Πρόκειται για μία συμπληρωμένη έκδοση - σύνοψη των άρθρων, που ο συγγραφέας δημοσίευε το προηγούμενο διάστημα στην "Ε" κάθε Σαββατοκύριακο.
Το βιβλίο μπορείτε να το κατεβάσετε δωρεάν πατώντας ΕΔΩ.
Ο Γιάννης Μπίρης γράφει με αφορμή το νέο του έργο:
"Η ελληνική επανάσταση του 1821, ήταν η ένοπλη εξέγερση των υπόδουλων Ελλήνων εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας, με σκοπό την ανεξαρτησία τους και την απαλλαγή τους από τα δεινά της σκλαβιάς.
Βέβαια, αυτή δεν ήταν η πρώτη προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης του υπόδουλου πληθυσμού από τον οθωμανικό ζυγό. Είχε προηγηθεί αξιοσημείωτος αριθμός εξεγέρσεων, ποικίλης εμβέλειας, τοπικών ή ευρύτερων, οι οποίες ανεξάρτητα από την έκβασή τους συσσώρευσαν εμπειρίες, που συνέτειναν στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821.
Έχουν γραφτεί πολλά για την ελληνική επανάσταση. Μια πολύχρονη προσπάθεια για την προσέγγιση κάποιων «εν πολλοίς», άγνωστων ιστορικών πτυχών της αλλά και την εισαγωγή του αναγνώστη σε αυτές, έφερε αυτή την καταγραφή. Η αναζήτηση κυρίως της ιστορίας στις πηγές έγινε με ιδιαίτερη προσοχή. Μερικές φορές ήταν δύσκολη αφού για τη συστηματική μελέτη δεν υπάρχουν πολλές, κατά το δυνατόν, αντικειμενικές πηγές. Αρκετές φορές, η αναψηλάφηση και η προσπάθεια ερμηνείας και σύγκρισης των πηγών έφερε στην επιφάνεια υποκειμενικές καταγραφές ή και ιδιοτελείς δοξασίες που θα έπρεπε να διερευνηθούν βαθύτερα.
Σε αυτή την ανάλυση θα πάμε αρκετά πίσω, πριν από τα χρόνια της επανάστασης, αφού θα πρέπει αρχικά να εξετάσουμε το διεθνές περιβάλλον και τις διεθνείς συνθήκες που δεν επέτρεπαν νωρίτερα ένα τέτοιο εγχείρημα. Θα εξετάσουμε ακόμα τις μηχανορραφίες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων και τις συνθήκες που τις «έδεναν» μεταξύ τους, στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την επικυριαρχία τους στους υποτελείς και υπόδουλους πληθυσμούς της Ευρώπης.
Στη συνέχεια, θα αναλύσουμε την ανάπτυξη των ελληνικών παροικιών κυρίως στις χώρες των Αψβούργων και τη Ρωσία, θα δούμε μια από τις ανεπιτυχείς προσπάθειες των υπόδουλων το 1770, μετά την υποκίνησή τους από τη Ρωσία, στα ορλωφικά. Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο Ρήγας και οι υπόλοιποι Έλληνες λόγιοι που οδήγησαν στον ξεσηκωμό ενώ θα παρακολουθήσουμε τον απηνή διωγμό των κλεφτών από τους Τούρκους το 1805, στηριζόμενοι κυρίως στις καταγραφές των επιζησάντων. Τότε που η εξαθλίωση είχε γίνει καθημερινότητα για τους σκλαβωμένους.
Στους απελευθερωτικούς αγώνες υπάρχουν οι ένοπλοι αγωνιστές, οι πολιτικοί που διαπραγματεύονται με συνθήκες και συμφωνίες τα κεκτημένα και βέβαια ο άμαχος πληθυσμός. Έτσι και στην ελληνική επανάσταση. Ας έχουμε κατά νου ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν κυρίως αγροτικός. Και οι αγρότες μπορεί να ήθελαν την αποτίναξη της σκλαβιάς τους, όμως δεν μπορούσαν να συλλάβουν την ιδέα της εθνικής εξέγερσης. Δηλαδή δεν μπορούσαν, δεν είχαν την παιδεία, να οργανώσουν μια καλά μελετημένη μυστική εθνικοκοπολιτική εταιρία στηριγμένη στις αρχές του Ρήγα Φερραίου και των εμπόρων ιδρυτών της Φιλικής Εταιρίας. Δεν έφτανε ο αυθορμητισμός, ο ενθουσιασμός και το ένστικτο των αγροτών της αραιοκατοικημένης ελληνικής χερσονήσου. Χρειαζόταν η αστική συγκέντρωση, μια μυστική οργάνωση αλλά και οικονομική στήριξη. Αυτά τα εξασφάλισαν κυρίως οι έμποροι και οι πλοιοκτήτες.
Μετά από προετοιμασία των σκλαβωμένων, κυρίως από τη Φιλική Εταιρεία, ξεκίνησαν αρχικά στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, από το εκεί ελληνικό στοιχείο, σχεδόν ταυτόχρονα με τους Ρουμάνους, επαναστατικές κινήσεις κατά της οθωμανικής κυριαρχίας. Στο επαναστατικό αυτό κλίμα το τέλος Φεβρουαρίου του 1821, έγινε η αποτυχημένη εισβολή του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία αλλά και η σχεδόν ταυτόχρονη αποκήρυξη της εξέγερσής του από τον τσάρο της Ρωσίας αλλά και το πατριαρχείο. Μέσα από τις πηγές θα δούμε και την άγνωστη σε πολλούς «πορεία» του Αλέξανδρου Υψηλάντη στα μπουντρούμια του Μέττερνιχ.
Η καθημερινότητα στις υπόδουλες περιοχές ήταν ιδιαίτερα σκληρή, σχεδόν πρωτόγονη. Χωρίς παιδεία και έστω στοιχειώδη δημόσια υγεία ο υπόδουλος Έλληνας είχε εκτός της πείνας και της δυστυχίας να αντιμετωπίσει τις αντιξοότητες των επιδημιών και την έλλειψη στοιχειώδους υγιεινής. Για την επιτυχή έκβαση του ξεσηκωμού, εκτός από την ψυχική προετοιμασία των υπόδουλων ήταν επίσης απαραίτητη η δημιουργία υποδομών που θα κάλυπταν τον αγώνα. Αυτές οι υποδομές αφορούσαν τη συγκρότηση αξιόμαχων δυνάμεων, την εξασφάλιση πόρων και εφοδίων και βέβαια την επιμελητεία. Οι απαραίτητες στρατιωτικές δυνάμεις για έναν ένοπλο αγώνα, καλύφθηκαν στην ξηρά από τους κλέφτες και τους αρματολούς και στη θάλασσα από τα πειρατικά και τα σιτοκάραβα της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών που μετατράπηκαν σε πολεμικά πλοία. Οι απαραίτητοι πόροι καλύφθηκαν αρχικά από τη Φιλική Εταιρεία και αργότερα από την Πελοποννησιακή Γερουσία και τον Άρειο Πάγο.
Απελευθερωτικές προσπάθειες που ξεκίνησαν από την ανάγκη της επιβίωσης από την οικονομική καταπίεση, συνεχίστηκαν με γενναιότητα και φιλότιμο αλλά και εξωτερικό δανεισμό που οδήγησε σε υποτέλεια και δυστυχώς σε εμφύλιες έριδες και διχασμούς.
Με αυτή την προσέγγιση της ιστορίας της ελληνικής επανάστασης του 1821, θα προσπαθήσω να αναδείξω τις τραγικές συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξήχθη αυτός ο απελευθερωτικός αγώνας, από την προεπαναστατική περίοδο μέχρι και τα χρόνια του Καποδίστρια. Επίσης, θα προσπαθήσω να καταδείξω το ρόλο της τσαρικής Ρωσίας, αλλά και τους τρόπους που προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν οι μεγάλες δυνάμεις την ελληνική επανάσταση. Τέλος θα δούμε το πώς προέκυψε η απόλυτη μοναρχία και το «Βασίλειον της Ελλάδος».
Αυτή δεν είναι μια απλή καταγραφή των ιστορικών γεγονότων αλλά μια προσπάθεια για την ερμηνεία τους, με στόχο την αποφυγή παρόμοιων λαθών στο παρόν και το μέλλον. Εξετάζονται οι οικονομικές και οι πολιτικές συνθήκες, αλλά και οι επιπτώσεις των γεγονότων στην κοινωνική και την πολιτιστική εξέλιξη. Ο στόχος μου δεν είναι η καταγραφή κάθε μάχης ή ναυμαχίας στη διάρκεια του αγώνα. Σκοπός μου είναι η περιγραφή και ανάλυση των πολιτικών και κοινωνικών γεγονότων, η ανάδειξη των πολιτικών αντιθέσεων, των ξένων επιρροών και των εμφυλίων πολέμων, της αλληλεξάρτησης των ιστορικών γεγονότων αλλά των πραγματικών κινήτρων και των προθέσεων των συντελεστών της Ελληνικής Επανάστασης.
Πιστεύοντας ότι αυτή η μελέτη θα συνεισφέρει στην ευρύτερη προσέγγιση αυτών των ταραγμένων και σκοτεινών εποχών, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους αυτούς που με βοήθησαν στην αναζήτηση των πηγών.
Ευχαριστώ τον κύριο Θανάση Χρήστου, Καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, για το Προλογικό Σημείωμα. Ευχαριστώ επίσης τον εκδότη κύριο Ντίνο Πλεμμένο για την άψογη συνεργασία μας και τη συνέπεια στην παρουσίαση και αυτού του έργου μου από τις σελίδες της έγκριτης εφημερίδας “Ελευθερία”.
Πιστός δε σε αυτή την άψογη συνεργασία, προσφέρω αυτό το πόνημα ως δωρεάν e-book στους αναγνώστες της αλλά και σε όλους τους ενδιαφερόμενους για την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ.
Ευχαριστώ
Γιάννης Α. Μπίρης"
