Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη
Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Αμμιανό Μαρκελλίνο (330- 392 μ.Χ.), εκτός από τις μεγάλες καταστροφές που προκάλεσε ο σεισμός και το τσουνάμι σε παραλιακές πόλεις, στην Αλεξάνδρεια για παράδειγμα έχασαν τη ζωή τους 10.000 άνθρωποι, οι απώλειες σε πλοία και πληρώματα ήταν τεράστιες. Ένα πλοίο από τη Σπάρτη που έπλεε στη Μεθώνη, γράφει ο Μαρκελλίνος, βρέθηκε δυο μίλια μακριά από την ακτή της Μεθώνης (A. Marcellinus, Res Gestae 17.46). Ερείπια κτισμάτων με καταπλακωμένους νεκρούς, θύματα του καταστροφικού αυτού σεισμού του 365 μ.Χ., έχουν έλθει στο φως στις ανασκαφές της αρχαίας Ελεύθερνας στην Κρήτη (Εικ. 1), στο Καστέλι Κισάμου και στην αρχαία Μεσσήνη. Παρά τον σεισμό, πάντως, είκοσι μόλις χρόνια αργότερα η εύπορη πατρικία Παύλα, χήρα και γόνος ισχυρής ρωμαϊκής οικογένειας, με την κόρη της Ευτυχία διανυκτέρευσαν στη Μεθώνη, ταξιδεύοντας με πλοίο από τη Ρώμη για προσκύνημα στους Αγίους Τόπους, ιδιαίτερα στην Ιερουσαλήμ.
Η Μεθώνη αναφέρεται ως έδρα Επισκοπής ήδη από τον 4ο αιώνα μ.Χ. Πρώτος Επίσκοπος Μεθώνης αναφέρεται ο Τυχικός, ο οποίος συμμετείχε στη Σύνοδο της Σαρδικής (Σόφιας) το 343 μ.Χ., είκοσι χρόνια περίπου πριν τον μεγάλο καταστροφικό σεισμό. Επίσκοπος που έφερε το όνομα Θεόδουλος δρούσε την ίδια αυτή ακριβώς περίοδο του 4ου αι. μ.Χ. στην αρχαία Μεσσήνη, προσφέροντας την μεγάλη πολυτελή κατοικία του ως «εν Οίκω Εκκλησία» για το εκκλησίασμα των πρώτων χριστιανών. Ως βυζαντινή πόλη η Μεθώνη εμφανίζεται και το 533 μ.Χ., όταν ο Ιουστινιανός έκλεισε ειρήνη με τους Πέρσες και έστειλε τον στρατηλάτη του Βελισάριο ενάντια στους Βανδάλους της Βόρειας Αφρικής που είχαν τη βάση τους στην Καρχηδόνα. Σύμφωνα με την αφήγηση του ιστορικού Προκόπιου (Βιβλίο 3, 13.9-10), ο Βελισάριος, πλέοντας προς τη Σικελία με κατεύθυνση την Αφρική, αναγκάστηκε λόγω τρικυμίας να προσορμίσει την αρμάδα του στο λιμάνι της Μεθώνης όπου συνάντησε τους στρατηγούς του Βαλεριανό και Μαρτίνο, οι οποίοι είχαν φθάσει νωρίτερα. Καθώς ο άνεμος είχε πέσει, αποβίβασε τον στρατό του στην ακτή και παράγγειλε την παρασκευή γαλέτας στους τοπικούς φούρνους, γιατί η αποθηκευμένη στα αμπάρια των πλοίων ποσότητα είχε βραχεί και μουχλιάσει.
Πολλά χρόνια αργότερα, το έτος 881, ο Νάσαρ, ναύαρχος του βυζαντινού στόλου στα χρόνια του αυτοκράτορα Βασιλείου Α΄ (670-886), επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στον αγκυροβολημένο στη Μεθώνη στόλο των Σαρακηνών πειρατών και τον κατάστρεψε ολοσχερώς με φωτιά. Η πειρατεία ανθούσε για πολλά χρόνια στην περιοχή και η Μεθώνη λειτουργούσε τότε ως κρησφύγετο. Στη διάρκεια αυτής ακριβώς της περιόδου του δεύτερου μισού του 9ου αιώνα μ.Χ. δρούσε επί είκοσι χρόνια στη Μεθώνη ο Επίσκοπος Αθανάσιος από την Κατάνη της Σικελίας, ο οποίος ανακηρύχθηκε Άγιος.
