Η “Adjust productions” πλέον έχει στο δυναμικό της μεγάλα φεστιβάλ που αγκαλιάστηκαν από τον κόσμο, ενώ ο ίδιος ο Κωστής ασχολείται και με τη διοργάνωση εκδηλώσεων στην Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας, τον μεγαλύτερο ίσως πολιτισμικό φορέα της πόλης. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην “Ε”, ο ίδιος εξηγεί πόσο διαφορετικά είναι τα δεδομένα σε σχέση με την Ελλάδα, αλλά και πόσες δυνατότητες δράσεων δίνει ο τομέας αυτός.

- Πώς ξεκίνησε η ιδέα της “Adjust productions”; Σε γοήτευε πάντα ο κόσμος των συναυλιών και των των πολιτιστικών διοργανώσεων;

“Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις από την εποχή που ήμουν φοιτητής στην Κέρκυρα, στο Τμήμα Οπτικοακουστικών Τεχνών. Τότε οργανώναμε συναυλίες και καλλιτεχνικά φεστιβάλ με φίλους. Με το πέρασμα των χρόνων συνειδητοποίησα πως μου άρεσε πάρα πολύ ο “κόσμος των διοργανώσεων” και με βάση τις σπουδές και τις γνώσεις μου στον καλλιτεχνικό χώρο αποφάσισα πως αυτό το επάγγελμα θα ήθελα να ακολουθήσω. Ημουν τόσο χαρούμενος και ολοκληρωμένος όταν οργάνωνα φεστιβάλ, που ξεχνούσα πολλές φορές να φάω ή να κοιμηθώ. Ομως η οικονομική κρίση δεν μου έδινε πολλές επιλογές, καθώς ο χώρος του πολιτισμού ήταν ένας από τους πρώτους τομείς όπου έγινε εμφανής η κρίση τόσο οικονομικά όσο και δημιουργικά, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια. Μετά από πολλή σκέψη αποφάσισα να δοκιμάσω μια επιλογή που παλιότερα δεν πέρναγε ποτέ από το μυαλό μου, την επιλογή της “σύγχρονής μετανάστευσης”, έτσι ώστε να μπορέσω να κυνηγήσω τα όνειρά μου. Το Εδιμβούργο ήταν από την αρχή η πρώτη επιλογή καθώς θεωρείται η μητρόπολη των καλλιτεχνικών φεστιβάλ σε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο. Μετά από σκληρή δουλειά, πολύ εθελοντισμό σε άλλα φεστιβάλ και εταιρείες παραγωγής και ένα μεταπτυχιακό στο Cultural management, εγώ και ο συνεργάτης μου Βασίλης Μητράκας αποφασίσαμε πως ήμασταν έτοιμοι να ξεκινήσουμε τη δικιά μας εταιρεία παραγωγής καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Ετσι το 2016 γεννήθηκε η Adjust Productions”.              

- Πόσο χρόνο χρειάζεται για να ολοκληρωθεί η προετοιμασία ενός φεστιβάλ, κατά μέσο όρο; Από ποιους παράγοντες εξαρτάται;

“Τα φεστιβάλ έχουν πάρα πολλές διαβαθμίσεις. Θα μπορούσαμε να τα χωρίσουμε σε 2 πολύ μεγάλες κατηγορίες: τα καλλιτεχνικά φεστιβάλ τα οποία μπορούν να φιλοξενήσουν κάθε είδους τέχνη, όπως μουσική, εικαστικές και παραστατικές τέχνες, νέες τεχνολογίες κ.α., καθώς και τα θεματικά φεστιβάλ, που πρέπει να τα εξετάσουμε κατά περίπτωση, τα οποία κάποιες φορές φιλοξενούν και αυτά καλλιτεχνικά δρώμενα. Ο χρόνος προετοιμασίας ενός φεστιβάλ διαφέρει, γιατί σχεδόν όλα τα φεστιβάλ είναι μοναδικά. Θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά πως ο ελάχιστος χρόνος προετοιμασίας ενός φεστιβάλ είναι οι 8 μήνες. Οσοι περισσότεροι άνθρωποι και εταιρείες παραγωγής ασχολούνται είτε συνεργάζονται με το φεστιβάλ, τόσο περισσότερος χρόνος χρειάζεται για να οργανωθεί σωστά. Θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα για να γίνω λίγο πιο κατανοητός. Το τελευταίο φεστιβάλ που διοργανώσαμε στο Εδιμβούργο πέρυσι ήταν το Syn Festival Edinburgh, ένα multi-arts festival το οποίο διήρκεσε 10 μέρες. Σε αυτό το φεστιβάλ φιλοξενήσαμε 150 καλλιτέχνες από όλα τα είδη της τέχνης και 4.000 επισκέπτες. Γι’ αυτή την παραγωγή χρειάστηκε να δουλέψουμε 10 μήνες για να είναι όλα στην εντέλεια”.       

- Τι διαφορές παρατηρείς στη διοργάνωση events στο εξωτερικό, σε σχέση με τα αντίστοιχα της χώρας μας;

“Οι διαφορές είναι πάρα πολλές. Από τη μεριά της παραγωγής, οι περισσότεροι άνθρωποι που ασχολούνται με τις καλλιτεχνικές διοργανώσεις στο εξωτερικό το κάνουν ως επάγγελμα σε αντίθεση με την Ελλάδα, που ένα μεγάλο κομμάτι των ατόμων του χώρου το αντιμετωπίζουν ως χόμπι. Αυτό όπως καταλαβαίνουμε, έχει μεγάλη διαφορά στον τρόπο αντιμετώπισης και οπτικής στην καθολικότητα της παραγωγής. Επίσης πιστεύω πως οι εγκαταστάσεις στο εξωτερικό είναι αρκετά καλύτερες από αυτές της Ελλάδας. Oταν αναφέρομαι στην Ελλάδα προφανώς αναφέρομαι σε ολόκληρη τη χώρα και όχι μόνο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Στο εξωτερικό μπορείς να βρεις μικρές πόλεις με εξαιρετικές εγκαταστάσεις για εκδηλώσεις. Ωστόσο νομίζω πως ο καιρός της Ελλάδας κυρίως το καλοκαίρι βοηθάει πάρα πολύ στο να οργανωθούν υπαίθριες εκδηλώσεις. Σίγουρα υπάρχουν τεράστια περιθώρια βελτίωσης στην ελληνική πραγματικότητα και ελπίζω μια μέρα να τα δω έμπρακτα. Τέλος η μεγαλύτερη διαφορά είναι όπως πάντα εναρμονισμένη με την οικονομική πραγματικότητα. Οι περισσότερες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά διαθέτουν πολλά χρήματα κάθε χρόνο στον πολιτισμό. Αυτό έχει θετικό αντίκτυπο τόσο στην οργάνωση και τη γενική παραγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων όσο και στην καλλιτεχνική ποιότητα που παρουσιάζουν στις χώρες αυτές. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες σε αρκετές χώρες του εξωτερικού ζουν από το επάγγελμά τους και δεν χρειάζεται να κάνουν δεύτερες ή και τρίτες δουλειές όπως στην Ελλάδα της κρίσης”.  

- Είναι διαφορετικές οι απαιτήσεις του κοινού από περιοχή σε περιοχή;

“Τα φεστιβάλ και κατά συνέπεια το κοινό που προσελκύουν είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Επόμενο είναι το κοινό και οι απαιτήσεις του να διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή και από χώρα σε χώρα. Φεστιβάλ και πολιτιστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα σε μεγάλα αστικά κέντρα είναι τις περισσότερες φορές άρρηκτα συνδεδεμένα με την πρωτοπορία σε όλα τα πεδία. Φεστιβάλ που φιλοξενούνται σε επαρχιακές περιοχές είτε στην ύπαιθρο τις περισσότερες φορές έχουν έναν οικογενειακό χαρακτήρα. Επίσης στο θέμα των πολιτιστικών/ καλλιτεχνικών απαιτήσεων σημαντικό ρόλο παίζουν τα ερεθίσματα που έχουν οι κάτοικοι των περιοχών όπου λαμβάνει χώρα η εκδήλωση. Τέλος οι απαιτήσεις του κοινού διαμορφώνονται και από την κουλτούρα της χώρας και της περιοχής. Διαφορετικά βιώματα έχουν οι κάτοικοι της Καλαμάτας και διαφορετικά οι κάτοικοι του Εδιμβούργου. Για παράδειγμα σε όλα τα καλοκαιρινά φεστιβάλ που γίνονται στην ύπαιθρο της Μεγάλης Βρετανίας λόγω του καιρού οι επισκέπτες πρέπει να έχουν μαζί τους ένα ζευγάρι μπότες, γιατί αλλιώς δεν θα μπορούν να περπατήσουν από την πολλή λάσπη. Αυτό είναι κάτι που εμείς στην Ελλάδα δεν το έχουμε συνηθίσει και μας φαίνεται πολύ περίεργο, αλλά για τους κατοίκους των βόρειων χωρών είναι ένα πάγιο βίωμα”.

- Πόσο δύσκολη είναι η διαρκής συναναστροφή με τους καλλιτέχνες; Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει πως έχουν... παράλογες απαιτήσεις, ιδιαίτερα αν είναι διάσημοι και επιτυχημένοι!

“Νομίζω πως αυτό είναι ένας μύθος. Οι καλλιτέχνες είτε είναι διάσημοι είτε όχι πάνω απ’ όλα είναι άνθρωποι και όπως όλοι μας έχουν ιδιαιτερότητες και ιδιοτροπίες. Γενικά πιστεύω πως τα επαγγέλματα που έχουν να κάνουν με ανθρώπους και κοινωνικές συναναστροφές είναι ιδιαίτερα δύσκολα. Τώρα επί του συγκεκριμένου, αυτό που διαφέρει στους καλλιτέχνες ανάλογα με το πόσο επιτυχημένοι είναι, είναι οι ανάγκες τους σε τεχνικό εξοπλισμό και λιγότερο για τις ανέσεις τους. Το budget μιας παραγωγής είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το εμπορικό μέγεθος του καλλιτέχνη. Για παράδειγμα διαφορετικό budget είχαμε όταν διοργανώσαμε τη συναυλία του Κωστή Μαραβέγια και διαφορετικό όταν φιλοξενήσαμε στο Hidden Door Festival τους “Young Fathers”, μια διεθνή μουσική μπάντα. Τέλος, σχεδόν όλες τις φορές έχεις να κάνεις με τους μάνατζερ των καλλιτεχνών και όχι τόσο με τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Μου έχουν τύχει περιστατικά που οι μάνατζερ είχαν τρελές απαιτήσεις και όταν μιλούσα με τους καλλιτέχνες δεν είχαν πρόβλημα να συμβιβαστούν με κάτι παρόμοιο που να διευκολύνει την παραγωγή”.      

- Πώς μπορούν να συνδυαστούν events με καλλιτεχνικό σκοπό, αλλά και φιλανθρωπική - κοινωνική δράση; Είναι κάτι τέτοιο εφικτό ή ακούγεται ως ουτοπία σε ένα σκληρό -οικονομικά- πεδίο;

“Νομίζω πως υπάρχει μεγάλη διαφορά στο πώς αντιλαμβάνονται την κοινωνική δράση και αλληλεγγύη στις χώρες του εξωτερικού και πώς την αντιλαμβανόμαστε εμείς στην Ελλάδα. Τα περισσότερα φεστιβάλ ανά τον κόσμο φιλοξενούν στις δομές τους καμπάνιες ευαισθητοποίησης για κοινωνικά θέματα και συλλέγουν δωρεές για συγκεκριμένες ομάδες. Ωστόσο, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις στο εξωτερικό είναι πάνω απ’ όλα business και ο κόσμος που τις διοργανώνει έχει ως πρώτο στόχο του το κέρδος. Σαφώς υπάρχουν ομάδες και φεστιβάλ που έχουν καθαρά φιλανθρωπικό χαρακτήρα αλλά είναι πολύ μικρό το ποσοστό τους. Στην Ελλάδα της κρίσης από την άλλη μεριά, η κοινωνική αλληλεγγύη που προσφέρουν τα φεστιβάλ είναι πολύ σημαντική, διότι υπάρχουν συμπολίτες μας που έχουν άμεση ανάγκη την κάλυψη των βασικών αναγκών τους. Τα περισσότερα φεστιβάλ στην Ελλάδα μας δείχνουν ένα πρωτοποριακό σύστημα ανταλλαγής υπηρεσιών, διότι τα περισσότερα από αυτά δαπανούν το ελάχιστο χρηματικό ποσό που απαιτείται για την οργάνωσή τους και επενδύουν στην ανταλλαγή υπηρεσιών μεταξύ των διοργανωτών τους. Ετσι ο χαρακτήρας αυτών των εκδηλώσεων δεν είναι μόνο πολιτιστικός, αλλά ανάγεται και σε κοινωνικό. Αυτό δεν συμβαίνει στα φεστιβάλ της Ευρώπης και πιστεύω πως ούτε στο μέλλον θα βιώσουμε κάτι τέτοιο διότι είναι ένας πολύ επικερδής κλάδος για αρκετές επιχειρήσεις. Ας μην ξεχνάμε πως τα φεστιβάλ ειδικά στη Βόρεια Ευρώπη μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον από τις κυβερνήσεις των χωρών ως μια κεντρική στρατηγική επανεκκίνησης των τοπικών οικονομιών και κατ’ επέκταση του τουρισμού”.     

- Η δεύτερη ενασχόλησή σου είναι άμεσα πιο κοντά στην τέχνη. Τι προκλήσεις έχει να αντιμετωπίσει ένας μάνατζερ εκδηλώσεων στην Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας;

“Η Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας είναι ο μεγαλύτερος πολιτιστικός οργανισμός στη χώρα με συλλογή πάνω από 100.000 έργα τέχνης από καλλιτέχνες, όπως οι Τιτσιάνο, Θεοτοκόπουλος, Ντα Βίντσι, Βερμίρ, Βαν Γκογκ, Σεζάν, Μανέ και άλλους. Επίσης διαθέτει 6 κτήρια στο Εδιμβούργο και απασχολεί 500 εργαζόμενους. Ο δικός μου ρόλος είναι η διοργάνωση όλων των εκδηλώσεων της πινακοθήκης, οι οποίες κυμαίνονται από απλές δεξιώσεις και καλλιτεχνικά γκαλά σε διεθνή συνέδρια και ιδιωτικές εκδηλώσεις. Επίσης οι χώροι της πινακοθήκης είναι διαθέσιμοι προς ενοικίαση σε ιδιώτες για τη διοργάνωση εκδηλώσεων με το ανάλογο αντίτιμο, που τις περισσότερες φορές είναι αρκετά υψηλό. Επειδή είναι μοναδικοί χώροι με τόσο σημαντικά έργα τέχνης, οι προκλήσεις είναι πολύ μεγάλες. Πρώτα απ’ όλα όλες οι εκδηλώσεις που φιλοξενούμε πρέπει να είμαστε σίγουροι πως δεν απειλούν την ασφάλεια των έργων τέχνης. Υστερα, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τους χώρους της πινακοθήκης πριν τις 5 μ.μ., δηλαδή την ώρα που κλείνουν οι πόρτες για το κοινό, καθώς όλα τα μουσεία και οι γκαλερί στη Σκωτία είναι δωρεάν για το κοινό. Τέλος πρέπει να εναρμονιστούμε στο παιχνίδι των δημοσίων σχέσεων και των πολιτικών σκοπιμοτήτων, καθώς όπως προανέφερα η πινακοθήκη είναι η μεγαλύτερη πολιτιστική οργάνωση στη Σκωτία και βρίσκεται πάρα πολλές φορές στο επίκεντρο της πολιτικής και καλλιτεχνικής ζωής”.            

- Οι ιδέες που έχεις σχετικά με αυτό το πόστο, "επιβάλλεται" να είναι κάπως πιο συγκρατημένες, πιο κοντά στο ύφος της πινακοθήκης, ή έχεις τη δυνατότητα υλοποίησης μοντέρνων πρότζεκτ με γνώμονα την πρωτοπορία;

“Οταν ξεκίνησα σε αυτή τη δουλειά πίστευα πως θα συναντήσω ένα πολύ αυστηρό και συντηρητικό μηχανισμό με μοναδικό στόχο το κέρδος και τις δημόσιες σχέσεις. Προς μεγάλη μου έκπληξη η Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας καλωσορίζει το καινούργιο και το διαφορετικό, αρκεί αυτό να ακολουθείται από την απαιτούμενη ποιότητα. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα είναι η πρώτη και μοναδική προτεραιότητα του  οργανισμού. Ως στιγμής έχουμε ξεκινήσει τον σχεδιασμό για την επόμενη χρονιά και πιστεύω πως τα αποτελέσματα θα είναι πολύ καλά. Πιο συγκεκριμένα φέτος φιλοξενούμε μια ατομική έκθεση του Ρέμπραντ με 150 έργα του καλλιτέχνη. Στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης έχουμε προγραμματίσει οπτικοακουστικές - καλλιτεχνικές παραστάσεις στον χώρο της έκθεσης και άλλα πολλά. Θα μπορούσα να πω με σιγουριά πως το 1/3 των εκδηλώσεων ετησίως είναι πρωτοπόρα projects. Τέλος, είμαι πολύ χαρούμενος που μου δίνεται η ευκαιρία να κάνω αυτό που αγαπώ, δηλαδή να διοργανώνω εκδηλώσεις και ταυτόχρονα να εξελίσσομαι κάθε μέρα σε αυτόν τον κλάδο σε έναν οργανισμό σαν την Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας”.