο Δημήτρη Αβαρλή για την προσφορά του αντιγράφου