Με αυτή την ευκαιρία, ανάμεσα στις ξεχωριστές καλοκαιρινές τους εμφανίσεις σ' όλη την Ελλάδα, ο Παντελής Αμπαζής και η Λιζέτα Καλημέρη βρήκαν λίγο χρόνο για να μιλήσουν μαζί μας, με φιλοσοφική διάθεση... αλλά και μπόλικο χιούμορ: για τις διαφορές που γίνονται ομοιότητες, για τους καλλιτέχνες που αγαπούν, για την ελληνική επαρχία, την πολιτική και τους πολιτικούς, για την ίδια τους τη δουλειά στα χρόνια της κρίσης.
- Οι δυο σας συναντιέστε στις όχθες του λαϊκού τραγουδιού από διαφορετικούς δρόμους: ο ένας μέσα από χιουμοριστικά θυμόσοφα μονοπάτια, ενώ η άλλη από πιο εσωτερικές συναισθηματικές στοές. Πώς πηγάζει και πώς εκβάλλει στην τέχνη σας αυτό το μεγάλο ποτάμι;
Λιζέτα Καλημέρη: «Κατά τη γνώμη μου, τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Η χιουμοριστική θυμοσοφία είναι από τη φύση της συναισθηματική διαδρομή, και το εσωτερικό συναισθηματικό τοπίο φιλοξενεί μέσα του ανάταση, έως και χιούμορ πολλές φορές. Τελικά οι αντιθέσεις δημιουργούν θέσεις και διεξόδους που είναι απαραίτητες στον καιρό μας, για να προσφέρουν ζωντάνια, φρεσκάδα, αληθινή διασκέδαση και ψυχαγωγία».
Παντελής Αμπαζής: «Το λαϊκό τραγούδι έχει χαρμολύπη. Μας συντροφεύει στο γλέντι αλλά και στις δύσκολες στιγμές της ζωής. Ο Τσιτσάνης είναι και η "Συννεφιασμένη Κυριακή" και "Στου γιαλού τα βοτσαλάκια". Στις όχθες του λαϊκού τραγουδιού συνυπάρχουν το γέλιο με το κλάμα. Εξάλλου, όπως λέει και η σοφή παροιμία, "δεν υπάρχει γάμος χωρίς κλάματα και κηδεία χωρίς γέλια". Αυτή είναι και η ομορφιά της ζωής. Ετσι είναι και οι καλλιτεχνικές συναντήσεις από διαφορετικές αφετηρίες και δρόμους. Είναι χαρά μεγάλη, λοιπόν, που τραγουδώ μαζί με τη σπουδαία Λιζέτα Καλημέρη. Η οποία ασφαλώς και έρχεται από άλλες πιο εσωτερικές συναισθηματικές μουσικές στοές. Κι εμένα ίσως οι περισσότεροι με ξέρουν απ' τα χιουμοριστικά και εύθυμα τραγούδια μου - αν και δεν έχω γράψει μόνο τέτοια. Μα σας διαβεβαιώ, φίλες και φίλοι, είμαι βαθιά συναισθηματικός άνθρωπος... και ναι, η Λιζέτα έχει ένα εξαιρετικό πνευματώδες χιούμορ!».
- Οι Μεσσήνιοι και οι επισκέπτες τους θα σας χαρούν φέτος από κοντά σ' ένα μικρό χωριό τους, τον Πολύλοφο. Τι σκέψεις σάς γεννά σήμερα η ελληνική ύπαιθρος; Τι την τρώει... και τι τη σώζει;
Παντελής: «Στη Γιορτή του Σύκου στον Πολύλοφο, κάθε χρόνο τέτοια εποχή όλη η Μεσσηνία γιορτάζει ένα ευλογημένο προϊόν: το σύκο, που μαζί με το λάδι είναι το διαμάντι και το χρυσάφι της ελληνικής υπαίθρου. Μιλάμε για προϊόντα άριστης ποιότητας παγκοσμίου επιπέδου. Μας λείπει βέβαια γενικά η οργάνωση. Η καλή τυποποίηση και το σωστό μάρκετινγκ. Το λέω και στο τραγούδι μου: "Δεν υπάρχει κράτος μαντάμ!". Δυστυχώς μας τρώει η ανοργανωσιά και ευτυχώς μας σώζει η ποιότητά που ενυπάρχει».
Λιζέτα: «Η ελληνική ύπαιθρος υπάρχει πάντοτε στο νου μου ως ένας πόλος έλξης. Είτε την επισκέπτομαι, είτε τη θυμάμαι, είτε την ονειρεύομαι, αναζωογονεί την καρδιά μου και με γεμίζει πολύ θετικά συναισθήματα... Θεωρώ πως, παρότι πάσχει από τα ίδια προβλήματα πολιτικού και πολιτειακού χαρακτήρα, που πάσχουν και τα αστικά κέντρα, η επαρχία είναι αδικημένη από την πολύχρονη αστικοποίηση, τη μη αποκέντρωση: ένα θέμα το οποίο δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ. Αλλά ευτυχώς, υπερέχει χάρη στην ιδιαίτερα χαριτωμένη ελληνική φύση που είναι το μεγάλο της ατού!».
- Συχνά τα τελευταία χρόνια οι καλλιτέχνες εκφράζουν τις πολιτικές απόψεις τους κι έπειτα κρίνονται με ένταση ανάλογη ή δυσανάλογη της τοποθέτησής τους. Πώς στέκεστε εσείς απέναντι στην πολιτική;
Λιζέτα: «Οπως το είπατε ακριβώς: Στέκομαι απέναντι στην πολιτική. Νομίζω ότι η δουλειά του καλλιτέχνη είναι να εκφράζει ή κάποιες φορές να αποτυπώνει εμμέσως -και αδιακρίτως- τις φωνές του χωροχρόνου που την κινητοποιούν. Η φωτεινή και η σκοτεινή πλευρά συναντιούνται δημιουργικά μέσα στην καλλιτεχνική έκφραση, για να θίξουν ζητήματα, κάποιες φορές να προβληματίσουν, άλλες φορές να εκτονώσουν το κοινό αίσθημα - και συνεπώς κατά τη γνώμη μου καλό είναι να μένουν αχρωμάτιστες, ευρείες και ελεύθερες».
Παντελής: «Πιστεύω στην πολιτική, δεν πιστεύω στους πολιτικούς και στα κόμματα. Απεχθάνομαι τα κόμματα και τις κλαδικές! Ο καλύτερος έχει σκοτώσει τη μάνα του. Του δίνεις χειραψία και μετά μετράς τα δάχτυλά σου να δεις αν είναι ακόμα πέντε... Η αλήθεια είναι ότι, αν θέλουμε να αλλάξουν τα πράγματα, πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τον εαυτό μας. Κι απ' το λίγο να πάμε στο πολύ! Μακριά από μένα όμως και οι χαζοχαρούμενοι απολιτίκ... Ο καλλιτέχνης βέβαια μιλά με το έργο του. Πάντως, όποιος δεν ασχολείται με τα κοινά, από το μετερίζι του έστω, αργά ή γρήγορα καταντάει να τον κυβερνούν οι χειρότεροί του. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι ως γνωστόν το χειρότερο πολίτευμα... αν εξαιρέσει κανείς όλα τα άλλα. Και βέβαια για να καταλάβεις την αξία της αρκούν δέκα λεπτά συζήτησης με τον μέσο ψηφοφόρο...».
- Εχετε στο ενεργητικό σας πάμπολλες συνεργασίες με μεγάλους κι αγαπημένους συναδέλφους σας, συνθέτες και τραγουδιστές. Ποιες σας σημάδεψαν, κυρίως, και ποιες ψηφίδες πρόσθεσε η καθεμία με τον τρόπο της;
Λιζέτα: «Πολύ δύσκολη απάντηση. Συνεργάστηκα πραγματικά με όσους καλλιτέχνες επιθυμούσα και θεωρώ πως αυτό ήταν μεγάλη τύχη. Ενδεικτικά αναφέρω αυτούς της πρώιμης πορείας μου που με στιγμάτισαν με το έργο τους, την προσωπικότητά τους και την εμπειρία της προσωπικής σχέσης με τον καθένα: τον Μανώλη Ρασούλη, το Σταύρο Κουγιουμτζή, το Νίκο Παπάζογλου, το Σωκράτη Μάλαμα, τον Ορφέα Περίδη, τη Μελίνα Κανά, τη Χαρούλα Αλεξίου, το Νίκο Κυπουργό, το Γιώργο Καζαντζή, τον Μιχάλη Χανιώτη... και σταματώ εδώ γιατί στο κεφάλι μου έχω καταιγισμό από άλλους τόσους αγαπημένους... Από τον καθένα αισθάνομαι πως σαν τη μέλισσα συνέλεξα ιδιαίτερη γεύση, εμπειρίες, ώστε να μπορώ να συνθέτω μέχρι σήμερα το προσωπικό μου παζλ έκφρασης και δημιουργικότητας».
Παντελής: «Εχω πια συνεργαστεί σχεδόν με όλους. Τουλάχιστον με όλους όσους πρόλαβα και ήθελα. Και καμαρώνω που δεν έχω δουλέψει με κανέναν που δεν ήθελα! Ξεχωρίζω τον αδερφό μου Παντελή Θαλασσινό, τον φίλτατο Λάκη Παπαδόπουλο, τον εκλεκτό ομότεχνο Φοίβο Δεληβοριά, τον σανιδοφάγο Γεράσιμο Γεννατά, τον ταλαντούχο Πάνο Μουζουράκη, τον συνεργάτη μου καραγκιοζοπαίκτη Ηλία Καρελά. Μνημονεύω ακόμα τον ποιητή Ακο Δασκαλόπουλο για τη φιλία του, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση για τις συμβουλές του, το Ζαμπέτα για την "Ανωτάτη Ζαμπετική" μας, τον Τσιτσάνη και τον Χατζιδάκι για το έργο τους, τον Μίκη Θεοδωράκη που με δέχτηκε στο σπίτι του με αγάπη, τη Ρένα Κουμιώτη για την πολύχρονη συνεργασία μας, και τον δάσκαλο Σταμάτη Κόκοτα που μου έμαθε να τραγουδάω».
- Η μουσική και οι μουσικοί της Ελλάδας έζησαν μια χρυσή εποχή απ' τη δεκαετία του 1980 έως και μετά το 2000 - με τραγούδια, cd, μαγαζιά, περιοδείες... Τώρα τι γίνεται;
Λιζέτα: «Τώρα φαινομενικά όλα έχουν φτωχύνει. Θα έλεγα "ποιητική αδεία" πως η τέχνη του τραγουδιού καλείται πλέον να αποδείξει ότι και χωρίς τα περιττά της λούσα μπορεί -ίσως και καλύτερα- να μας ξαναθυμίσει και να θυμηθεί τη χάρη του μέτρου και της απλότητας... που τη γεννάει άλλωστε. Αυτό φυσικά είναι ανάγκη να συμβεί και στην πλευρά του αποδέκτη, δηλαδή των ακροατών, ώστε να μπορέσουμε να δούμε το τραγούδι να φανερώνεται και να παίζει τον πραγματικό του ρόλο - που είναι να κινείται "απ’ την ψυχή ως την ψυχή", σύμφωνα με τον Μάνο Χατζιδάκι».
Παντελής: Τα πράγματα για μένα ποτέ δεν ήταν εύκολα. Στις χρυσές εποχές με τις παχιές αγελάδες είχα τις δυσκολίες του κάθε πρωτοεμφανιζόμενου. Κι όταν πια βρήκα το βηματισμό μου και είχα στρώσει ένα δρόμο, μπήκε η κρίση. Ευτυχώς για μένα, τότε έκανα το σουξέ! Το "μαντάμ". Ισως χωρίς αυτό να είχα αλλάξει επάγγελμα. Να είχα γυρίσει στα Μαθηματικά. Αγαπώ όμως τόσο αυτή τη δουλειά, που νομίζω ότι θα συνέχιζα να την κάνω ακόμα κι αν έβαζα από την τσέπη μου! Γιατί όπως λέει και ο Κομφούκιος, διάλεξε ένα επάγγελμα που αγαπάς και δεν θα δουλέψεις ούτε ένα λεπτό στη ζωή σου».
- Πού θα επικεντρωθεί το πρόγραμμά σας τη βραδιά της ερχόμενης Πέμπτης στη 15η Γιορτή Σύκου - αλλά και τι λέει το πρόγραμμα... για την ερχόμενη σεζόν;
Παντελής: «Στη Γιορτή του Σύκου στον Πολύλοφο, θα γλεντήσουμε με παλιό καλό και έντεχνο λαϊκό τραγούδι. Κέφι, γλέντι, χορός, φαΐ, ποτό, γέλια και τραγούδια: τα πατροπαράδοτα υλικά κάθε ελληνικής γιορτής. Σας περιμένουμε με αγάπη! Κι όσο για το χειμώνα; Τα καλύτερα έρχονται!»
Λιζέτα: «Το πρόγραμμά μας θα ταιριάζει με τη γιορτινή ατμόσφαιρα των ημερών του Δεκαπενταύγουστου και της αυγουστιάτικης πανσελήνου, που είναι ακριβώς την Πέμπτη. Επιλέξαμε ένα ανθολόγιο τραγουδιών από το παλιό μέχρι και το σύγχρονο ελληνικό λαϊκό τραγούδι, με ιδιαίτερη αναφορά στον Γιώργο Ζαμπέτα, με τον οποίο έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα ο Παντελής αλλά όλοι τον αγαπάμε και τον ευχαριστιόμαστε. Σίγουρα η πρόθεσή μας είναι ο κόσμος να χαρεί μια κεφάτη, ξεχωριστή μουσική παράσταση, να τραγουδήσει και να χορέψει μαζί μας αγαπημένα, γνωστά και όμορφα τραγούδια!
Κατά τα άλλα, είμαι άνθρωπος της τελευταίας στιγμής, της ροής, της έμπνευσης... και συνεπώς αποφεύγω να κάνω σχέδια και να προγραμματίζω. Προς το παρόν η κύρια συνεργασία μου είναι με τον Ορφέα Περίδη, και δεν αποκλείεται να συνεχιστεί».
