Εάν θελήσητε να μας προκαλέσητε δια την εναντίον σας κατηγορίαν ως κομμουνιστών εστέ βέβαιοι ότι θα σας ξεσκεπάσωμεν - γιατί θα μας φύγει κάθε όριο υπομονής - και τότε γυμνούς και ντροπιασμένους θα σας παρουσιάσωμεν ενώπιον όλου του κόσμου οπότε πλεον θα πρέπη να μην σας απομένη ουδέ εν μόριον ανθρωπίνης εντροπής δια να τολμάτε να λέτε εαυτούς φιλαγρότας» (277).
Από την πλευρά του ο Νίκος Ηλιόπουλος σε άρθρο του (278) καταγγέλλει και τις δύο πλευρές: «Αι έριδες και αι διαμάχαι των σταφιδοαγροτικών σωματέιων υπαίθρου συνεχίζονται. Οι ηγέται των νόθων αυτών οργανισμών θορυβούν. Ασχημονούν εις βάρος της αγροτικής ιδέας και εμπαίζουν κατά τον πλέον αναιδέστερον τρόπον όλους τους στενάζοντας σήμερον κάτω από τον βάρβαρον ζυγόν της εκφυλισμένης κεφαλαιοκρατίας». Και παροτρύνει σε εκκαθάριση των σταφιδοαγροτικών σωματείων: «Τώρα ότε τα σχέδια και οι σκοποί των ηγετών των διαμαχομένων σταφιδοαγροτικών σωματείων απεκαλύφθησαν, το καθήκον των συνειδητών αγροτών Μεσσηνίας, σαφώς, σαφέστατα διαγράφεται: Εκκαθάρισις ταχίστη των γραμμών των, από τους υπόπτους φίλους και δήθεν αγωνιστάς. Ιδού το καθήκον. Προσεκτική και ευσυνείδητος εκκαθάρισις των μαχητικών γραμμών των σταφιδοαγροτικών οργανώσεων, από όλα τα οργανωτικά παράσιτα. Ιδού μια σοβαροτάτη υπηρεσία την οποίαν καλούνται να προσφέρουν εις την αγροτικήν ιδέαν, οι τίμιοι και οι συνειδητοί αγρόται ιδεολόγοι. Θα το κατορθώσουν; Πρέπει να το κατορθώσουν. Διότι αν δεν εκκαθαριστούν αι μαχητικαί γραμμαί των σταφιδοαγροτικών σωματείων αν δεν στιγματισθούν μέσα εις τας οργανώσεις των οι αποστάται και οι ανίκανοι διά πάσαν εργασίαν ύποπτοι φιλαγρόται, τότε θα εύρουν την ευκαιρίαν και άλλοι όψιμοι αγροτοπατέρες να εισχωρήσουν εις αυτάς. Τότε το κακόν θα παραγίνη και η θύελλα θα εκσπάση εναντίον των χωρίς σύστημα, χωρίς καθοδηγητάς αλλά και χωρίς μέτρον. Εφ’ όσον λοιπόν είναι καιρός ας φροντίσουν οι αγωνιζόμενοι διά μίαν καλυτέραν αύριον, οι μοχθούντες υπέρ του τελικού ξεσκλαβώματος των πτωχών αγροτών, ας φροντίσουν επαναλαμβάνομεν, όσον το δυνατόν συντομώτερον να καθαρίσουν τας γραμμάς των από τους ηγέτες των διαμαχομένων σταφιδοαγροτικών σωματείων της υπαίθρου. Αι διοικήσεις της ΣΑΜ και της Μεσσήνης και όλων των άλλων θορυβοποιών, πρέπει το ταχύτερον να περιέλθουν εις χείρας των πραγματικών αγωνιστών της αγροτικής τάξεως. Το σύνθημα όλων μας, αυτό πρέπει να είναι: Εις τους αγρότας αι αγροτικαί οργανώσεις».
Ταυτοχρόνα ο Γ. Μπάμπαλης ζητεί τη διάλυση των σταφιδοαγροτικών οργανώσεων γράφοντας μεταξύ άλλων: «Δι’ ημάς προορισμός των σταφιδοαγροτικών σωματείων είναι η πολιτική συνειδητοποίησις του αγρότου. Διότι άλλη τις κατεύθυνσις είναι αδύνατος και δι’ άλλους μεν λόγους, αλλά κυρίως διατί ελλείπουν τα υλικά και τα έμψυχα μέσα. Αντιθέτως ηδύναντο να εργασθούν διά την πολιτικήν συνειδητοποίησιν και να επιτύχουν, εάν υπήρχε βασικόν πρόγραμμα και μέθοδος και εάν τα πρωταγωνιστούνται πρόσωπα ενεπνέοντο από την βαθείαν επίγνωσιν της πραγματικής υφισταμένης καταστάσεως. Δεν θέλομεν να κατηγορήσωμεν αυτούς ότι δεν εμφορούνται από ευγενή ιδεώδη. Πλην όμως δεν δυνάμεθα να υποστηρίξωμεν ότι η ακολουθουμένη οδός είναι η άγουσα προς την εκπλήρωσιν των ιδεωδών τούτων, ούτε επίσης ότι τα εφαρμοζόμενα μέσα είναι εξυπηρετικά της μεγάλης ιδέας. Ισως-ίσως δεν είναι οι κατάλληλοι και οι εκ των πραγμάτων ενδεδειγμένοι και εμψυχωταί. Διά τον λόγον τούτον τα σταφιδοαγροτικά σωματεία εφ’ όσον οι διοικούντες αυτά ακολουθούν την αυτήν κατεύθυνσιν θα ήτο προτιμώτερον αφ’ εαυτά να εξαφανισθούν, αν μη δι’ άλλο τουλάχιστον διά να μη επιφέρουν σύγχυσιν και παραβλάπτουν την εξέλιξιν των άλλων οργανώσεων αι οποίαι προσφέρουν έστω και μικράς υπηρεσίας εις τον αγροτικόν πληθυσμόν» (279).
Ο Βαγγέλης Δημητρακόπουλος λίγες ημέρες αργότερα επανέρχεται για να θέσει και αυτός το θέμα της εκκαθάρισης των σταφιδοαγροτικών οργανώσεων από ορισμένα πρόσωπα: «Ετονισαμεν εγκαίρως ότι επιβάλλεται αντί πάσης θυσίας να ξεκαθαριστούν αι γραμμαί της αγροτικής οργανωτικής παρατάξεως από τους παρείσακτους, οι οποίοι ενόμισαν ότι συνεισενεγκόντες ελάχιστον εις την όλην προσπάθειαν θα δυνηθούν να δικτατορεύσουν σύμπαντος του κινήματος και να χρισθούν ηγήτορες τούτου, διά να δυνηθούν να επιτύχουν ακόρως και χωρίς πολλάς δυσχερείας τους ιδιαίτερους σκοπούς των. Επαναλαμβάνομεν σήμερον την σύστασίν μας θερμότερον ή όσον άλλοτε και εξορκίζομεν όλα τα υγιή στοιχεία της υπαίθρου Μεσσηνίας, κάθε τίμιον άνθρωπον να εργασθή διά την πλήρη εξυγίανση της καταστάσεως, διά την δημιουργίαν των απαραίτητων εκείνων προϋποθέσεων, χωρίς τας οποίας δεν είναι δυνατόν να χωρήση προς τα εμπρός η προσπάθεια του αγροτισμού στη Μεσσηνία. Διά να υπάρξη μια εργασία συνειδητοποιήσεως των κατωτέρων μαζών, διά να εύρη η οργάνωσις την μορφήν εκείνην η οποία είναι ικανή να την οδηγήση εις την επιτυχίαν, διά να αναπτυχθεί το πνεύμα της οργανώσεως και της πειθαρχίας, διά να κατορθωθή τέλος πάντων να αποκτήσωμεν μίαν οργάνωσιν ικανήν να παλαίση προς κάθε εχθρόν του αγροτισμού και να αποβάλη κάθε επιτήδειον εκμεταλλευτήν του, πρέπει προηγουμένως να συνενωθούν όλοι οι αγνοί ιδεολόγοι, όλοι οι πονούντες πραγματικά τον καταδυναστευόμενον κόσμον, πρέπει να γίνη μια ιερά συμμαχία κατά των αμαρτωλών παραβατών, οι οποίοι εννοούν να ρίπτουν τα άγια του αγροτικού κόσμου εις τους κύνας των ιδαιτέρων των αυλογύρων» (280).
Την εκκαθάριση των σταφιδοαγροτικών σωματείων από “τα σεσηπότα μέλη” υποστηρίζουν τα σταφιδοαγροτικά σωματεία Οιχαλίας και Ανδανείας μετά από σύσκεψη στο Ζευγολατιό (281).
“Πυροσβεστική” παρέμβαση κάνει μόνον ο παλαίμαχος αγροτιστής, δικηγόρος και διευθυντής του “Θάρρους” παλαιότερα Βασ. Κωστόπουλος, ο οποίος δημοσιεύει επιστολή αποκαλυπτική των προθέσεων εκείνων οι οποίοι ξεκίνησαν την κίνηση: «Ενόμισα ότι μια παρέμβασίς μου, μέσα εις την κίνησιν και τον αγώνα που διεξάγεται γύρω και μεταξύ εις τα σταφιδοαγροτικά σωματεία που κινδυνεύουν να μεταβάλλουν τον αγώνα εις εμφύλιον αγροτικόν πόλεμον, ήτο επιβεβλημένη. Ο δημιουργός των αγροτικών αυτών σωματείων είμαι εγώ εν συνεργασία μετά του κ. Γ. Κυριακόπουλου και άλλων διανοουμένων αγροτών. Εις τα εκπονηθέντα καταστατικά δεν έθεσα οικονομικάς βάσεις προς αποφυγήν ενδοταξικών έριδων αλλ’ ούτε και την καθαράν εμφάνισίν τους έδωκα δηλαδή την πολιτικήν εμφάνισιν του αγρότου από την πρόβλεψιν της στηθοσκοπήσεως πρώτα και με ορισμένην απόφασιν εντός πολύ εξαμήνου από της συμπήξεώς των να τα μεταβάλω διά κοινής αποφάσεως εις καθαρώς αγροτικούς πολιτικούς συλλόγους. Τα μεσολαβήσαντα όμως πολιτικά γεγονότα δεν επέτρεψαν την αναμόρφωσιν και έτσι μας εύρον αι βουλευτικαί εκλογαί εις μιαν κατάστασιν παθητικήν. Πλην της επαρχίας Πυλίας όπου η κίνησις ήτο σοβαροτέρα.
Διά μιας εγκυκλίου συνεστήθη τότε ει τα σωματεία να προσέλθουν τα μέλη των εις τας εκλογάς αλλά να ρίψουν λευκά ψηφοδελτια. Η ενέργεια αύτη ήτο η πρώτη στηθοσκόπησις της ψυχής του αγρότου. Δυστυχώς μόνον το σωματείον Ναζηρίου ενεφανίσθη με ψυχικήν ορμήν διά της εμφανίσεως κατά την διαλογήν 84 λευκών ψηφοδελτίων. Τα άλλα σωματεία διελύθησαν εις τα κόμματα. Αντί το γεγονός τούτο να ενώση τους φιλοδοξούντες νέους και παλαιούς εις λήψιν κοινών αποφάσεων και εις την άμεσον μεταβολήν του καταστατικού, τουναντίον γενόμενοι θύματα, των εχόντων συμφέρον να κρατώσιν μακράν πάσης θετικής και αφυπνιστικής οργανώσεως τους αγρότας, εξετράπησαν εις έναν εμφύλιον πόλεμον τείνονταν να φθείρει ριζικώς πάσαν κίνησιν. Είναι ανάγκη να κατανοήσουν και εντεύθεν και εκείθεν όλοι αυτοί οι νεοσσοί της αγροτικής κινήσεως ότι ο αγροτικός αγών και από οικονομικής αναστηλώσεως του αγρότου και από πολιτικής αυτού οργανώσεως είναι σκληρός και ο δρομος του ενάντιος και πλήρης ακανθών. Και δια να ανοιχθή και να τραβηχθή εμπρός απαιτείται από τους αξιούντες την κηδεμονίαν α) γνώσις όλων των ζητημάτων πάσης φύσεως του αγρότου β) ψυχική ευρωστία και γ) το σπουδαιότεραν ηθικότης αρχών.
Και διά να ευρεθούν αυτά απαιτείται συνένωσις όλων των στοιχείων και λήψις κοινών αποφάσων επί ορισμένων γραμμών. Με αυτά δεν θέλομεν να θίξωμεν κανενός τα ευγενή ελατήρια με τα οποία ερρίφθη εις τον αγώνα. Τουναντίν εκτιμώντες τας ευγενείς προσπαθείας των ερχόμεθα να τους συστήσωμεν ότι αι κινήσεις αυταί δεν θεμελιώνονται επάνω στο “τι είσαι συ και τι είμα εγώ” αλλά εις την κοινήν ενέργειαν και εις την κοινήν εκτέλεσιν των λαμβανομένων αποφάσεων. Εστω παράδειγμα ο αγροτισμός της Πυλίας εις τα σπλάχνα του οποίου διεμορφώθη αθορύβως τοιαύτη συνειδητή αγροτική κατάστασις ώστε εις τας προσφάτους εκλογάς να παρατάξη κολοσσιαίαν δύναμιν 1.130 ψήφων αγροτικών. Λοιπόν καιρός να σταματήση ο θόρυβος και προ παντός αι ατομικαί φιλοδοξίαι και έριδες και να αρχίση η τακτική εργασία της σύμπνοιας δι’ ης μόνης και ο αγών θα κάνη εμπρός και η κίνησις θα απαλλαγή όλων των σαπρόφυτων αν υπάρχουν τοιαύτα μέσα της» (282).
Την ώρα που μαίνεται η διαμάχη γύρω από τα σταφιδοαγροτικά σωματεία, τα προβλήματα των παραγωγών οξύνονται. Ενδεικτικό για την κατάσταση η οποία επικρατεί, είναι άρθρο του Νίκου Ηλιόπουλου ο οποίος μεταξύ άλλων γράφει: «Οι σταφιδοπαραγωγοί και γενικώς οι αγρότες της Μεσσηνίας, διέρχονται μίαν οικονομικήν κρίσιν αφάνταστον. Κρίσιν, την οποίαν ουδέποτε είχον δοκιμάσει, ούτε και όταν ακόμη δεν υπήρχον οι συνεταιρισμοί, αι αγροτικαί οργανώσεις και ο περίφημος Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός. Και είναι μεν αληθές ότι ο ΑΣΟ εθεωρήθη υφ’ όλων των σταφιδοπαραγωγών της χώρας και ιδιαιτέρως της Μεσσηνίας ως ένας οργανισμός δυνάμενος ως εκ της συνθέσεώς του ν’ ανακουφίση τον σταφιδοπαραγωγόν, διότι και τα απαιτούμενα μέσα είχεν εις την διάθεσίν του και οι σταφιδοπαραγωγοί τον είχον περιβάλει δια της εμπιστοσύνης των. Δυστυχώς δεν κατώρθωσε ν’ ανταποκριθή εις τας προσδοκίας των σταφιδοπαραγωγών, ούτω δε εδημιουργήθη η σημερινή κατάτασις των αγροτών, διά την οποίαν υπεύθυνος και μόνον είναι ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός [...] Εγκατέλειψε τον αγρότην εις την τύχην του, μόνον, ανυπεράσπιστον, πεινώντα και γυμνεύοντα, ως εάν να επρόκειτο περί μειρακίου, μηδεμίαν αξίαν έχοντος. Και όμως. Ο αγροτικός κόσμος πολλάκις επέδειξε το ενδιαφέρον του υπέρ του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού. Πολλάκις διακύβευσε και αυτήν την ζωήν των εις τα συγκροτηθέντα εναντίον αυτού συλλαλητήρια των σταφιδοπαραγωγών. Αλλά μήπως αυτά είναι μόνον τα τρωτά συνεπεία των οποίων, κατά την γνώμην μας, δυστυχεί σήμερον ολόκληρος ο σταφιδοπαραγωγικός κόσμος της Πελοποννήσου; Μήπως είναι μόνον η έλλειψις επαρκούς και συστηματοποιημένης προπαγάνδας προς διαφήμισιν του προϊόντος μας, συνεπεία της οποίας κατέστη τελείως αζήτητος η σταφίς μας εις το εξωτερικόν; Υπάρχουν και άλλα παραπτώματα του ΑΣΟ μεταξύ των οποίων, την σπουδαιοτέραν θέσιν κατέχει το ζήτημα της συνεργασίας του, μετά της βιομηχανίας. Ιδού η αιτία. Ιδού διατί ο ΑΣΟ είναι ο μόνος υπεύθυνος απέναντι των σταφιδοπαραγωγών» (283).
(Συνεχίζεται)
(277) “Σημαία” 31/1/1930
(278) “Σημαία” 1/2/1930
(279) “Θάρρος” 1/2/1930
(280) “Σημαία” 18/2/1930
(281) “Σημαία” 21/2/1930 - Επιστολή του Λεωνίδα Χρ. Χρυσικού από το Σολάκι που εκφράζει τη συμφωνία του με τα γραφόμενα του Βαγγέλη Δημητρακόπουλου.
(282) “Σημαία” 8/2/1930
(283) “Σημαία” 13/2/1930
