ΦΕΣΣΑ

ΦΕΣΣΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Πολλές φορές δήμαρχος Παμίσου και βουλευτής Μεσσήνης. Γεννήθηκε στο Νησί το 1850 και πήρε μέρος ως εθελοντής στην Κρητική Επανάσταση το 1868. Εξελέγη για πρώτη φορά δήμαρχος το 1891. Ακολούθησε νέα εκλογή το 1895 και έμεινε στο τιμόνι του δήμου μέχρι το 1905 οπότε και εξελέγη βουλευτής. Παραιτήθηκε από τη θέση αυτή το 1907 και επανεξελέγη δήμαρχος, αξίωμα το οποίο διατήρησε μέχρι το θάνατό του το 1912. Στη διάρκεια της θητείας του έγιναν σημαντικά έργα ρυμοτομίας και υπονόμων, ενώ γνώρισε μεγάλη πρόοδο το δημοσυντήρητο Γυμνάσιο στο οποίο δίδαξαν σπουδαίοι καθηγητές.

Ο γιος του Εμμανουήλ χρημάτισε πολλές φορές βουλευτής και γερουσιαστής Μεσσηνίας. Ηταν και ο πρώτος πρόεδρος της Κοινότητας Μεσσήνης (1914). Στο Κοινοτικό Συμβούλιο που εξελέγη τότε (10 Φεβρουαρίου) συμμετείχαν οι: Φ. Βακαλόπουλος, Θ. Γούνας, Χ. Μερλόπουλος, Π. Κορκονικήτας, Κ. Πάστρας, Π. Καλαμαριώτης, Γ. Βαλσαμάκης, Β. Ποτηρόπουλος, Π. Μαρκάκης, Ι. Οικονομόπουλος, Επ. Λυμπερόπουλος, Ι. Ζαχαράκης, Ι. Μουρίκης και ισοψήφησαν οι Αριστ. Φωτόπουλος και Ν. Ρούτσης (στη συνέχεια συναντάμε ως δημοτικό σύμβουλο τον Ν. Ρούτση).

Οι κοινότητες ιδρύθηκαν το 1912 και με βάση τον ιδρυτικό νόμο η θητεία των συμβουλίων ήταν τετραετής και των προέδρων ετήσια. Λόγω των Βαλκανικών Πολέμων, οι πρώτες εκλογές έγιναν το 1914. Στο μεσοδιάστημα παρατάθηκε η θητεία των δημοτικών συμβουλίων και ορίστηκαν δήμαρχοι μεταξύ των δημοτικών συμβούλων. Ως δημαρχούντα από τα διαθέσιμα αρχεία εφημερίδων συναντάμε στο διάστημα αυτό τον δημαρχιακό πάρεδρο Γυφτάκη, αλλά δεν αποκλείεται να είχαν υπηρετήσει σε αυτή τη θέση και άλλα πρόσωπα.

Με την Ελλάδα σε πολεμικές περιπέτειες, οι επόμενες κοινοτικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν το 1925. Ετσι η θητεία των πρώτων κοινοτικών συμβουλίων διήρκεσε ουσιαστικά 11 χρόνια. Στο διάστημα αυτό εναλλάχθηκαν διάφορα πρόσωπα στη θέση του προέδρου, μεταξύ των οποίων ο Π. Κορκονικήτας και ο Φ. Βακαλόπουλος.

ΦΛΕΣΣΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΦΛΕΣΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Παππούς του Παπαφλέσσα ο οποίος κατά την παράδοση πήρε μέρος στα Ορλωφικά το 1770 και σκοτώθηκε στη μάχη του Νησιού. Γραπτή μαρτυρία σχετικά κοντινή στα γεγονότα υπάρχει σε χειρόγραφο βιβλίο του για πολλά χρόνια βουλευτή Καλαμών Κωνσταντίνου Φλέσσα (1840-1920) στο οποίο αναφέρονται τα εξής: «Ο Γεώργιος Φλέσσας ήτο πάππος του Παπαφλέσσα γεννηθείς εν τη κωμοπόλει Πολιανή της Μεσσηνίας τω 1716. Κατά την επανάστασιν του Ορλώφ έδραμεν επικεφαλής 150 Μεσσηνίων προς υπεράσπισιν των εν Μεσσήνη των Καλαμών ευρισκομένων μαχητών υπό τον Ιωάννην Σκυλογιάννην, συγγενούς του Π. Γερακάρη του διακριθέντος επί Μοροζίνη. Παραμείναντες έξω των φρουρίων της Πύλου μετά τον απόπλουν (την 5ην Ιουλίου 1770) εκ Κορώνης του Ρωσσικού στόλου, έσπευσαν εις Νησίον της Μεσσήνης, εν τη οχυρά οικία του Χαντζή Γεωργίου, του καλούμενου Πληγούρη, επολιορκήθησαν υπό των αίφνης κατελθόντων εκ Τριπόλεως Τούρκων και εφωνεύθησαν άπαντες μεταδοθέντος του πυρός εις την οικίαν του Πληγούρη».

Κατά την παράδοση, μετά τα Ορλωφικά, εμφανίστηκε το δημοτικό τραγούδι που εξιστορεί την κάθοδο του Γεώργιου Φλέσσα στο Νησί:

«Λεβέντες παλικάρια από την Πολιανή

με τ’ ασιμάρματά τους πάνε για το Νησί

Περνώντας τη Συρόκα και την Βελανιδιά

ευρίσκουν ένα γέρο με 4 παιδιά.

Γεια σου χαρά σου γέρο

Καλώς τα τα παιδιά,

καλώς τον καπετάνιο

με τα κλεφτόπουλα.

Σήκω να πάμε γέρο

να πάμε στο Νησί

για Τούρκικα κεφάλια

έλα κοντά και συ.

Πώς νάρθω καπετάνιε

που ειμ’ ανήμπορος,

μα πάρε τα παιδιά μου

κι ας μείνω μοναχός.

Πρόσεχε καπετάνιε

στο δρόμο που θα βγης,

είναι γιομάτος Τούρκους

κι’ αδίκως θα χαθείς.

Φλέσσα Γιώργη με λένε

και λόγια δεν ακώ.

Τους Τούρκους θα χτυπήσω

το αίμα τους θα πιώ».

ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΜΑΥΡΟΛΥΚΟΥ

ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΜΑΥΡΟΛΥΚΟΣ

Διάσημος αστρονόμος, συγγραφέας και μαθηματικός που γεννήθηκε στη Μεσσήνη της Σικελίας από Κωνσταντινουπολίτες γονείς το 1494 και έζησε μέχρι το 1575. Ο πατέρας του Αντώνιος ήταν γιατρός και αργότερα έγινε διευθυντής του Νομισματοκοπείου της Μεσσήνης. Το 1521 ο Φραγκίσκος Μαυρόλυκος χειροτονήθηκε το 1550, έγινε Βενεδικτίνος μοναχός στη Μονή Αγίας Μαρίνας και δύο χρόνια αργότερα χρίσθηκε ηγούμενος.

Εγινε και αυτός διευθυντής του Νομισματοκοπείου της Μεσσήνης, διετέλεσε υπεύθυνος συντήρησης των οχυρώσεων της πόλης, δίδαξε γιους αξιωματούχων και ήρθε σε επαφή με πνευματικές προσωπικότητες της εποχής του. Το 1569 διορίσθηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μεσσήνης.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κρατήρας Μαυρόλυκος, ένας από τους γνωστότερους πάνω στη Σελήνη, πήρε το όνομά του από τον Φραγκίσκο Μαυρόλυκο.

Εξέδωσε βιβλία για: Τη διάθλαση του φωτός και το φαινόμενο του ουράνιου τόξου. Την πρώτη γνωστή απόδειξη με τη μέθοδο της μαθηματικής επαγωγής. Τον υπολογισμό του βαρύκεντρου διαφόρων στερεών σωμάτων. Την ιστορία της Σικελίας. Μια μέθοδο μέτρησης των διαστάσεων της Γης.

Μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων, μετέφρασε αρχαία κείμενα των Θεοδοσίου Βιθυνού, Μενέλαου του Αλεξανδρέως, Αυτολύκου του Πιτανέως, Ευκλείδη, Απολλωνίου του Περγαίου και Αρχιμήδη.

Η ονοματοθεσία σύμφωνα με την εισήγηση, έγινε στο πλαίσιο της προσπάθειας «σύνδεσης με κάθε θεμιτό μέσο της κουλτούρας της Αρχαίας Μεσσήνης, της Σικελικής Μεσσήνης και της πόλης Μεσσήνης».

ΦΡΑΓΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΦΡΑΓΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Αξιωματικός της αεροπορίας που γεννήθηκε στην Μεσσήνη το 1916. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο της πόλης και εισήχθη στην Σχολή Αεροπορίας. Με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα διέφυγε στην Μέση Ανατολή. Πολέμησε ως χειριστής της 335 μοίρας στις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Κρήτη τον Ιούλιο του 1942 και κατά την υποχώρησή τους μέσω Γιουγκοσλαβίας τον Οκτώβριο του 1944. Ονομάσθηκε ανθυποσμηναγός το 1944, προήχθη σε αντισμήναρχο το 1956 και σε σμήναρχο το 1961. Αξιωματικός επιχειρήσεων του 13ου ελληνικού σμήνους στην Κορέα (1952-1953) και αρχηγός του σμήνους στην επιστροφή του από την Ιαπωνία το 1955. Υπηρέτησε στο στρατηγείο Μάλτας του ΝΑΤΟ (1957-1960) και στην συνέχεια διετέλεσε υποδιοικητής της Σχολής Αεροπορίας. Τιμήθηκε με ελληνικά και ξένα μετάλλια και παράσημα.

ΦΩΤΕΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ

ΦΩΤΕΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Πρώτος αιρετός Νομάρχης Μεσσηνίας που γεννήθηκε το 1939 στην Καρδαμύλη. Ολοκλήρωσε τη μέση εκπαίδευση στην Καλαμάτα όπου υπηρετούσε ως φιλόλογος (και γυμνασιάρχης) ο πατέρας του. Το 1957 πέτυχε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πήρε πτυχίο το 1962, ενώ το 1966 πήρε πτυχίο Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών της ίδιας σχολής. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του διετέλεσε γενικός γραμματέας της Διοικούσας Επιτροπής Συλλόγων Πανεπιστημίου Αθηνών (ΔΕΣΠΑ). Δικηγόρησε στην Αθήνα από το 1965 μέχρι το 1968, όταν και έφυγε για τη Γαλλία. Πήρε το πτυχίο του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων καθώς και πτυχία πολιτικών επιστημών άλλων πανεπιστημίων. Το 1974 ανακηρύχθηκε αριστούχος διδάκτορας της Παντείου με θέμα «Ο Γκωλλισμός και η 5η Γαλλική Δημοκρατία - Συμβολή στην πολιτική και Συνταγματική Ιστορία της Νεώτερης Γαλλίας και Ευρώπης».

Τον Αύγουστο του 1974 τοποθετήθηκε ως νομάρχης στη Ροδόπη και υπηρέτησε συνεχώς μέχρι το Μάρτιο του 1982. Ηταν μια δύσκολη εποχή για τη Ροδόπη και την Θράκη σε εθνικό, πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και χρειάστηκαν λεπτοί χειρισμοί για να αντιμετωπισθούν τα πολύπλοκα προβλήματα.

Στο διάστημα 1984-85 διετέλεσε γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών και Μελετών, ενώ το Νοέμβριο του 1989 ορίστηκε μέλος του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου και στη συνέχεια γενικός γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού (οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα). Τον Απρίλιο του 1990 ορίστηκε και πάλι γενικός γραμματέας στο ίδιο υπουργείο και όταν παραιτήθηκε από βουλευτής Μεσσηνίας ο Αντώνης Σαμαράς πήρε τη θέση του στο Κοινοβούλιο ως πρώτος επιλαχών των εκλογών του 1990.

Το Νοέμβριο του 1993 τιμήθηκε με το παράσημο «Commendatare» της ιταλικής Δημοκρατίας για την προσφορά του στην επικοινωνία των δύο πολιτισμών.

Τον Οκτώβριο του 1994 εξελέγη ως πρώτος αιρετός νομάρχης Μεσσηνίας και πέθανε το Μάρτιο του 1998.

Πολυγραφότατος και εξαιρετικός διανοητής, συνεργάσθηκε κατά καιρούς με τις εφημερίδες «Καθημερινή», «Μεσημβρινή», «Βραδυνή», «Μακεδονία», «Ελληνικός Βορράς» και τα περιοδικά «Ιστορία», «Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου», «Εποπτεία», «Οικονομικός Ταχυδρόμος», «Ζυγός» και «Νέα Εστία».

Υπήρξε επί τετραετία συνεργάτης του περιοδικού «Πολιτικά Θέματα» και επί εικοσαετία συνεργάτης του μηνιαίου περιοδικού «Ευθύνη» και τακτικός συνεργάτης του περιοδικού «Κυπριακή Μαρτυρία».

Σε βιβλία κυκλοφόρησαν τα έργα του: «Ο Γκωλλισμός και η 5η Γαλλική Δημοκρατία» (1974). «Η ελληνική απελπισία» (δοκίμιο πάνω στον ελληνικό θάνατο - 1978). «Τα Μηνιαία» (δοκίμια - 1976). «Στα ίχνη της ελευθερίας» (δοκίμια για την ελευθερία και τον ολοκληρωτισμό). «Αρθρα μάχης» (πολιτικά άρθρα). «Μορφές Ελλήνων» (κριτικές προσεγγίσεις σε προσωπικότητες του νέου ελληνισμού» -1989). «Ο Λόγος και ο Χρόνος» (δοκίμια - 1990). «Το Πλήθος και το Πρόσωπο» (δοκίμια - 1992). «Η μυστική βοή» (1991). «Οι ραβδοσκόποι» (1993). «Σαν τα παιδιά» (ποιητική συλλογή). «Οι εκτροπές της κουλτούρας» (1996). «Παντοτινά ταξίδια».

ΧΙΩΤΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΧΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ευεργέτης της πόλης, γεννήθηκε στο Νησί το 1878. Σύμφωνα με τη διαθήκη του, βαπτίσθηκε στον Πάμισο και μέσα στους σκοπούς διάθεσης της περιουσίας οριζόταν ότι θα τελείται μνημόσυνο και λειτουργία κατά τη γιορτή του Αγίου Νικολάου του Νέου στις 9 Μαΐου στην ομώνυμη εκκλησία κοντά στο ποτάμι. Η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από τη Χίο και μετά την καταστροφή της, ο Γιάγκος Μαρινόπουλος εγκαταστάθηκε στο Νησί. Λόγω της καταγωγής απέκτησε το παρατσούκλι «Χιώτης» που έγινε στη συνέχεια επώνυμο. Γιος αγροτικής οικογένειας ο Ν. Χιώτης, τελείωσε τη δημοτική εκπαίδευση στο 2ο Δημοτικό Σχολείο και πήγε για ένα διάστημα στο Σχολαρχείο.

Σε μικρή ηλικία (σύμφωνα με τους συγγενείς σε ηλικία 14-17 χρονών) έφυγε από το Νησί και πήγε στην Αθήνα. Από τις πρώτες δουλειές του ήταν στην εφημερίδα «Το Στέμμα» που ανήκε στο Παλάτι. Από διανομέας της εφημερίδας έφθασε μέχρι τη θέση υπεύθυνου του τυπογραφείου. Λίγο αργότερα απέκτησε δικό του τυπογραφείο και κέρδισε σημαντικό χρηματικό ποσό καθώς μετά την εισαγωγή χαρτιού που έκανε, σημειώθηκε σημαντική ανατίμηση. Τη δεκαετία 1910-1920 οι επιχειρήσεις του σημείωσαν μεγάλα κέρδη και στο διάστημα μέχρι το 1926 επενδύθηκαν σημαντικά ποσά σε ακίνητα.

Εξελίχθηκε σε σημαντικό οικονομικό παράγοντα με ιδιαίτερους δεσμούς τόσο με τη βασιλική οικογένεια όσο και με πολιτικούς παράγοντες της εποχής. Ετσι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά διορίστηκε γενικός διοικητικός διευθυντής του Νοσοκομείου  «Ελπίς».

Πέθανε στις 13 Φεβρουαρίου 1955 και κηδεύτηκε στην Αθήνα. Την κινητή περιουσία του άφησε στη σύζυγό του Μαριγώ με εντολή μετά τον θάνατό της να περιέλθει στην ανιψιά της Ζωή Κουμούση που τους είχε συμπαρασταθεί. Στην υπηρέτρια του σπιτιού του Ματίνα Μαρούλη έδωσε εντολή να της διατεθεί ένα σημαντικό ποσό ως βοήθεια για την υπόλοιπη ζωή της. Από την μεγάλη ακίνητη περιουσία δεν άφησε τίποτε στους συγγενείς του αναφέροντας χαρακτηριστικά στη διαθήκη του: «Δεν αφήνω εις κανέναν εκ των προσφιλών μου διότι είναι τόσοι, ώστε δεν θα ευχαριστήσω κανέναν και δεν θα εκτελεσθεί ο φιλανθρωπικός μου σκοπός ως τον εννοώ». Στον ανιψιό του Κυριάκο Μαριολόπουλο επειδή ανέλαβε την εκτέλεση της διαθήκης άφησε ένα ρολόι με χρυσή καδένα. Και στις δύο κόρες του ανιψιού του, από 50 λίρες στην κάθε μια.

Στο Δήμο Μεσσήνης κληροδότησε μεγάλη ακίνητη περιουσία προκειμένου να διατεθεί σε φιλανθρωπικούς σκοπούς:

Α. Στην περιοχή των Πατησίων

1. Διώροφη κατοικία εμβαδού 374 τετραγωνικών μέτρων (Κορδικτώνος 24 και Πελήνης), στην οποία έμενε ο ίδιος από το 1920. Δεσμεύτηκε από το πολεοδομικό σχέδιο Αθηνών για την κατασκευή σχολείου και απαλλοτριώθηκε έναντι 280 εκ. δρχ. περίπου λίγο μετά το 2000.

2. Κατοικία αποτελούμενη από ισόγειο και 3 ορόφους συνολικής επιφανείας 191 τετραγωνικών μέτρων. Αποκτήθηκε από το διαθέτη το 1924 και τότε στεγαζόταν εκεί το ξενοδοχείο «Rex». Το κτήριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και μισθώνεται.

Β. Στην περιοχή της Λεωφόρου Αλεξάνδρας

1. Οικόπεδο με παλιά μονώροφη κατοικία (Πλαπούτα 48), συνολικού εμβαδού 231 τετραγωνικών μέτρων που αποκτήθηκε το 1950.

2. Οικόπεδο 333 τετραγωνικών μέτρων (Αλεξάνδρας και Πλαπούτα) που

αποκτήθηκε το 1926. Με αντιπαροχή το 1993, στο οικόπεδο κατασκευάστηκε τετραώροφη οικοδομή με υπόγεια γκαράζ. Το Κληροδότημα πήρε τον 1ο και 2ο όροφο καθώς και 4 θέσεις στάθμευσης.

Γ. Στην περιοχή της Κηφισιάς

Δύο συνεχόμενα ακίνητα που περιβάλλονταν από τις οδούς Στρέιτ, Χρυσαλίδος και Αριστείδου. Περιλάμβαναν οικόπεδο επιφανείας 3.886 τετραγωνικών μέτρων και μονώροφη παλιά κατοικία. Αγοράστηκαν από το διαθέτη το 1921 και 10 χρόνια αργότερα κατασκευάστηκε εκεί το εξοχικό του. Στη θέση τους κατασκευάστηκαν (σε δύο φάσεις το 1987 και το 1996) από το Κληροδότημα 6 μεγάλες μεζονέτες (145 και 240 τετραγωνικών μέτρων) με υπόγειο και θέσεις στάθμευσης, οι οποίες ενοικιάζονται.

Για την εκπλήρωση των σκοπών της διαθήκης δημιουργήθηκε κοινωφελές ίδρυμα με την επωνυμία «Κληροδότημα Νικολάου Χιώτη» το 1968 με σκοπούς την παροχή σε άπορους της Μεσσήνης: Δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Βοηθημάτων στις γιορτές Χριστουγέννων και Πάσχα. Εξόδων κηδείας. Εξόδων μετάβασης και νοσηλείας σε κλινικές της Αθήνας και της Καλαμάτας. Αλλά και την προικοδότηση απόρων νεανίδων εφόσον επαρκούν τα έσοδα του κληροδοτήματος.

Η υπόθεση του Κληροδοτήματος και της αξιοποίησης των ακινήτων που άφησε ο Ν. Χιώτης αποτέλεσε αντικείμενο μακροχρόνιας διαμάχης.

Από το βιβλίο του Ηλία Μπιτσάνη

«Το Νησί (Μεσσήνη)

στο χώρο και το χρόνο»

ΤΕΛΟΣ